Problematyka poprawnego mocowania okien

Okna powinny być w taki sposób osadzone i zamocowane w otworze ściennym, aby nawet w czasie intensywnego działania wiatru lub przy gwałtownym zamykaniu skrzydeł, nie nastąpiło chociażby nieznaczne ich przemieszczenie. Również powinny mieć właściwe uszczelnienie, zapobiegające przeciekaniu opadów atmosferycznych, a także przenikaniu powietrza w miejscach połączeń ościeżnicy okna z ościeżem.

WSTĘP

Nieprawidłowe usytuowanie okna  (zarówno w pionie, jak i w poziomie) w otworze ściennym może być przyczyną jego deformacji. Z kolei wynikające z tego odkształcenia skrzydeł wywołują powstawanie niekorzystnych naprężeń, które w skrajnych przypadkach mogą spowodować pęknięcie szyb. Zdeformowane z powodu niepoprawnego wbudowania okno, będzie się źle zamykać i otwierać, a także zmniejszy się sprawność działania okuć.
Okna powinny być wbudowane  w bardzo racjonalny i nieskomplikowany sposób. Zamocowanie ościeżnicy powinno być odpowiednio sprężyste i wytrzymałe. Do najważniejszych zagadnień, które wymagają właściwego zidentyfikowania w procedurze osadzania i zamocowania okna należą:

• określenie rodzaju ścian, w których będą osadzane okna,
• ustalenie rozwiązania konstrukcyjnego otworów ściennych (z węgarkiem lub bez),
• sprecyzowanie rodzaju materiału, z jakiego wykonano ościeże,
• uzgodnienie sposobu wykończenia ościeży,
• potwierdzenie rodzaju montowanych okien.

Jednym z istotnych warunków uzyskania poprawnego połączenia okna z ościeżem lub ścianą jest zastosowanie właściwych elementów mocujących i prawidłowe wyznaczenie punktów zamocowania.
Podstawowym dokumentem normalizacyjnym odnoszącym się do okien jest norma europejska PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Norma zawiera p.6 pt. „Dostawa, instalowanie, konserwacja i dozór”, w którym znajduje się stwierdzenie, iż producent powinien zapewnić informację, obejmującą m.in. wymagania montażowe i technikę montażu (na budowie), jeżeli nie jest odpowiedzialny za zainstalowanie wyrobu.
Problematyka montażu okien jest także w sposób pośredni zawarta w obligatoryjnie obowiązującym rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami). W załączniku określającym wymagania w zakresie izolacyjności cieplej jest punkt 2.3.1., w którym stwierdza się m.in. – w budynku mieszkalnym, zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej i produkcyjnym przegrody zewnętrzne, złącza między przegrodami itp. oraz połączenia okien z ościeżami należy projektować i wykonywać pod kątem osiągnięcia ich całkowitej szczelności na przenikanie powietrza.

ZASADY OGÓLNE MOCOWANIA OKIEN

Okna powinny być tak usytuowane w ościeżu otworu ściany, aby nie powstawały mostki termiczne, prowadzące do skraplania się pary wodnej na wewnętrznej stronie ościeżnicy lub powierzchni ościeża. W zależności od rodzaju ściany, w jakiej są zamontowane okna, należy stosować następujące zasady:

• ściana jednowarstwowa – mocowanie w połowie grubości ściany,
• ściana warstwowa z ociepleniem wewnętrznym – mocowanie w strefie izolacji termicznej,
• ściana z ociepleniem zewnętrznym – mocowanie z dosunięciem do węgarka.

Niezwykle ważnym zagadnieniem przed wbudowaniem okna w otworze ściennym jest konieczność sprawdzenia czy:

• zapewniono odpowiednio szeroką szczelinę na obwodzie pomiędzy ościeżem a ościeżnicą,
• istnieje właściwe miejsce dla instalowania klinów dystansowych i podpierających od dołu.

Problematyka poprawnego mocowania okna wymaga także uwzględnienia występowania różnych obciążeń zewnętrznych. Mocowanie więc powinno być wykonane w taki sposób, aby przewidywane obciążenia zewnętrzne, które wynikają z:
 - ruchów budynku i konstrukcji ramy okna,
 - temperatury zewnętrznej i wewnętrznej oraz warunków atmosferycznych,
 - masy własnej okna,
były przenoszone za pośrednictwem łączników lub kotew na konstrukcję budynku. Ponadto funkcjonalność okien w odniesieniu do płynnego ruchu skrzydła przy otwieraniu i zamykaniu powinna zostać zachowana.

