Zamykacze do furtek i bram ogrodzeniowych

Dodano: 12 maj 2022

Tereny, na których są usytuowane budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne, a także użyteczności publicznej, jak przedszkola, szkoły itp. są bardzo często wyposażone w ogrodzenia. Możliwość wejścia na teren posesji zapewniają znajdujące się w nich furtki, natomiast bramy pozwalają na wjazd samochodów. Stosownie zamknięta furtka i/lub brama stanowi pierwszą przeszkodę dla próby nieuprawnionego wejścia przez intruza, a także samowolnego wyjścia przez np. dziecko ze strzeżonego terenu. Właściwe zamknięcie furtki i bramy ogrodzeniowej zapewniają zamykacze, zwane popularnie samozamykaczami.

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ZAMYKACZY

Zamykacze drzwiowe, a także do furtek i bram ogrodzeniowych, w większości działają na zasadzie naprężenia sprężyny w trakcie otwierania drzwi, furtki lub bramy oraz samoczynnym ich zamknięciu w czasie rozprężania sprężyny. Zamknięcie może polegać na swobodnym „oddaniu” energii zgromadzonej w sprężynie i tak działający zamykacz określamy jako sprężynowy, lub gdy oddawanie energii jest regulowane przez dodatkowy czynnik. Takim czynnikiem może być tłumik hydrauliczny, a wyposażone w niego okucie nazywamy zamykaczem z regulacją przebiegu zamykania. Występują także konstrukcje zamykaczy do furtek i bram ogrodzeniowych pozbawione sprężyny, w których funkcja zamykania następuje w wyniku wykorzystania technologii sprężonego gazu.

Najczęściej stosowane rozwiązanie ze sprężyną i regulowanym zamykaniem jest objęte postanowieniami normy PN-EN 1154:1999/A1:2004 Okucia budowlane – Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania – Wymagania i metody badań. Jej zakres jest ograniczony do zamykaczy drzwiowych uruchamianych ręcznie, w których energia zamykająca drzwi jest wytwarzana w trakcie ich otwierania, a skrzydło po zwolnieniu w kontrolowany sposób wraca do zamkniętej pozycji. Norma dotyczy także ramion i dźwigni, wsporników, ślizgów, trzpieni i innych części niezbędnych do zamontowania i działania zamykacza. Poza zakresem tej normy są zamykacze sprężynowe oraz zawierające elektrycznie zasilane mechanizmy przytrzymujące drzwi w położeniu otwartym. Zawarte w tym dokumencie wymagania odnoszą się do informacji o wyrobie, określają wymogi eksploatacyjne oraz precyzują dodatkowe, dla zamykaczy przewidzianych do stosowania w drzwiach przeciwpożarowych.

Zapisy w prezentowanej normie dotyczą tylko zamykaczy do drzwi, jednak jej postanowienia można odnieść do działających na podobnej zasadzie zamykaczy do furtek i bram ogrodzeniowych. Uwzględniać należy jednak specyfikę miejsca ich zainstalowania, czyli na zewnątrz budynków, gdzie są narażone na oddziaływanie niekorzystnych warunków atmosferycznych.

Wśród zamykaczy do furtek i bram ogrodzeniowych wyróżnić można trzy charakterystyczne rodzaje:

- zamykacze sprężynowe, w których w trakcie otwierania napręża się sprężyna, oddająca następnie zgromadzoną energię, powodując samozamykanie skrzydła,

- zamykacze hydrauliczne, także wyposażone w sprężynę naprężającą się trakcie otwierania, lecz oddawanie energii powodujące zamykanie jest regulowane przy pomocy tłumika hydraulicznego,

- zamykacze gazowe, w których wyeliminowano sprężynę, a zamykanie jest realizowane za pomocą tłoczyska z wykorzystaniem technologii sprężonego gazu.

WYBÓR ZAMYKACZA

Właściwy wybór zamykacza do furtki lub bramy ogrodzeniowej ma decydujący wpływ na jego prawidłowe funkcjonowanie i trwałość. Dlatego ważnym aspektem przy jego wyborze jest ustalenia cech przewidywanego użytkownika oraz dokładnych wymagań eksploatacyjnych i konstrukcyjnych. W odniesieniu do wymagań eksploatacyjnych uwzględnić należy co najmniej następujące kryteria:

zakres temperatur otoczenia, w jakich będzie pracował,
siłę zamykania,
częstotliwość otwierania i zamykania,
pożądany komfort i bezpieczeństwo działania,
niezawodność eksploatacyjną,
miejsce i sposób usytuowania furtki lub bramy ogrodzeniowej.

Ponadto przy wyborze zamykacza należy wziąć pod uwagę masę skrzydła oraz wymiary furtki lub bramy, szczególnie jego szerokość, a także wysokość. Nie wolno również pominąć rodzaju materiału, z jakiego jest wykonana furtka lub brama, gdyż odmienne są zasady mocowania tego okucia do wyrobu drewnianego, a inna do metalowego, szczególnie o lekkiej konstrukcji.

