Uszczelnienia wyrobów otworowych

Do uszczelniania wyrobów otworowych, szczególnie okien i drzwi, stosuje się uszczelki i taśmy uszczelniające. Ich zadaniem jest stworzenie elastycznej przylgi, regulującej izolacyjność termiczną i akustyczną oraz zabezpieczającą przed wnikaniem wilgoci i nadmierną infiltracją powietrza. Efektem tego jest ograniczenie strat energii cieplnej budynku oraz powstanie właściwego klimatu w pomieszczeniach przewidzianych głównie do pobytu ludzi.

ZAGADNIENIA OGÓLNE

Zainstalowane w oknach lub drzwiach uszczelki albo taśmy uszczelniające  w należyty i trwały sposób spełnią swą zamierzoną funkcję,  gdy będą charakteryzować się wysoką odpornością na niekorzystny wpływ czynników atmosferycznych oraz bardzo dobrą plastycznością, umożliwiającą  wielokrotny powrót do pierwotnego kształtu. Jest to istotne ze względu na każdorazowo występujące przy otwieraniu i zamykaniu okna lub drzwi odkształcenie uszczelki.
Uszczelnienie okien i drzwi ma bezpośredni wpływ na  właściwości tych wyrobów, określonych w normie PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Do najważniejszych właściwości wyrobów otworowych,  które są również zależne od ich uszczelnienia, można zaliczyć:
a) wodoszczelność,
b) przepuszczalność powietrza,
c) izolacyjność akustyczną,
d) siły operacyjne,
e) odporność na wielokrotne otwieranie i zamykanie.

Ze względu więc na fakt dużego wpływu uszczelnienia na funkcjonowanie i trwałość wyrobów otworowych, stosować należy uszczelki i taśmy uszczelniające wysokiej jakości. Łączy się to z odpowiednią ich ceną, która stanowi jednak tylko kilka procent ceny okna lub drzwi, mało więc rozważna jest tutaj oszczędność, kosztem jakości kompletnych wyrobów.

Uszczelki i taśmy uszczelniające spełniają w  oknach i drzwiach różne zadania, takie jak pełnienie roli przylgi, mocowanie i uszczelnianie oszklenia czy też regulację przepływu powietrza przez szczeliny infiltracyjne. Ponadto występująca duża ilość rodzajów kształtowników, z których wykonywane są wyroby otworowe, wymaga stosowania wielu odmian i kształtów uszczelek oraz taśm.

Rozróżnia się dwa podstawowe typy uszczelek:

• uszczelki przylgowe,
• uszczelki przyszybowe.

Ze względu na sposób ich budowy, wyróżnić można także dwa zasadnicze ich elementy:

• część mocującą – osadzaną w specjalnym kanale kształtownika wyrobu otworowego,
• część uszczelniającą – opierającą się na kształtowniku wyrobu otworowego podczas jego zamykania.

Uszczelki są osadzane częścią mocującą na ruchomym skrzydle oraz na trwale zamontowanej w otworze okna/drzwi ościeżnicy w specjalnych kanałach kształtownika. Osadzenie następuje zazwyczaj w sposób ciągły na całym obwodzie bez naprężania, a połączenie końców uszczelki powinno być dokonane w połowie długości górnego ramiaka poziomego.

Uszczelki przyszybowe (choć stosowane są także do osadzania wypełnień nieprzeźroczystych), są dobierane stosownie do grubości zastosowanego oszklenia lub paneli wypełniających oraz do wymiarów listew przyszybowych.

Występują także uszczelki samoprzylepne, przewidziane głównie do stosowania przez indywidualnych użytkowników, przeważnie do renowacji okien i drzwi. Inną odmianą są uszczelki zespolone z kształtownikiem tworzywowym w momencie jego wytwarzania (tzw. proces koekstruzji) lub tuż po wytłoczeniu (tzw. proces postekstruzji).

Poza przedstawionymi typowymi uszczelkami, w wyrobach otworowych stosowane są specjalne ich rodzaje. Zalicza się do nich uszczelki i taśmy pęczniejące, instalowane w drzwiach i oknach przeciwpożarowych. Proces pęcznienia takiej uszczelki rozpoczyna się w temperaturze około 100 °C i w krótkim czasie materiał zwiększa wielokrotnie swą objętość, tworząc niepalną, termoizolacyjną masę, niedopuszczającą do przejścia ognia i dymu.