Punkty mocowania ościeżnicy okna należy rozmieszczać na całym jej obwodzie w sposób przedstawiony na rys. 1. Z kolei odległości pomiędzy poszczególnymi punktami zamocowania powinny być zgodne z zamieszczonymi w tablicy 1.

Rys. 1. Rozmieszczenie punktów mocowania ościeżnicy okna (wg Instrukcji ITB nr 421/2006)

Tablica 1

Zdarza się dość często, że do ościeża mocowane są za pomocą kotew lub łączników rozporowych tylko stojaki ościeżnic (elementy pionowe), natomiast próg i nadproże pozostaje niezamocowane. Elementy te wówczas pod wpływem wiatru ulegają odkształceniom, co powoduje trwałą deformację okna i obniżenie jego funkcjonalności.

Występują także przypadki usytuowania łączników rozporowych lub śrubowych w strefie izolacji termicznej ściany. Nośność takiego mocowania jest zdecydowanie zbyt niska, gdyż działające na okno różnorakie obciążenia zewnętrzne powodują obluzowanie osadzenia łącznika, co może doprowadzić do deformacji okna.

Całkowicie niepoprawną i wręcz niedopuszczalną praktyką jest mocowanie okna tylko za pomocą pianki poliuretanowej. Jest to co prawda pianka montażowa (taki napis umieszcza się zazwyczaj na opakowaniu), ale służy w trakcie montażu okna wyłącznie do uszczelniania i ocieplania szczeliny pomiędzy ościeżnicą a ścianą.

Dodać tutaj można, że zagadnienia związane z montażem okien, są w bardziej szczegółowy sposób przedstawione w opracowanej przez Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie Instrukcji Nr 421/2006 pt. „Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Część B: Roboty wykończeniowe, Zeszyt 6: Montaż okien i drzwi balkonowych”.
W dokumencie tym zostały wyspecyfikowane m.in. wymagania techniczno-użytkowe, które powinny spełniać okna, szczególnie balkonowe. Zaliczono do nich:

• odporność okna na obciążenie wiatrem,
• sprawność działania skrzydeł,
• przepuszczalność powietrza,
• wodoszczelność,
• izolacyjność termiczną,
• izolacyjność akustyczną.

Istotnym elementem instrukcji nr 421/2006 jest określenie zasad odbioru robót montażowych okien. Podkreśla się w niej, że wbudowanie okien powinno odbywać się dopiero po zakończeniu większości robót mokrych, szczególnie w zakresie tynków i posadzek. Osadzanie tych wyrobów otworowych przed zakończeniem robót mokrych jest możliwe tylko przy zapewnieniu stworzenia odpowiednich warunków cieplno-wilgotnościowych w pomieszczeniach. Jest to szczególnie ważne w przypadku wbudowywania okien drewnianych.
Poprawne mocowanie okien wymaga, aby przed przystąpieniem do ich montażu dokonano sprawdzenia:

• wymiarów otworów w ścianach, oraz porównano je z wymiarami okien podanymi w dokumentacji budynku,
• rodzaju ościeża,
• płaskości i pionowości ścian budynku,
• stanu wykończenia ościeży okiennych, szczególnie w przypadku wbudowywania po wykonaniu tynków.

W instrukcji ITB wyspecyfikowano również wymagania, które powinny zostać zachowane w celu zapewnienia prawidłowości wbudowania i funkcjonowania okien. Końcowy więc odbiór robót budowlanych po zainstalowaniu tych wyrobów powinien polegać na sprawdzeniu co najmniej następujących parametrów:

• odchylenie od pionu i poziomu, które przy wysokości okna do 3 000 mm nie powinno przekraczać 1,5 mm/m,
• różnica długości przekątnych ościeżnicy i skrzydeł nie powinna być większa od:

- 2 mm, w przypadku okna o wysokości do 2 000 mm,
- 3 mm, w przypadku okna o wysokości powyżej 2 000 mm,

• otwieranie i zamykanie skrzydeł powinno odbywać się bez zahamowań,
• otwarte skrzydło nie powinno pod własnym ciężarem zamykać lub się otwierać,
• zamknięte skrzydło powinno przylegać równomiernie do ościeżnicy, zapewniając szczelność pomiędzy tymi elementami.