ZAMYKACZE SPRĘŻYNOWE

Zamykacze sprężynowe działają na zasadzie naprężania się sprężyny zainstalowanej wewnątrz jego obudowy w trakcie otwierania furtki lub bramy ogrodzeniowej, a następnie na oddawaniu zgromadzonej energii, powodującej zamykanie. Zazwyczaj są stosowane do furtek i bram o lekkiej konstrukcji i masie nie przekraczającej 80 kg. Typowy zamykacz tego rodzaju składa się z obudowy ze sprężyną, ramienia, ślizgacza rolkowego zwanego także konsolą ślizgową oraz pręta do regulacji. Obudowę wraz z ramieniem montuje się na słupku lub w jego pobliżu, a na skrzydle furtki lub bramy ślizgacz rolkowy. Po montażu należy naciągnąć sprężynę odpowiednio do potrzebnej siły naciągu. Ramię zamykacza jest przeważnie mocowane obrotowo, co umożliwia niwelowanie drobnych błędów montażowych.

Zamykacz sprężynowy o przedstawionej charakterystyce, przeznaczony do furtek i bram ogrodzeniowych o masie skrzydła nie przekraczającej 80 kg, zaprezentowano na fot. 1. Może być instalowany nawierzchniowo do furtek i bram lewych oraz prawych. Zamykacz zapewnia powolne i bezpieczne zamykanie, a siła zamykania jest regulowana przez naciągnięcie sprężyny.

Inne rozwiązanie konstrukcyjne zamykacza sprężynowego do furtek i bram przedstawiono na fot. 2. Zamykacz wykonany w całości ze stali odpornej na korozję jest przeznaczony do skrzydeł o maksymalnej szerokości 1000 mm i masie nie przekraczającej 30 kg. Główne elementy zestawu tworzy obudowa ze sprężyną oraz ramię o długości 135 mm zakończone dwoma rolkami. Po zamontowaniu na furtce lub bramie należy wyregulować, przy pomocy załączonego klucza, prędkość zamykania.

ZAMYKACZE HYDRAULICZNE

Do zamykania furtek i bram ogrodzeniowych ze skrzydłami o większej masie, osiągającej nawet 200 kg, stosuje się zamykacze hydrauliczne. Ich funkcjonowanie polega na wytworzeniu energii przy otwieraniu i kontrolowanym powrocie do stanu poprzedniego. Energia pochodząca z otwierania kumuluje się w sprężynie i jest z niej uwalniana przy zamykaniu. Przebieg fazy zamykania jest kontrolowany, a jego prędkość można regulować przy pomocy czynnika hydraulicznego. Dostępne są różne rozwiązania konstrukcyjne zamykaczy, składające się zazwyczaj z korpusu z mechanizmem instalowanym na słupku lub murze, oraz ramion, w tym z szynami ślizgowymi, montowanymi na skrzydle. Sam mechanizm zawiera oprócz sprężyny przekładnie i zawory, opcjonalnie także zębatkę, wykonującą ruch obrotowy ramienia. Przyjętym standardem wytrzymałości jest 500 000 cykli otwierania i zamykania. Ważną kwestią w odniesieniu do zamykaczy instalowanych do furtek i bram ogrodzeniowych jest odporność na temperatury. Typowe wyroby zapewniają identyczny czas zamykania co najmniej w zakresie temperatur od -15 ⁰C do +40 ⁰C, przy czym w przypadku szczególnie niskiej ujemnej temperatury, ten czas może ulec wydłużeniu o około 5 sekund.

Zamykacz hydrauliczny, cechujący się opisaną powyżej charakterystyką, pokazano na fot. 3. Wyrób może być instalowany do furtek i bram ogrodzeniowych ze skrzydłem o masie do 150 kg i maksymalnej szerokości 2000 mm. Jak podaje producent, zastosowana w zamykaczu hydroizolacja zapewnia skuteczne działanie w każdych warunkach temperaturowych bez konieczności regulacji, zarówno w zimie jak i lecie, w przypadku otwierania pod kątem 90⁰. Ponadto lepkość oleju nie wpływu na działanie zamykacza i nie występuje konieczność jego uzupełniania. Zamykacz jest wyposażony w funkcje regulowania siły i prędkości zamykania oraz możliwość włączenia domyku (swobodnego biegu), zapewniającego pełne domknięcie skrzydła.

Pozostałe parametry zamykacza są następujące:

maksymalny kąt otwarcia wynosi 150⁰, po czym zamykacz samoczynnie zamyka skrzydło,
czas zamykania w lecie przy temperaturze +70 ⁰C nie jest krótszy niż 10 sekund,
czas zamykania w zimie przy temperaturze -30 ⁰C nie jest dłuższy niż 30 sekund,
trwałość: 500 000 cykli otwierania i zamykania.