Specjalnym rozwiązaniem uszczelnienia są również uszczelki opadające, zwane także listwami uszczelniającymi, które – zamontowane w dolnej części skrzydła – skutecznie uszczelniają szczelinę pomiędzy podłogą a drzwiami. Uszczelki opadające dopasowują się do powierzchni podłogi, a w momencie otwierania skrzydła drzwi chowają się w jego skrzydle.

Tradycyjnym materiałem stosowanym do produkcji uszczelek i taśm uszczelniających jest guma, otrzymywana w procesie wulkanizacji różnych rodzajów kauczuku. Uszczelki gumowe mają dość dobre własności uszczelniające, ale szybko podlegają procesowi starzenia. Wpływa to głównie na coraz szersze wypieranie typowych uszczelek gumowych przez wykonywane z kauczuków syntetycznych EPDM oraz z termoplastycznych elastomerów TPE. Wyroby te charakteryzują się  zdecydowanie lepszą odpornością na niekorzystne procesy starzeniowe.

MATERIAŁY DO WYKONYWANIA USZCZELNIEŃ
 

GUMA

Jak już powyżej podano, guma jest tradycyjnym materiałem uszczelniającym, otrzymywanym przez wulkanizację różnych rodzajów kauczuku małymi ilościami substancji wulkanizujących jak siarka lub nadtlenki. W skład gumy wchodzą jeszcze napełniacze, przyspieszacze wulkanizacji, substancje zmiękczające, środki przeciwstarzeniowe itp. Uszczelki gumowe wytwarza się zazwyczaj w kolorze czarnym, ponieważ stosowana sadza ma dodatni wpływ na parametry wytrzymałościowe.

Właściwości gumy ulegają jednak w miarę upływu czasu niekorzystnym zmianom, z powodu działania wysokiej lub niskiej temperatury, światła UV, tlenu, ozonu itp., co ogólnie nazywane jest starzeniem. Dlatego też uszczelki gumowe znajdują coraz mniejsze zastosowanie jako materiał do wykonywania uszczelek okiennych i drzwiowych.

KAUCZUK EPDM

Kauczuk syntetyczny EPDM jest terpolimerem składającym się głównie z mieszaniny monomerów etylenowo-propylenowych, charakteryzującym się możliwością skrajnie szybkiej wulkanizacji podczas wytłaczania profili uszczelek oraz wysoką stabilnością cieplną i odpornością przy ściskaniu. EPDM ma bardzo istotną zaletę, szczególnie ważną w uszczelnieniach wyrobów otworowych, a mianowicie dużą zdolność do odwracalnej deformacji pod wpływem działania sił mechanicznych, bez zmiany ciągłości jego struktury (tzw. powrót poodkształceniowy) do kształtu pierwotnego. Ponadto materiał ten odznacza się następującymi cechami:

• dużą odpornością na niekorzystne warunki atmosferyczne i działanie wody opadowej,
• odpornością na działanie temperatur w granicach od -40°C do +100°C,
• twardością w zakresie od 40°Sh do 90°Sh.

Ze względu na dużą sztywność, uszczelki wykonywane z EPDM są wykorzystywane przede wszystkim do uszczelnień okien i drzwi wytwarzanych z kształtowników metalowych, w tym także stosowanych jako uszczelki przyszybowe.

TERMOPLASTYCZNE ELASTOMERY TPE

Oznaczone symbolem TPE elastomery są zbudowane z polimerów lub mieszaniny polimerów, mających w temperaturze użytkowania właściwości podobne do właściwości gumy. Cechy te zanikają jednak w temperaturze przerobu, dzięki czemu możliwe jest dalsze przetwórstwo, natomiast pojawiają się wówczas, gdy materiał powraca do temperatury, w której jest użytkowany. Wyroby wykonane z TPE charakteryzują się następującymi zaletami:

• bardzo korzystną udarnością i elastycznością w temperaturze pokojowej oraz w niskich temperaturach,
• wysokim pochłanianiem energii mechanicznej,
• dobra odpornością na ścieranie,
•  wysoką elastycznością powrotu do kształtu pierwotnego,
• odpornością na chemikalia i starzenie.