W przypadku wystąpienia ewentualnych nieprawidłowości, należy dokonać regulacji okuć, wykonując korektę ustawienia skrzydła względem ościeżnicy okna.

ELEMENTY STOSOWANE DO  MOCOWANIA OKIEN

 ZAGADNIENIA FORMALNE
Do mocowania okien w ościeżach otworów ścian budynków, w zależności od rodzaju ściany, sposobu montażu oraz rodzaju i materiału okna, stosuje się:

• kotwy montażowe,
• łączniki (kołki) rozporowe,
• łączniki śrubowe.

Elementy stosowane do mocowania okien powinny być dopuszczone do obrotu i stosowania w budownictwie tzn. być oznakowane znakiem budowlanym B lub oznaczone CE. Wymaga to posiadania przez producenta odpowiedniego dokumentu odniesienia, jakim jest obecnie krajowa Aprobata Techniczna lub Europejska Ocena Techniczna (zastępująca Europejską Aprobatę Techniczną). 

W tych dokumentach są szczegółowo określone podłoża do jakich są przeznaczone określone kotwy lub łączniki, nośności obliczeniowe i charakterystyczne poszczególnych wyrobów oraz ich parametry montażowe, potwierdzone stosownymi badaniami. Wszystkie te informacje powinny być zawarte w dokumentacji towarzyszącej kotwom montażowym oraz łącznikom rozporowym i śrubowym.

Dodać jeszcze należy, że wymienione powyżej elementy mocujące okna powinny być stosowane zgodnie z projektem, w którym uwzględniono:

• wymagania występujące w polskich normach i przepisach techniczno-budowlanych,
• wymagania w obowiązujących dokumentach odniesienia,
• informacje producenta, dotyczące warunków wykonywania zamocowań z użyciem produkowanych przez niego wyrobów.

KOTWY MONTAŻOWE
Kotwy montażowe służą do pośredniego mocowania okien, w którym jeden koniec kotwy osadzany jest przez zakleszczenie w odpowiednim rowku w zewnętrznej ściance kształtownika z jakiego została wykonana ościeżnica, natomiast drugi przytwierdzany jest do ściany lub ościeża. Mocowanie kotwy następuje przy pomocy łączników rozporowych lub specjalnych stalowych gwoździ wbijanych bezpośrednio w mur.

Prezentowane kotwy powinny być stosowane głównie wszędzie tam, gdzie odstęp ościeżnicy od ościeża jest zbyt duży, aby użyć do montażu same łączniki rozporowe albo śrubowe, np. w rozwiązaniach ścian warstwowych lub przy mocowaniu dolnym (progowym). Przykładową kotwę montażową przedstawiono na rys. 2, natomiast na rys. 3 pokazano przykład zamocowania okna za pomocą  takiej kotwy.

Rys.2. Kotwa montażowa REHAU 796 (wg AT-06-0557/2002).

Rys. 3. Sposób mocowania okna tworzywowego za pomocą kotew montażowych.

Kotwy montażowe są zazwyczaj wykonywane z taśmy lub blachy ze stali niskowęglowej gatunku co najmniej DX51D wg normy PN-EN 10327:2005 Taśmy i blachy ze stali niskowęglowych powlekane ogniowo w sposób ciągły do obróbki plastycznej na zimno – Warunki techniczne dostawy lub DC01 wg normy PN-EN 10152:2009 Wyroby płaskie stalowe walcowane na zimno ocynkowane elektrolitycznie do obróbki plastycznej na zimno – Warunki techniczne dostawy, o grubościach 0,8 do 2,0 mm, pokrytych powłoką cynku o masie nie niższej niż 200 g/m? (około 14 ?m na każdej stronie).

ŁĄCZNIKI ROZPOROWE
Do bezpośredniego mocowania okien w ościeżach ścian zewnętrznych budynków mogą być stosowane metalowe łączniki (kołki) rozporowe, zwane ramowymi. Typowy łącznik ramowy składa się ze śruby z okrągłym łbem stożkowym i nacięciem krzyżowym, tulei oraz stożka rozpierającego z gwintowanym otworem. Rozparcie łącznika wewnątrz otworu jest spowodowane metalowym stożkiem wciąganym w tuleję podczas dokręcania śruby.