Inne rozwiązanie konstrukcyjne zamykacza hydraulicznego do furtek i bram ogrodzeniowych o zminimalizowanych wymiarach obrazuje fot. 4. Jest to zamykacz firmy D&D Technologies, przeznaczony do skrzydeł o masie do 80 kg i wymiarach 1800 mm x 1000 mm, lub o masie 60 kg i wymiarach 1800 mm x 1200 mm. Przewidziany do montażu na szczycie skrzydła, zapewnia maksymalny kąt otwarcia wynoszący 90⁰ (w obu kierunkach)^.. Producent gwarantuje cichą i lekką pracę zamykacza oraz wysoką odporność na korozję w zakresie temperatur od -30 ⁰C do +60 ⁰C. Jest przystosowany do większości montowanych centralnie zawiasów i może być instalowany na już istniejących furtkach lub bramach. Ponadto do wyposażenia należy funkcja regulowanej siły, prędkości zamykania oraz dobicia.

Jak powyżej wspomniano, występują hydrauliczne zamykacze furtek i bram ogrodzeniowych z ramieniem współpracującym z zainstalowaną na skrzydle szyną ślizgową. Asortyment takich rozwiązań jest najczęściej stosowany w furtkach i bramach otwieranych pod kątem 90⁰ oraz 180⁰ (przykładowy wyrób przedstawiony na fot. 5). Są wyposażone w kilka dodatkowych funkcji, do których należą: zintegrowane napięcie wstępne, bezstopniowa regulacja prędkości i domyku oraz szybki i wydajny montaż systemem Quick-fix. Zamykacz takiego typu jest przystosowany do zainstalowania w furtkach i bramach ogrodzeniowych ze skrzydłem o masie do 150 kg oraz szerokości nie przekraczającej 1500 mm. Ponadto cechuje się uszczelnieniem obrotowym zapobiegającym wszelkim zanieczyszczeniom, co gwarantuje płynne funkcjonowanie pomimo upływu czasu, w zakresie temperatur od -30 ⁰C do +70 ⁰C.

ZAMYKACZE GAZOWE

Bardzo często do zamykania furtek i bram ogrodzeniowych stosuje się zamykacze o konstrukcji, w której funkcję sprężyny zastąpiono technologią sprężonego gazu. Cechą charakterystyczną takiego rozwiązania jest wyeliminowanie konieczności stosowania ramienia oraz minimalizacja wymiarów gabarytowych. Dużą zaletę stanowi znaczne ograniczenie możliwości uderzenia osoby przechodzącej przez poruszające się skrzydło furtki lub bramy, a także bardzo płynna prędkość ruchu skrzydła i jego regulacja. W skład typowego zamykacza gazowego wchodzi tłoczysko z osłoną, stosowne uchwyty końcowe z przegubami oraz zestaw montażowy i regulacyjny. Zamykacz zamocowany przy pomocy uchwytów końcowych do słupka oraz skrzydła ulega przy otwieraniu skróceniu zwiększając tym ciśnienie panujące wewnątrz urządzenia, co powoduje wypychanie tłoczyska zamykającego furtkę lub bramę. Zazwyczaj jest deklarowana możliwość ich stosowania w zakresie niskich i podwyższonych temperatur, z maksymalnym kątem otwarcia skrzydła wynoszącym 110⁰.

Wyrobem wykorzystującym sprężony gaz jako czynnik wywierający siłę rozpierającą element wykonawczy zamykający furtkę lub bramę ogrodzeniową jest przykładowy zamykacz gazowy typu SZ-2 500N, zobrazowany na fot. 6. Zaprezentowany zamykacz echuje się typową budową powyżej już opisaną, z tłoczyskiem o długości 250 mm i osłoną o średnicy wynoszącej 25 mm oraz funkcją regulacji siły zamykania. Dalsze charakterystyczne parametry techniczno-użytkowe kształtują się następująco:

maksymalna masa skrzydła – 100 kg,
szerokość skrzydła – od 750 mm do 2000 mm,
kąt otwarcia – 90⁰,
zakres temperatur działania – od -20 ⁰C do +80 ⁰C.

Kolejną propozycję zamykaczy gazowych stanowią wyroby zapewniające kąt otwarcia furtki lub bramy ogrodzeniowej wynoszący maksymalnie 110⁰. Użycie gazu eliminujące tradycyjną sprężynę znacznie zwiększa siłę zamykania, w związku z tym tego rodzaju zamykacz zawsze dokładnie domyka skrzydło. Przykładowy zamykacz gazowy o podanej charakterystyce zaprezentowano na fot. 7. Może on zamykać skrzydło o maksymalnej masie 80 kg i wymiarach: wysokość do 2500 mm oraz szerokość w granicach od 750 mm do 1200 mm. Zamykacz jest wyposażony w funkcję regulowania szybkości zamykania, przy czym siła zamykająca wynosi 400 N.