Do grupy termoplastycznych elastomerów zalicza się także mieszaniny polimerów i stopów sieciowanych w warunkach dynamicznych zwanych termoplastycznymi wulkanizatami, oznaczanymi symbolem TPE-V. Tworzywo takie łączy w sobie zalety EPDM i TPE, charakteryzując się bardzo dobrą odpornością na niekorzystne czynniki atmosferyczne oraz stabilnością termiczną w połączeniu z odpornością na odkształcenia trwałe pod wpływem sił ściskających.

PLASTYFIKOWANY POLICHLOREK WINYLU (PVC)

Do grupy uszczelek z tworzyw termoplastycznych zaliczać także należy uszczelki wykonywane z PVC. Wymagania dotyczące właściwych uszczelnień spełniają tylko odpowiednie receptury modyfikowanego polichlorku winylu, z mieszaninami kauczuków nitrylowych jako środków plastyfikujących. Uszczelki wykonane z PVC są w stosunku do uszczelek gumowych i z kauczuków syntetycznych łatwiejsze w produkcji oraz tańsze.

Wyroby te charakteryzują się jednak wadami, do których zaliczyć należy małą odporność termiczną , niską sprężystość i zdolność utrzymania pierwotnego kształtu oraz duży skurcz termiczny.

MATERIAŁY ZINTEGROWANE

Zauważyć należy coraz szersze zastosowanie  technologii instalowania uszczelek w kształtownikach wykonywanych z twardego PVC w trakcie ich wytłaczania. Procesy te nazywamy:

• koekstruzją – gdy aplikacja uszczelki następuje w momencie wytłaczania kształtownika, 
• postekstruzją – gdy aplikacja uszczelki następuje tuż po wytłoczeniu kształtownika.

Przedstawiona powyżej technologia skraca proces produkcji wyrobu, którym są głównie okna, gdyż zostaje wyeliminowany jeden z procesów jego wytwarzania, czyli aplikacja (instalowanie w kanale kształtownika okiennego) uszczelki. Ponadto zmniejszona zostaje ilość materiałów w magazynie producenta wyrobów otworowych.

Zasadniczo w przypadku stosowania technologii koekstruzji lub postekstruzji używane są uszczelki wykonane z PTE albo PTE-V. Wynika to z faktu, iż zaaplikowana do kształtownika uszczelka wykonana z podanych materiałów może być zgrzewana w narożach okien w tym samym czasie, temperaturze i na tej samej zgrzewarce co kształtownik z PVC. Gwarantuje to osiągnięcie właściwej szczelności na całym obwodzie okna.

ZAGADNIENIA NORMALIZACYJNE

Norma PN-EN 12365-1:2006 Okucia budowlane. Uszczelki i taśmy uszczelniające do drzwi, okien, żaluzji i ścian osłonowych.

Część 1: Wymagania eksploatacyjne i klasyfikacja.

Główne zagadnienia związane z uszczelnieniami wyrobów otworowych zawarte są w grupie norm europejskich PN-EN 12365-1 do -4, z których najszersze zastosowanie ma powyżej wymieniona część 1 tej normy .

Norma ta określa wymagania eksploatacyjne odnoszące się do uszczelek i taśm uszczelniających, przeznaczonych do regulacji przenikania powietrza, wody, hałasu i energii pomiędzy otwieralnymi i stałymi częściami wyrobów otworowych, w tym okien i drzwi. Mogą być wykonane z dowolnych, ale przeznaczonych do tego typu wyrobów materiałów.

W normie zdefiniowane są następujące pojęcia:

• uszczelka – materiał uszczelniający dobrze przylegający do powierzchni dwóch elementów, których połączenie należy uszczelnić,
• taśma uszczelniająca – pasek, najczęściej z elastycznego materiału, przytwierdzony do drzwi, okna lub żaluzji, uszczelniający przestrzeń między obrzeżem lub spodem drzwi, okna lub żaluzji a ramą lub progiem,
• swobodna wysokość – wysokość uszczelki lub taśmy uszczelniającej przy zerowym obciążeniu,
• maksymalna temperatura pracy – temperatura, poniżej której jest możliwa prawidłoa eksploatacja uszczelki lub taśmy uszczelniającej,
• zakres pracy – odległość, na jaką uszczelka lub taśma uszczelniająca może być ściskana lub uginana, po montażu,
• użytkownik – osoba, która zaopatruje się w uszczelki lub taśmy uszczelniające do użycia w wyrobie.