Śruba i tuleja łącznika jest wykonywana zazwyczaj ze stali węglowej w klasie własności mechanicznych co najmniej 4.8 wg normy PN-EN ISO 898-1:2009 Własności mechaniczne części złącznych wykonanych ze stali węglowej oraz stopowej – Część 1: Śruby i śruby dwustronne o określonych klasach własności – Gwint zwykły i drobnozwojny. Elementy te są  pokrywane zanurzeniowo powłoką aluminiowo-cynkową (tuleja) o grubości nie mniejszej niż 20 ?m oraz elektrolityczną powłoką cynkową (śruba) o grubości nie mniejszej niż 8 ?m. Stożek rozpierający jest przeważnie wykonywany ze stopu cynku z aluminium.

Do mocowania okien są stosowane głównie łączniki o średnicy tulei 10 mm ze śrubą o gwincie M 5 i długości od 85 mm do 215 mm. Zakotwienie (zagłębienie) łącznika rozporowego w podłożu nie powinno być mniejsze niż 30 mm. Przykładowy metalowy łącznik rozporowy (ramowy) przedstawiono na rys. 4, natomiast przykładowy sposób mocowania okna przy pomocy  takich wyrobów pokazuje rys. 5.

Rys. 4. Stalowy łącznik rozporowy STALCO KO (wg AT-15-7529/2014) 1 – tuleja rozporowa, 2 – stożek rozpierający, 3 – śruba z gwintem M6

Rys. 5. Sposób mocowania okna tworzywowego bezpośrednio łącznikami rozporowymi.

Dodać jeszcze należy, że ościeżnice okienne można także zamocować poprzez zastosowanie tworzywowo-metalowych łączników rozporowych. Wyroby takie składają się z nylonowej tulei rozporowej i stożka oraz stalowego wkręta z łbem walcowym i gniazdem krzyżowym. Tuleje mają zazwyczaj średnicę 8 lub 10 mm oraz długość od 100 d0 165 mm. Podczas dokręcania wkręta nylonowy stożek jest wciągany w tuleję, powodując jej rozparcie wewnątrz otworu.

ŁĄCZNIKI ŚRUBOWE
Bezpośredni montaż okien w ościeżach ścian budynków jest możliwy także poprzez zastosowanie stalowych łączników śrubowych. Użycie tego rodzaju elementów montażowych cechuje się wyeliminowaniem możliwości nadmiernego dociągnięcia ościeżnicy do powierzchni ościeża.

Łączniki śrubowe charakteryzują się wytłoczonym gwintem szerokozwojnym, który, w trakcie wkręcania  wcina się w  podłoże, tworząc kształtowe zamocowanie. Wyroby te mają łby walcowe, stożkowe lub sześciokątne i są wykonywane głównie ze stali węglowej w klasie własności mechanicznych nie niższej niż 5.8 wg normy PN-EN ISO 898-1:2009, pokrywanej zazwyczaj elektrolityczną powłoką cynkową o grubości nie mniejszej niż 8 ?m.

Do mocowania okien zaleca się stosowanie łączników śrubowych o średnicy 8 lub 10 mm i długościach od 100 do 200 mm. Głębokość zakotwienia łącznika zależy od  jego średnicy oraz rodzaju podłoża i przykładowo do betonu zwykłego wynosi minimalnie 75 mm (łącznik o średnicy 8 mm) albo 85 mm (łącznik o średnicy 10 mm). Przykładowe stalowe łączniki śrubowe z różnymi rodzajami łbów pokazano na rys. 6, natomiast schemat przykładowego zamocowania ościeżnicy okna takim elementem zobrazowano na rys. 7.

Rys. 6. Stalowe łączniki śrubowe FISCHER typu FBS (wg AT-15-7682/2008) 

P - z łbem walcowym ściętym,

SK - z łbem stożkowym wpuszczanym,

US -  z łbem sześciokątnym z zintegrowaną podkładką,

S -  z łbem sześciokątnym 

Rys. 7. Przykład zamocowania ościeżnicy okna za pomocą łącznika śrubowego

Na rynku budowlanym spotykane są również tego typu łączniki do mocowania okien o nazwie wkręty ramowe. Wyroby te o średnicy 7,5 mm  oraz długości od 52 do 212 mm, mają łby walcowe oraz płaskie i charakteryzują się ząbkowanym czubkiem gwintu, co umożliwia łatwe wkręcanie łącznika. Producent zaleca, aby do mocowania okien metalowych i tworzywowych stosować wkręty z łbem walcowym, a do drewnianych wkręty z łbem płaskim.

