|
Okucia do drzwi o podwyższonej wytrzymałościW budownictwie znajdują zastosowanie drzwi odznaczające się specyficznymi cechami jak ognioodporność, dymoszczelność, dźwiękoszczelność, zwiększona odporność na włamanie itp. Wyroby te charakteryzują się z zasady podwyższoną wytrzymałością, niezbędna do spełnienia określonych właściwości. Wymaga to jednocześnie zastosowania w konstrukcji drzwi okuć gwarantujących uzyskanie wyższych parametrów wytrzymałościowych i funkcjonalnych. PROBLEMATYKA DRZWI O PODWYŻSZONEJ WYTRZYMAŁOŚCI Do drzwi o specyficznych cechach wymagających podwyższonej wytrzymałości zazwyczaj zalicza się:
Wyjaśnić należy, że drzwiami wielofunkcyjnymi określa się wyroby odznaczające się więcej niż jedną specyficzną cechą, jak np. drzwi przeciwpożarowe o zwiększonej odporności na włamanie. Zgodnie z obowiązującymi dokumentami normalizacyjnymi, występują dwa podstawowe rodzaje drzwi w wykonaniu standardowym: • drzwi zewnętrzne, które powinny spełniać wymagania normy PN-EN 14351-1+A1:2016 Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne, • drzwi wewnętrzne, które powinny spełniać wymagania normy PN-EN 14351-2:2018 Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 2: Drzwi wewnętrzne. Zakresy obu powyższych norm zawierają stwierdzenia, iż określają właściwości eksploatacyjne, z wyjątkiem odporności ogniowej i dymoszczelności, do wyrobów, nie zależnie od materiałów, z jakich się je wykonuje. Poszczególne właściwości powinny być potwierdzone badaniami, których wyniki służą do określenia odpowiedniej klasyfikacji. Wymaga to odniesienia do stosownych norm badawczych i klasyfikacyjnych. Jako przykład można przedstawić dokumenty normalizacyjne dotyczące wodoszczelności drzwi, a mianowicie:
Dodać jeszcze należy, iż niektóre rodzaje drzwi objętych niniejszą publikacją powinny jeszcze spełniać wymagania związane ze specyficznymi cechami tych wyrobów , wynikającymi ze stosownych norm. Dotyczy to szczególnie drzwi przeciwpożarowych i/lub dymoszczelnych oraz o podwyższonej odporności na włamanie. Dla zrealizowania więc właściwości eksploatacyjnych oraz odnoszących się do specyficznych funkcji (ognioodporność, zwiększona odporność na włamanie, dźwiękoszczelność itp.) drzwi, niezbędne jest ich wyposażenie w okucia spełniające odpowiednie wymagania. Przykładem drzwi o podwyższonej wytrzymałości mogą być drzwi wielofunkcyjne typu WAT, charakteryzujące się klasą odporności ogniowej EI2 oraz klasą odporności na włamanie RC 2. Wyrób ten jest produkowany przez firmę Hörmann, a przykładowe rozwiązanie zastosowane w przejściu pomiędzy garażem a częścią mieszkalną przedstawia fot. 1. Drzwi są wyposażone w następujące okucia: - dwa stalowe rolkowe zawiasy regulowane w trzech płaszczyznach, - zamek wielopunktowy, - wkładkę bębenkową, - klamkę z tarczą drzwiową zabezpieczoną przed rozwierceniem, - zamykacz, oraz trzy stalowe trzpienie przeciwwyważeniowe. NORMY ZWIĄZANE Z OKUCIAMI Okucia mają duży wpływ na właściwe i długotrwałe funkcjonowanie drzwi, w związku z czym powinny spełniać dotyczące ich wymagania, zawarte głównie w normach. Podkreślić należy, iż wymagania są identyczne do wszystkich okuć, tj. stosowanych w drzwiach drewnianych, aluminiowych, stalowych czy też