Norma PN-EN 12365-1:2006 zawiera wymagania ogólne, które powinny spełniać wszystkie uszczelki i taśmy uszczelniające przeznaczone do regulacji czynników atmosferycznych i energii. Wymagania te są sformułowane w sposób poniżej podany:
1) Uszczelki i taśmy uszczelniające powinny być dopasowane do tolerancji wymiarowych materiałów konstrukcyjnych i wyrobów, do których będą stosowane, jak drewno, PVC-U, metal i in., a także wynikających z procesów produkcyjnych oraz zmian szczelin spowodowanych obciążeniem wyrobu.
2) Materiały, z których są wykonywane uszczelki, powinny być fizycznie i chemicznie kompatybilne ze stykającymi się z nimi powierzchniami wyrobu i dopasowane do warunków środowiskowych stosowania. Te kwestie powinien uzgodnić dostawca z użytkownikiem.
3) Uszczelki i taśmy uszczelniające powinny przenosić naprężenia mechaniczne wywołane podczas normalnego użytkowania założonego w projekcie, np. przechylania, skręcania, przesuwania. Powinna być podana częstotliwość występowania takich oddziaływań. Również te kwestie powinien uzgodnić dostawca z użytkownikiem.
4) Uszczelki i taśmy uszczelniające nie powinny osłabiać zaplanowanego działania wyrobu, np. taśmy uszczelniające nie powinny wytwarzać nadmiernych sił, a uszczelki nie powinny pozwolić na drgania w szczelinach. Podczas użytkowania powinny zmniejszać efekt trzaskania lub nadmiernego obciążenia. Także w tym przypadku, powinno to podlegać uzgodnieniom pomiędzy dostawcą a użytkownikiem.

W przedstawianej normie zawarta jest również klasyfikacja, wyrażona sześciocyfrowym systemem kodowania. Jednym z istotnych elementów klasyfikacji jest zakres temperatury pracy, w jakiej możliwe jest prawidłowe użytkowanie uszczelki lub taśmy uszczelniającej.

Norma określa następujący podział:
klasa 1 – zakres temperatur od 0 °C do +45 °C,
klasa 2 – zakres temperatur od -10 °C do +55 °C,
klasa 3 – zakres temperatur od -20 °C do +85 °C,
klasa 4 – zakres temperatur od -25 °C do +100 °C,
klasa 5 – zakres temperatur od -40 °C do +70 °C,
klasa 6 – zakres temperatur od 0 °C do +200 °C.

Dodać jeszcze należy, że norma PN-EN 12365-1:2006 podaje również metody badań, które są szczegółowo określone w poniżej przedstawionych normach badawczych.

Norma PN-EN 12365-2:2006 Okucia budowlane. Uszczelki i taśmy uszczelniające do okien, drzwi, żaluzji i ścian osłonowych.

Część 2: Liniowa siła ściskająca. Metody badań.

Część 2 normy przedstawia metodę określającą siłę wymaganą do ściśnięcia lub ugięcia uszczelek i taśm uszczelniających do z góry ustalonej w normie wartości. Wyjaśnić tutaj można, że liniową siłą ściskającą nazywamy siłę wymaganą do ugięcia próbki w jej maksymalnym zakresie pracy, w temperaturze 23 °C (± 2).

Norma PN-EN 12365-3:2006 Okucia budowlane. Uszczelki i taśmy uszczelniające do drzwi, okien, żaluzji i ścian osłonowych.

Część 3: Oznaczenie powrotu poodkształceniowego. Metoda badania.