PODSTAWOWE RODZAJE MONTAŻU OKIEN

STANDARDOWY MONTAŻ W OBRYSIE ŚCIAN KONSTRUKCYJNYCH
Standardowym sposobem osadzania okien w otworze ściany, który obecnie j najczęściej stosuje się w Polsce, jest mocowanie przy pomocy kotew lub łączników oraz uszczelnianie pianką i silikonem. Zabudowę okien należy przeprowadzić zgodnie z instrukcją montażu opracowaną przez producenta, podającą również sposób pomiaru ościeży otworów ściennych i określającą minimalną ilość punktów mocujących kotwami lub łącznikami, jakich należy użyć do mocowania. Zalecane rozstawy między elementami mocującymi powinny być zgodne z podanymi na rys. 1 i w tablicy 1.

W standardowym montażu do uszczelnienia (ale nie do mocowania) zamocowanych w ościeżu okien stosuje się głównie montażowe pianki poliuretanowe, których rodzaj powinien określić producent wyrobu otworowego. Jeżeli do wypełnienia szczeliny obwodowej między ościeżnicą a oscieżem stosuje się zaprawę murarską, to należy przestrzegać zasady, aby kotwy nie miały bezpośredniego kontaktu z wypełnieniem zawierającym gips (może spowodować korozję).

Kotwy stosowane do pośredniego montażu okien mocuje się w ościeżu przy pomocy łączników rozporowych lub specjalnych gwoździ, dobieranych do każdego rodzaju muru, co powinna również określać instrukcja montażu.

CIEPŁY MONTAŻ W OBRYSIE ŚCIAN KONSTRUKCYJNYCH
Już od pewnego czasu w krajach Europy zachodniej coraz częściej stosowany jest ciepły montaż okien. Podstawowym celem tego rodzaju montażu jest eliminacja możliwości powstawania mostków termicznych oraz skuteczne zabezpieczenie izolacji termicznej przed wilgocią z jednoczesnym zapewnieniem stałej jej wentylacji.

Ciepły montaż okien charakteryzuje się stosowaniem wielowarstwowych materiałów, wypełniających szczelinę obwodową pomiędzy ościeżnicą a ościeżem. Dlatego  spotyka się też inną nazwę tej techniki montażu okien, określanej jako montaż trójwarstwowy. Zasadniczą cechą ciepłego montażu jest zastosowanie w styku okna z murem trzech warstw materiałów o ściśle określonych właściwościach, a mianowicie:

• wewnętrzna warstwa – utworzona z taśmy paroizolacyjnej (paroszczelnej) wykonanej z folii aluminiowej wzmocnionej włókniną, mocowaną za pomocą taśmy butylowej – do ściany oraz taśmy samoprzylepnej – do ościeżnicy,
• środkowa warstwa – do wykonania której jest stosowany  materiał termoizolacyjny, zazwyczaj pianka poliuretanowa,
• zewnętrzna warstwa – która jest wykonywana z taśmy z elastycznej folii paro przepuszczalnej oraz z poliuretanowej taśmy uszczelniającej.

Ten sposób osadzania okien szczególnie wymaga instrukcji montażu opracowanej przez producenta, podającej sposoby pomiarów, ilości punktów mocujących i ich rozstawy oraz samą technikę montażu.

CIEPŁY MONTAŻ W WARSTWIE DOCIEPLENIA ŚCIANY
Ten rodzaj ciepłego montażu charakteryzuje się wysunięciem linii okien poza zewnętrzny obrys ścian budynku. Usytuowanie okien w warstwie docieplenia powoduje poprawę przebiegu izoterm przez układ – ściana/szczelina obwodowa/okno, przez co jest szczególnie zalecane dla budownictwa pasywnego.

Technika ciepłego montażu w warstwie docieplenia dzieli się na trzy fazy realizacyjne:

• właściwe przygotowanie budynku i otworów okiennych, wybór systemu montażu, sposobu uszczelnienia połączeń oraz dobór odpowiednich materiałów,
• mechaniczne połączenie okien z murem,
• wykonanie uszczelnienia termoizolacyjnego oraz jego zabezpieczenie przed wpływami wilgoci zewnętrznej i wewnętrznej.

