Polscy producenci eksportujący okna do Wielkiej Brytanii spotykają wymagania nieco odmienne od wymagań stosowanych na kontynencie. Hasłem obrazującym problem jest „norma PAS 24”. Partnerzy angielscy importujący okna z Polski, jako jedyną poprawną drogę do spełnienie wymagań tej „normy” wskazują wykonanie badań w którymś brytyjskim laboratorium.
Otóż – ani PAS 24 nie jest normą, ani konieczny do badań nie jest instytut brytyjski. Pokrótce – jak przedstawia się obraz wymagań stawianych wyrobom budowlanym – w Wielkiej Brytanii i na kontynencie.
Zacznijmy od dokumentów najwyższej rangi – a więc umocowanych przez władze państwa. W Wielkiej Brytanii jest to Rozporządzenia Budowlane 2010, określające bezpieczeństwo mieszkań. Należący do tego Rozporządzenia dokument Q1 wymienia wymagania w stosunku do nowych mieszkań, które muszą być zastosowane dla zabezpieczenia przed wejściem osoby nieupoważnionej. W rozdziale „Okna” podano:
- okna parterowe, piwniczne i inne łatwo dostępne okna (włączając łatwo dostępne okna dachowe) powinny być oknami ochronnymi.
- okna powinny być wykonane według projektu, który podczas badań spełnił wymagania bezpieczeństwa zawarte w publikacji (ale nie normie) brytyjskiej instytucji British Standard oznaczonej PAS 24:2012.
- ramy powinny być zamocowane mechanicznie do struktury budynku zgodnie z instrukcjami instalacji producenta.
Następuje więc odesłanie do dokumentu niższej rangi, lecz bardziej merytorycznego, podającego więcej istotnych szczegółów.
Dokument PAS 24 jest publicznie udostępnioną specyfikacją, najbardziej podobną do polskiego ZUAT (Zasad Udzielania Aprobat Technicznych) czy fragmentów „Warunków Technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie” (W Polsce jest to Rozporządzenie Min. Infrastruktury z dn. 12 kwietnia 2002 r. ze zmianami – najnowsza jego wersja obowiązuje od 01 stycznia 2014 roku).
Wymagania dotyczące podwyższonej właściwości ochronnej dla drzwi i okien w UK opisane są w dokumencie PAS 24:2012. Wprowadzenie do dokumentu PAS 24 objaśnia ideę tego dokumentu.
Koncepcja ‘podwyższonej ochrony’ zawarta w PAS 24 bazuje na dwóch podobnych, lecz zasadniczo różnych podejściach.
Pierwsze jest oparte na powiązaniach pomiędzy odpornością na techniki siłowej interwencji człowieka i odpornością na wielokierunkowe obciążenia, a w przypadku drzwi, uderzenia ciałem miękkim i twardym. To powiązanie zostało zidentyfikowane na podstawie rozszerzonego programu badawczego przeprowadzonego na wielu wyrobach i potwierdzonego dłuższym, niż 10-cio letnim doświadczeniem na obszarze UK. To podejście zostało wyszczególnione w Załączniku B dla drzwi i Załączniku C dla okien, dokumentu PAS 24.
Podstawą drugiego podejścia jest kombinacja obciążeń mechanicznych, dynamicznych, uderzeń i badania z udziałem interwencji ludzkiej jak wyszczególniono w BS EN 1627, BS EN 1628, BS EN 1629 i BS EN 1630. Metody te kładą większy nacisk na atak ręczny człowieka. Wymagania badawcze wyszczególnione w normach europejskich rozwiązują nieuniknione niejednorodności (sposobu ataku), które maja miejsce podczas stosowania technik interwencji człowieka.
W Wielkiej Brytanii opracowano własny sposób oceny „podwyższonej ochrony” stolarki, a po wejściu do Unii Europejskiej uprawomocniono oba podejścia – własne i podane w normach UE, jako jednakowo skuteczne.
Dokument PAS 24 stawia dla sposobu oceny według „pierwszego podejścia” wymagania:
- dla wypełnienia (oszklenia),
- dla szczelin listowych,
- oznaczenia klasyfikacyjne nie wg normy UE, lecz według podanego sposobu.
Przy sposobie według „drugiego podejścia”, spełnienie wymagań normy BS 1627 dla klasy odporności RC2N.
Dla przypomnienia, normy wydane przez Europejski Instytut Normalizacji (CEN), w trzech podstawowych językach (angielski, francuski, niemiecki) posiadają oznaczenie EN oraz właściwy kod cyfrowy i powinny być wprowadzone do krajowych systemów normalizacyjnych bez zmian treści. Uzyskuję one po wprowadzeniu dodatkowo oznaczenie kraju – w Polsce litery PN, w Wielkiej Brytanii litery BS. I tak normy określające oceną odporności stolarki na włamanie są sobie równoważne (polska, europejska, brytyjska):
PN-EN 1627 odpowiada EN 1627 odpowiada BS EN 1627
PN-EN 1628 odpowiada EN 1628 odpowiada BS EN 1628
PN-EN 1629 odpowiada EN 1629 odpowiada BS EN 1629
PN-EN 1630 odpowiada EN 1630 odpowiada BS EN 1630
Wykonanie badań według normy polskiej, z uwzględnieniem wymagań krajowych brytyjskich, jest spełnieniem wymagań „podejścia drugiego” według PAS 24.