W części 3 normy zawarto metodę określającą procentowy powrót poodkształceniowy uszczelek i taśm uszczelniających, które były ściskane lub uginane w zakresie pracy do minimalnej wysokości, w maksymalnym zakresie temperatury, przewidzianej w normie. Wymienionym pojęciem – powrót poodkształceniowy – nazywamy zdolność uszczelki lub taśmy uszczelniającej do odzyskania swobodnej wysokości po ściśnięciu  albo odgięciu.

Norma PN-EN 12365-4:2006 Okucia budowlane. Uszczelki i taśmy uszczelniające do drzwi, okien, żaluzji i ścian osłonowych.

Część 4: Oznaczenie powrotu poodkształceniowego po przyspieszonym starzeniu. Metoda badania.
Część 4 normy przedstawia metodę określającą długofalowe właściwości materiału, z którego wykonuje się uszczelki i taśmy uszczelniające w maksymalnej temperaturze pracy. Temperatura pracy powinna być zgodna z wymaganymi wartościami, wynikającymi z normy.

Norma PN-EN 14600:2009 Drzwi, bramy i otwieralne okna z właściwościami odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Wymagania i klasyfikacja.

Do asortymentu uszczelek i taśm uszczelniających zalicza się także wyroby stosowane w drzwiach i otwieralnych oknach z właściwościami odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Są wtedy dodatkowo objęte wymaganiami zawartymi w powyżej wymienionej normie PN-EN 14600:2009. W odniesieniu do uszczelek i uszczelnień, norma zawiera następujące bezpośrednie wymaganie:

• Stosowane taśmy (np. materiały pęczniejące), uszczelnienia i uszczelki (łącznie z pełniącymi funkcje inne niż pożarowa lub dymoszczelna), które stanowią część drzwi, bramy lub otwieralnego okna oraz technika ich mocowania, powinny być badane według norm:
• PN-EN 1634-1:2008 Badanie odporności ogniowej i dymoszczelności zespołów drzwiowych, żaluzjowych i otwieralnych okien oraz elementów okuć budowlanych. Część 1: Badanie odporności ogniowej drzwi, żaluzji i otwieralnych okien -  w celu wykazania ich przydatności w zakresie odporności ogniowej,

lub

• PN-EN 1634-3:2008 Badanie odporności ogniowej zestawów drzwiowych i żaluzjowych. Część 3: Sprawdzanie dymoszczelności drzwi i żaluzji -  w celu wykazania ich przydatności w zakresie dymoszczelności.

W normie określono również warunki, które umożliwiają zastosowanie w przeciwpożarowych i/lub dymoszczelnych wyrobach otworowych alternatywnych uszczelek i uszczelnień. Jednak zmiany są dozwolone tylko tam, gdzie alternatywne uszczelnienia i uszczelki uzyskały taką samą lub wyższą klasyfikację, gdy były zastosowane w badaniach odporności ogniowej lub dymoszczelności. Badanie te powinny być wykonane według powyżej wymienionych norm na wyrobach o identycznych szczegółach krawędzi ościeżnicy/skrzydła oraz objętych zakresem rozszerzonego zastosowania odnoszącego się do określonej konstrukcji wyrobu i mających trwałą funkcję samoczynnego zamykania.

TYPY USZCZELNIEŃ Z PRZYKŁADOWYMI ZASTOSOWANIAMI
USZCZELKI DO OKIEN I DRZWI BALKONOWYCH

W oknach i drzwiach balkonowych, wykonanych zarówno z kształtowników tworzywowych (głównie z twardego PVC) jak i aluminiowych, uszczelki tworzą elastyczną przylgę, zabezpieczającą te wyroby przed niekorzystnym działaniem czynników atmosferycznych. Jak już w publikacji wspomniano, wyróżnia się dwa podstawowe typy uszczelek znajdujących także zastosowanie w oknach i drzwiach balkonowych, a mianowicie:
 - uszczelki przylgowe,   osadzane w specjalnych kanałach kształtownika, z którego wykonane są ramy skrzydeł i ościeżnic okien lub drzwi i mające za zadanie uszczelnienie styku tych elementów,
 - uszczelki przyszybowe, z których jedna jest osadzana w specjalnym kanale kształtownika ramy skrzydła, a druga w kanale listwy przyszybowej, a obie mają za zadanie uszczelnienie oszklenia, a w przypadku okien lub drzwi aluminiowych – również osłonę przed bezpośrednim stykiem szkła i metalu.