Problematyka objęta pierwszą fazą dotyczy zagadnień występujących we wszystkich typach montażu, co już powyżej przedstawiono, a zagadnienia specjalistyczne związane z warstwą docieplenia są zazwyczaj podane w projekcie architektoniczno-budowlanym.

Druga faza, czyli mechaniczne połączenie okien usytuowanych poza obrysem ścian z ościeżem, ma decydujący wpływ na prawidłową realizację montażu i wymaga zastosowania specjalnych elementów – konsoli oraz wsporników.

Podstawowym zadaniem wsporników jest przenoszenie na konstrukcję budynku obciążeń pochodzących od sił działających prostopadle do płaszczyzny okna (głównie parcie wiatru), przy czym istnieje możliwość płynnej regulacji jego wysunięcia i położenia. Z kolei konsole przenoszą obciążenia pochodzące od sił działających równolegle do płaszczyzny okna, czyli głównie od jego ciężaru. Obecnie stosowane okna mają często dość duży ciężar (wzmocnione kształtowniki, szyby wielokomorowe), więc ich wysunięcie poza obrys ścian wymaga szczególnie właściwego doboru konsoli, przy czym brać należy pod uwagę wartość maksymalnych dopuszczalnych obciążeń podawanych przez producenta.

Istotnym zagadnieniem jest także prawidłowe ustalenie liczby konsoli i wsporników oraz sposobu ich usytuowania, niezbędnych do poprawnego wykonania mechanicznego połączenia okna z murem. Ich ilość jest zależna od rodzaju okna oraz jego wymiarów gabarytowych.

Trzecia i ostatnia faza ciepłego montażu okien w warstwie docieplenia ściany polega na wykonaniu uszczelnienia termoizolacyjnego oraz jego zabezpieczenia przed wpływem zewnętrznych czynników atmosferycznych i wewnętrznej wilgoci. Stosuje się tu również technikę trójwarstwową, z uwzględnieniem specyfiki materiałów warstwy docieplenia muru.

INSTRUKCJE MONTAŻU OKIEN

ZAWARTOŚĆ INSTRUKCJI
Zabudowa okien powinna być przeprowadzana zgodnie z instrukcjami montażu opracowanymi przez ich producenta i dostarczonymi wraz z wyrobami. Wymaganie takie wynika m.in. z normy wyrobu PN-EN 14351-1:2006+A1:2010.

Instrukcje powinny zawierać informację, że przed przystąpieniem do montażu należy dokonać pomiarów ościeży otworów ściennych, według zasad podanych w normie PN-ISO 7976-2:1994 Tolerancje w budownictwie – Metody pomiaru budynków i elementów budowlanych – Usytuowanie punktów pomiaru. W dokumentach tych powinny również znajdować się zapisy określające minimalną ilość punktów mocujących, jakich należy zastosować w montażu. Przy oknach zewnętrznych powinny być uwzględnione strefy obciążenia wiatrem oraz współczynniki ekspozycji  określone w stosownych  normach np. PN-EN 1991-1-4:2008 Eurokod 1: Oddziaływanie na konstrukcje – Część 1-4: Oddziaływania ogólne – Oddziaływania wiatru.  

PRZYKŁADOWA INSTRUKCJA MONTAŻU OKIEN DREWNIANYCH
Instrukcja montażu okien drewnianych, opracowana przez firmę Bilduau & Bussmann Polska Sp. z o.o., szczegółowo określa zasady połączenia tych wyrobów ze ścianami budynku. Poniżej przedstawiono w punktach najważniejsze ustalenia montażowe.
Ustawienie okna w otworze.

Przed rozpoczęciem procesu wbudowywania należy sprawdzić wymiary otworu, które zapewniałyby dostatecznie szeroką szczelinę na obwodzie pomiędzy ościeżem a ościeżnicą oraz miejsce do klinów dystansowych i podpierających od dołu.

Minimalna szerokość szczeliny powinna wynosić:

• 10 mm – przy uszczelnianiu kitami elastycznymi,
• 6 do 8 mm – przy zastosowaniu impregnowanych taśm rozprężnych.