wykonanych z tworzyw sztucznych. Dlatego też okucia charakteryzują się zasadniczo takimi samymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi, a jedyne różnice występują w części mocującej do skrzydła lub ościeżnicy. Jest to spowodowane koniecznością uwzględnienia w sposobie mocowania specyfiki materiałowej drzwi, głównie kształtowników. Podstawowe okucia instalowane w drzwiach o podwyższonej wytrzymałości powinny spełniać wymagania zawarte w następujących normach: • PN-EN 1935:2003 Okucia budowlane – Zawiasy jednoosiowe – Wymagania i metody badań, • PN-EN 12209:2016 Okucia budowlane – Zamki – Zamki mechaniczne wraz z zaczepami – Wymagania i metody badań, • PN-EN 1303:2015 Okucia budowlane – Wkładki bębenkowe do zamków – Wymagania i metody badań, • PN-EN 1906:2012 Okucia budowlane – Klamki i gałki drzwiowe wraz z tarczami – Wymagania i metody badań, • PN-EN 1154:1999?A1:2004 Okucia budowlane – Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu Zamykania - Wymagania i metody badań, • prEN 15685:2009 Okucia budowlane – Zamki wielopunktowe wraz z zaczepami – Wymagania i Metody badań. W skład każdej z powyżej przedstawionych norm wchodzi rozdział dotyczący klasyfikacji wraz z systemem kodowym. Odnosi się ona do podstawowych cech wyrobu jak kategoria użytkowania, trwałość, masa drzwi próbnych, odporność na korozję, odporność ogniowa, odporność na włamanie itp. Pierwszą pozycję w systemie kodowym stanowi zawsze kategoria użytkowania, która przykładowo w zakresie zawias (wg normy PN-EN 1935:2003) kształtuje się w następujący sposób: - Kategoria 1 – Lekkie warunki eksploatacji. Okucia przeznaczone do drzwi stosowanych w budownictwie mieszkaniowym lub w innych obszarach mieszkalnych i budynkach, gdzie występuje niska częstotliwość użytkowania przez osoby z wysoką motywacją do uważnego posługiwania się drzwiami, z małym prawdopodobieństwem wypadków i nieprawidłowego użytkowania, - Kategoria 2 – Umiarkowane warunki eksploatacji. Okucia przeznaczone do drzwi stosowanych w budownictwie, obszarach i budynkach jak powyżej, gdzie występuje średnia częstotliwość użytkowania przez osoby z pewną motywacją do uważnego posługiwania się drzwiami, ale gdzie istnieje jakaś możliwość występowania wypadków lub nieprawidłowego użytkowania, - Kategoria 3 – Ciężkie warunki eksploatacji. Okucia przeznaczone do stosowania do drzwi w budynkach, gdzie występuje wysoka częstotliwość użytkowania przez publiczność lub innych ludzi z małą motywacją do uważnego posługiwania się drzwiami oraz duża możliwość wypadków albo niewłaściwego użytkowania, - Kategoria 4 – Bardzo ciężkie warunki eksploatacji. Okucia przeznaczone do stosowania do drzwi, które są narażone na częste, gwałtowne lub rozmyślnie niewłaściwe użytkowanie. Jako zasadę przyjmuje się, że w drzwiach o podwyższonej odporności powinno się stosować tylko okucia spełniające wymagania co najmniej kategorii 3 użytkowania – „ciężkie warunki eksploatacji”. Dodać jeszcze należy, iż wymienione powyżej w publikacji normy zawierają załączniki normatywne, dotyczące specyficznych cech oraz funkcji drzwi obejmujące: • dodatkowe wymagania do okuć przeznaczonych do stosowania w drzwiach ognioodpornych i/lub dymoszczelnych, • dodatkowe wymagania