Część mocująca uszczelki osadzana jest w specjalnym kanale, natomiast część uszczelniająca, zwana także piórem, opiera się na kształtowniku okna lub drzwi,  po ich zamknięciu. Luz w oknie albo w drzwiach powinien być tak wyregulowany, aby po jego zamknięciu pióro uszczelniające ułożyło się równolegle do płaszczyzny uszczelnianej.

Rys. 1. Usytuowanie uszczelek w przekroju kształtowników okna typu KBE (wg AT-06-0706/2005)

Wytwarzane są okna o konstrukcji pozwalającej na zastosowanie dwóch takich samych uszczelek przyszybowych, a także przylgowych (zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych), co przykładowo zilustrowano na rys. 1.

Produkowane są także okna, których konstrukcja wymaga konieczność zastosowania dwóch uszczelek przyszybowych o innych przekrojach, a w odniesieniu do uszczelek przylgowych, nawet trzech różnych tych wyrobów, każdy o innym przekroju – tzw. zewnętrzną, środkową i wewnętrzną. Przykładowe uszczelki oraz sposób ich usytuowania w przekroju kształtowników, z których wykonano okno, przedstawiono na rys. 2.

rys.2. Usytuowanie uszczelek w przekroju kształtowników okna firmy MIROX

LISTWY USZCZELNIAJĄCE DRZWI

Listwy uszczelniające drzwi, zwane również uszczelkami opadającymi, stosuje się do uszczelniania szczeliny występującej pomiędzy dolną krawędzią skrzydła drzwiowego i posadzką, co ma miejsce w bezprogowych drzwiach, głównie rozwieranych. Uszczelki o takim rozwiązaniu są instalowane często do drzwi o deklarowanej klasie odporności ogniowej i dymoszczelności. Listwy uszczelniające montuje się w specjalnym kanale usytuowanym w dolnym ramiaku skrzydła drzwiowego. Przedstawiany wyrób uszczelniający jest wyposażony w część ruchomą z uszczelką, która opada w momencie domykania skrzydła i unosi się z chwilą jego otwarcia. Wynikiem tej czynności jest bardzo dobre uszczelnienie dolnej szczeliny drzwi.

Obudowa listwy jest zazwyczaj wykonana z aluminiowego kształtownika, w którym osadzono ruchomą część z uszczelką wyzwalaną do opadnięcia przez mechanizm uruchamiający, a podnoszoną przez płaskie sprężyny.
Na rys. 3 przedstawiono przykładowe listwy uszczelniające typu UD-CH, które uzyskały w Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie Rekomendację Techniczną RT ITB – 1169/2010.

rys.3. Listwy uszczelniające typów UD-Ch-1 i UD-Ch-2 standard i podwieszone

W celu zamontowania listwy typu UD-CH należy wykonać w dolnym ramiaku skrzydła drzwiowego kanał o szerokości 15 mm i głębokości 30 mm. Samą listwę mocuje się przy pomocy wkrętów, które przechodzą przez otwory wykonane w kształtowniku ramy skrzydła (tzw. mocowanie standard) lub we wsporniku mocującym (tzw. mocowanie podwieszone).

USZCZELKI PĘCZNIEJĄCE

Uszczelki pęczniejące (zwane także ekspandującymi)  stosowane w drzwiach przeciwpożarowych umożliwiają realizację ich podstawowej funkcji, polegającej na zamknięciu otworu w przegrodach budowlanych, stanowiących jednocześnie przegrody ogniowe i dymowe. W ościeżnicach drzwi przeciwpożarowych zamontowane są zazwyczaj typowe uszczelki przylgowe, natomiast na krawędziach skrzydła zainstalowane są uszczelki pęczniejące.

Przedstawiane uszczelki zawierają przeważnie krzemian sodu i po przekroczeniu temperatury około 100 °C rozpoczyna się w krótkim czasie (przeważnie po około 70 sek.) proces pęcznienia, polegający na wielokrotnym ( zazwyczaj od siedmio do dziesięciokrotnie ) zwiększeniu objętości materiału. Rezultatem tego procesu jest powstanie niepalnej, termoizolacyjnej i ognioochronnej warstwy, zamykającej wszelkie szczeliny na obwodzie skrzydła drzwi , nie dopuszczającej w określonym czasie do możliwości przejścia płomieni i dymu.