W przypadku ościeży z węgarkami zalecane jest takie ustawienie okna, aby węgarek zasłaniał stojaki i nadproże ościeżnicy na szerokość nie większą niż połowa szerokości ramiaka ościeżnicy.

Przed wstawieniem należy w ościeżnicach wykonać otwory na kołki (łączniki) rozporowe albo łączniki śrubowe lub zamocować kotwy montażowe, zależnie od przyjętego sposobu mocowania. Do ustawienia okna w otworze służą klocki podporowe i dystansowe, przy czym klocki podporowe są niezbędne do właściwego przenoszenia obciążenia, a dystansowe należy po zamocowaniu ościeżnicy usunąć. Instrukcja zawiera schematy rozmieszczenia punktów mocowania oraz ww. klocków.
 

Mocowanie okna w ościeżu.

Okno należy zamocować w taki sposób, aby obciążenia zewnętrzne były przenoszone za pośrednictwem łączników na konstrukcję budynku. Rozmieszczenie zamocowań na obwodzie ościeżnicy należy wykonać zgodnie ze stosownym rysunkiem zamieszczonym w instrukcji.

Elementy mocujące okno w ościeżu – kołki (łączniki) rozporowe, kotwy montażowe oraz łączniki śrubowe, należy stosować odpowiednio do rodzaju ściany. Kołki rozporowe powinny być wpuszczane w ścianę na głębokość nie mniejszą niż 30 mm, natomiast łączniki śrubowe na głębokość od 30 d0 60 mm. Stosując kołki i łączniki należy zwrócić uwagę, aby nie spowodować deformacji przez zbyt mocne dokręcenie.

Instrukcja zawiera także uwagę, że pianki poliuretanowe i podobne materiały izolacyjne służą wyłącznie do uszczelniania i ocieplania, a nie do mocowania okien.

Uszczelnienia i izolacja połączenia okna ze ścianą.

Przy wykonywaniu uszczelnienia należy przestrzegać wytycznych podanych przez producentów materiałów uszczelniających, które uwzględniają:

• zgodność chemiczną stykających się ze sobą materiałów,
• konieczność oczyszczenia powierzchni przylegania,
• zagruntowanie powierzchni przylegania (w zależności od rodzaju materiału),
• wymagania dotyczące wilgotności i temperatury powietrza.

Uszczelnienie okna na obwodzie składa się z trzech warstw:

• wewnętrznej, wykonanej z taśmy paroszczelnej lub kitu trwale plastycznego,
• środkowej, w postaci pianki poliuretanowej lub wełny mineralnej,
• zewnętrznej, którą stanowi uszczelnienie z taśmy paroprzepuszczalnej lub z impregnowanych taśm rozprężnych paroprzepuszczalnych.

Po wykonaniu prac związanych z uszczelnieniem i izolacją termiczną zamontowanych okien (po całkowitym utwardzeniu pianki izolacyjnej) należy sprawdzić funkcjonowanie skrzydeł i w razie potrzeby dokonać niezbędnych regulacji.

Instrukcja zawiera także szczegółowy opis wykonania i wymagań związanych z uszczelnieniami wewnętrznymi i zewnętrznymi oraz warunkami ich wykonania, jak również z izolacją termiczną.

Pozostałe zasady.

W skład przedstawianej instrukcji wchodzi jeszcze następująca problematyka:

• osadzanie parapetów okiennych,
• łączenie okien w zestawy,
• odbiór robót montażowych.

PRZYKŁADOWA INSTRUKCJA MONTAŻU OKIEN TWORZYWOWYCH
Jeden z producentów okien z PVC – firma Drutex, opracowała instrukcję montażu tych wyrobów, z założeniem typowych warunków montażowych występujących w budownictwie. W dokumencie tym zastrzeżono, że montaż należy przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami budowlanymi i normami. Poniżej przedstawiono podstawowe zasady wynikające z instrukcji.
 

Prace wstępne.

Montaż należy rozpoczynać od oczyszczenia otworu, w którym okno ma by zainstalowane. Wszystkie ewentualne ubytki w ościeżach należy uzupełnić, które ponadto powinny być czyste, równe i suche.