PAS 24 wprowadza nieco inne oznaczenia wyrobów spełniających wymagania odporności na włamanie, w zależności od zablokowania okucia kluczem.
Oznaczenie W K należy stosować do okien, które spełniły z powodzeniem wymagania RC2N (według normy EN1627) i badane były z okuciem, którego zwolnienie zamknięcia od wewnętrznej strony wymaga użycia usuwalnego klucza. Dla takich okien „wejście przez osobę nieuprawnioną” zachodzi, jeżeli podczas badania utworzy się otwór, przez który można przełożyć cylinder o długości 500 mm, o podstawie elipsy o średnicy większej 380 mm i mniejszej 225 mm. (Cylinder symuluje przejście ciała intruza).
Oznaczenie W KT należy stosować do okien spełniających z powodzeniem wymagania RC3 i badane były z okuciem, którego zwolnienie zamknięcia nie wymaga zastosowania usuwalnego klucza. Dla takich okien „wejście przez osobę nieuprawnioną” zachodzi gdy
podczas badania utworzy się otwór, przez który jest możliwe łatwe przełożenie cylindra o długości 500 mm i średnicy 25 mm. (Cylinder symuluje przełożenie narzędzia).
Dokument PAS 24 stawia wymagania dla sposobu oznakowania, oraz wymagania ogólne:
- każde drzwi i okno będzie oznakowane w sposób stały, w miejscu, gdzie oznakowanie to będzie widoczne i czytelne kiedy wyrób jest otwarty i niewidoczne, kiedy wyrób jest zamknięty i będzie zawierało następujące informacje w języku angielskim:
a) numer i datę tego PAS, czyli PAS 24:2012,
b) datę produkcji wyrobu (przynajmniej rok i kwartał),
c) nazwę lub znak handlowy producenta lub inny sposób identyfikacji producenta,
d) klasyfikację (W K lub W KT).
- z każdymi drzwiami i oknem producent dostarcza pełną instrukcje montażu, instalacji, obsługi i konserwacji w języku angielskim.
Dokument PAS 24 przywołuje normę (tym razem brytyjską) BS 6262-4:2005 która definiuje, związaną z bezpieczeństwem użytkowania lokalizację krytyczną oszklenia. Lokalizacja krytyczna, to część drzwi, ściany lub inna część budynku o największym prawdopodobieństwie przypadkowego uderzenia przez człowieka. Norma ta podaje miejsca, które należy rozpatrywać pod tym kątem.
Dokument Q podaje kluczowe terminy, istotne dla stosowania wymagań dokumentu PAS 24 w praktyce:
- Wyrób sprawdzony (w kontekście drzwi i okien ochronnych) – wyrób zaprojektowany i skonstruowany zgodnie ze specyfikacja lub projektem, który poprzez badania wykazał zdolność do spełnienia wymaganej właściwości.
- Laboratoria akredytowane przez UKAS (United Kingdom Accreditation Service) lub inną, równoważną Europejską krajową jednostkę akredytującą (w Polsce PCA) powinny posiadać potwierdzenie zdolności do wykonywania odpowiednich badań.
Oznacza to – że powinny posiadać akredytację w zakresie norm dotyczących badania odporności na włamanie.
Jak z powyższego wynika, możliwe jest wykonanie badań zgodnych z wymaganiami dokumentu PAS 24 w Polsce, jeśli przeprowadzi się je we właściwy sposób.
Laboratorium Techniki Budowlanej przygotowane jest do wykonywania badań i przeprowadzenia postępowania, prowadzącego do potwierdzenia, że wyroby polskich producentów spełniają wymagania dokumentu PAS 24.
Wymaga to współpracy polskiego producenta z Laboratorium poprzez:
1. określenie regionu UK, w którym będzie montowany wyrób i uzgodnić wymaganą klasę wg PAS 24
2. określenie rodzaju i typu konstrukcji okiennych
3. określenie ich miejsce w strukturze budynku
4. ustalenie ilości i rodzaju próbek badawczych
5. wykonanie badań wg PN-EN 1627 na klasę RC2 lub (RC2N)
6. przygotowanie towarzyszącej dokumentacji techniczną (w języku angielskim)
7. przygotowanie tekstu tabliczek znamionowych
8. przygotowanie deklaracji właściwości użytkowych
9. zadeklarowanie zgodność wyrobu z EN1627 RC2N i PAS 24:2012 .
Dwa takie postępowania prowadzone są już obecnie.
Andrzej Żyła, LTB
OKNO nr 1/2016
1.webp)
.webp)
.webp)