Uszczelki pęczniejące występują zazwyczaj w formie pasków z zastosowanymi od spodu samoprzylepnymi paskami służącymi do mocowania, z klejem gwarantującym właściwe przyleganie do różnych podłoży. Przykładowe zastosowanie takich uszczelek w przeszklonych drzwiach przeciwpożarowych przedstawiono na rys. 4.

rys. 4. Przekrój poziomy drzwi przeciwpożarowych Thermod E160 z zaznaczeniem uszczelek

Na poziomym przekroju drzwi widoczne są uszczelki pęczniejące w typowej formie pasków o wymiarach przekroju 2x10 mm oraz 2x38,5 mm, przyklejonych do krawędzi skrzydła. Przykładowe drzwi przeciwpożarowe mają jeszcze silikonową uszczelkę przylgową, zainstalowaną we wrębach ościeżnicy wzdłuż stojaków i nadproża, oraz listwę uszczelniającą, zamontowaną w dolnej krawędzi skrzydła.
Do osadzania i uszczelniania drzwi przeciwpożarowych stosować można, zamiast uszczelek przyszybowych , ognioochronną masę silikonową. Takie rozwiązanie konstrukcyjne jest zastosowane w drzwiach przedstawionych na rys. 4.

USZCZELKI SZCZOTKOWE

W wewnętrznych drzwiach oszklonych, służących do zamykania otworów wejściowych ścian stosowanych w dużych obiektach handlowych, biurowych, hotelowych lub terminalach są stosowane uszczelki szczotkowe. Ten typ uszczelek znajduje zastosowanie zarówno w drzwiach przesuwnych jak i rozwieranych oraz obrotowych.

Podkreślić jednak należy, że uszczelki szczotkowe są instalowane dodatkowo, oprócz typowych uszczelek przyszybowych i przylgowych. Ich głównym zadaniem jest zabezpieczanie pomieszczeń przed przenikaniem przez drzwi kurzu i innych stałych zanieczyszczeń oraz ochrona przed przeciągiem, wilgocią i hałasem.

Typowa uszczelka szczotkowa składa się z dwóch elementów:

• części mocującej, wykonanej zazwyczaj z aluminiowego/ stalowego kształtownika o ceowym przekroju, z nawierconymi otworami służącymi do mocowania albo z taśmą samoprzylepną, lub z tworzywowej kształtki, pozwalającej na montaż poprzez wciśnięcie w specjalny kanał kształtownika ramy skrzydła drzwi,
• części uszczelniającej, w formie szczotki wykonanej przeważnie z polipropylenu.

Część uszczelniająca uszczelki szczotkowej ma wysokość w zakresie od 2 mm do 25 mm, przy czym występują różne jej gęstości, wpływające na stopień szczelności.

rys. 5. Przekrój drzwi zabudowy typu HSW firmy DORMA

rys. 6. Uszczelka szczotkowa DX

Przekrój pionowy przeszklonych drzwi z zastosowanymi uszczelkami, w tym szczotkowymi, przedstawiono na rys. 5. Z kolei na rys. 6 pokazano przekrój uszczelki szczotkowej przewidzianej do instalowania poprzez wciśnięcie tworzywowej części mocującej w aluminiowy kształtownik drzwi przesuwnych.

   inż. Zbigniew Czajka

OKNO nr 1/2015

Literatura                                                                                                                    
Materiały informacyjne firm: BRANDEX, KADIMEX, MIROX.
Różalski M.: Przegląd materiałów stosowanych do produkcji
Uszczelek okien, drzwi i fasad. „Oknoserwis”.
Wienskowski K.: Materiały uszczelkowe do okien, drzwi, żaluzji 
I ścian osłonowych. „Świat szkła” Nr 4/2006.
Materiały informacyjne Sinteq.pl
Katalog wyrobów DORMA HSW/FSW
Aprobaty Techniczne: AT-06-0706/2005, AT-15-9243/2014.
Rekomendacja Techniczna RT  ITB-1169/2010