Okno powinno mieć wymiary umożliwiające jego prawidłowe ustawienie i wypoziomowanie. Między oknem a ścianą powinna być szczelina pozwalająca po zamontowaniu okna na rozszerzanie pod wpływem temperatury. Szerokość szczelin,  zależna od rodzaju materiału z jakiego wykonano okno i jego wymiarów gabarytowych, a także koloru ( okna w ciemnych kolorach łatwiej się nagrzewają, przez co się rozszerzają), podana jest w stosownych tabelach. Nieuwzględnianie tych wielkości jest niewskazane, gdyż zbyt mała szczelina uniemożliwia prawidłowe wykonanie fugi, a zbyt duża może spowodować nieprawidłowe zakotwienie okna w ścianie.

Ustawienie i zamocowani.

Kolejność czynności w tym zakresie jest zależna od wybranego sposobu uszczelniania okna. Niektóre materiały uszczelniające wymagają zastosowania przed wstawieniem ościeżnicy w otwór ściany, inne stosuje się po zamocowaniu.

Przed rozpoczęciem montażu okna należy zdjąć z niego skrzydło, które zostanie z powrotem założone po zakończeniu montażu ościeżnicy. Kolejnym krokiem jest wybór elementu mocującego, a z zasady są to kołki (łączniki) rozporowe lub kotwy montażowe, choć można także używać łączniki śrubowe. Instrukcja zawiera rysunki przedstawiające wymiary rozmieszczenia tych elementów, z podziałem na okna białe i kolorowe.

Kotwy montażowe są zaczepiane w przewidziane dla nich miejsca na zewnętrznej stronie ościeżnicy, i po ich zamocowaniu wstawia się ościeżnicę w otwór na listwie podparapetowej. Następnie należy ją dokładnie wypionować oraz wypoziomować z zachowaniem równych szczelin między ościeżnicą a murem (z obu stron) i unieruchomić za pomocą klinów. Jeżeli okno jest ustawione prawidłowo, mocuje się kotwy do  muru  elementami odpowiednimi do rodzaju materiału, z jakiego jest wykonana ściana. Przedstawiony sposób montażu jest także w instrukcji zilustrowany.

Uszczelnienie.

Szczeliny pomiędzy oknem a murem należy wypełniać takimi materiałami uszczelniającymi jak wełna mineralna, wata szklana, taśma piankowa lub pianka montażowa. Aby te materiały spełniały swoją funkcję, należy je zabezpieczyć przed wilgocią, stosując od wewnątrz silikon lub folię paroszczelną, a od zewnątrz taśmę rozprężną albo inny materiał paro przepuszczalny i wodoszczelny. Istotnym jest, aby wypełnić szczeliny w sposób eliminujący możliwość zaistnienia deformacji ościeżnicy, co ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie okna.
 

Montaż parapetów.

W instrukcji przedstawiono również sposób przeprowadzenia montażu parapetów. Ważnym zagadnieniem w tym zakresie jest konieczność zastosowania od strony wewnętrznej izolacji z taśmy paroszczelnej, a od strony zewnętrznej uszczelnienie taśmą paro przepuszczalną.

 INSTRUKCJA MONTAŻU OKIEN ALUMINIOWYCH
Zasady montażu okien aluminiowych są zasadniczo identyczne z zasadami obowiązującymi przy montażu okien wykonanych z tworzyw sztucznych. Jedynym wyjątkiem są okna aluminiowe wykonane z tzw. kształtowników „ciepłych”, czyli wyposażonych w przekładkę termiczną.

Ościeżnice takich rozwiązań konstrukcyjnych okien powinny być mocowane w sposób wykluczający możliwość przenoszenia obciążeń przez przekładki termiczne wykonywane z tworzyw sztucznych. W związku z tym faktem, stosowane do montażu łączniki rozporowe i śrubowe oraz kotwy, powinny być mocowane tylko do komory wewnętrznej kształtownika lub w osi zintegrowanego profilu za pośrednictwem metalowej podkładki.

  inż. Zbigniew Czajka

OKNO nr 3/2015

Literatura                                                                                                                     
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r.
Instrukcja ITB Nr 421/2006
Normy: PN-EN 1991-1-4:2008, PN-EN 10152:2009, Pn-EN 10327:2005,
PN-EN 14351-1:2006+A1:2010, PN-EN ISO 898-1:2009, PN-EN ISO 7976-2:1994
Materiały informacyjne firm: Drutex, Bilduau & Bussmann Polska
Aprobaty Techniczne: AT-06-0557/2002, AT-15-7529/2014, AT-15-7682/2008