do okuć przeznaczonych do stosowania w drzwiach o zwiększonej odporności na włamanie. Występują jeszcze inne dokumenty normalizacyjne określające wymagania dotyczące okuć instalowanych w drzwiach o podwyższonej odporności. Zaliczyć do nich można normą PN-EN 14600:2009 Drzwi, bramy i otwieralne okna o właściwościach odporności ogniowej i/lub dymoszczelności – Wymagania i klasyfikacja, zawierającą załączniki odnoszące się do okuć. Są to: - Załącznik A (normatywny) „Właściwości okuć budowlanych przeznaczonych do stosowania w drzwiach/bramach przeciwpożarowych, otwieralnych oknach przeciwpożarowych i drzwiach/bramach dymoszczelnych”, - Załącznik B (normatywny) „Wymagania klasyfikacyjne dotyczące okuć”. Następnym dokumentem tego typu jest norma PN-EN 1627:2012 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje – Odporność na włamanie – Wymagania i klasyfikacja, określająca wymagania dla okuć instalowanych w drzwiach o podwyższonej odporności na włamanie. Wykraczają one poza zakres zawarty w normach przedmiotowych poszczególnych okuć. WYMAGANIA ZWIĄZANE Z PODWYŻSZONA WYTRZYMAŁOŚCIĄ ZAWIASY JEDNOOSIOWE Wymagania odnoszące się do tego typu zawias wynikają bezpośrednio z postanowień zawartych w normie PN-EN 1935:2003. Poniżej przedstawiono najistotniejsze z nich , odnoszące się szczególnie do zawias stosowanych w drzwiach o podwyższonej wytrzymałości:
ZAMKI MECHANICZNE JEDNO- I WIELOPUNKTOWE Zamki mechaniczne o konstrukcji jednopunktowej są objęte normą PN-EN 12209:2016, w której wyspecyfikowano wymagania odnoszące się do tego rodzaju okuć oraz współpracujących elementów jak zaczepy, klamki i klucze. Jako przykłady wymienić można poniższe wymagania dotyczące:
WKŁADKI BĘBENKOWE Związane z wkładkami bębenkowymi wymagania wynikają z zapisów w normie PN-EN 1303:2015. Do podstawowych wymagań, odnoszących się szczególnie do wkładek instalowanych w drzwiach o podwyższonej wytrzymałości zaliczyć można:
Na fot. 4.rzedstawiono przykładowy zestaw wkładek bębenkowych GERDA PRO SYSTEM do drzwi o podwyższonej odporności na włamanie. KLAMKI I GAŁKI WRAZ Z TARCZAMI Następnym rodzajem okuć stosowanych w drzwiach o podwyższonej wytrzymałości są klamki i gałki wraz z tarczami, objęte postanowieniami normy PN-EN 1906:2012. Do najistotniejszych wymagań wynikających z normy należą:
Klamkę z tarczą drzwiową o innowacyjnym rozwiązaniu FLEX, przeznaczoną do drzwi przeciwpożarowych oraz o zwiększonej odporności na włamanie i produkowaną przez firmę AXA, obrazuje fot. 5. ZAMYKACZE W drzwiach o podwyższonej wytrzymałości, szczególnie przeciwpożarowych, bardzo często są stosowane zamykacze, dla których wymagania wynikają z zapisów w normie PN-EN 1154:1999/A1:2004. Wymieniony dokument normalizacyjny zawiera trzy rodzaje wymagań:
Przykładowe rozwiązanie zamykacza z mechanizmem zębatkowym typu ASSA ABLOY DC140, do drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych, pokazano na fot. 6. OKUCIA STOSOWANE W DRZWIACH PRZECIWPOŻAROWYCH I/LUB O ZWIĘKSZONEJ ODPORNOŚCI NA WŁAMANIE Oprócz powyżej wymienionych wymagań, okucia objęte tematyką publikacji, które są przewidziane do stosowania w drzwiach przeciwpożarowych i/lub o zwiększonej odporności na włamanie, powinny jeszcze spełniać dodatkowe wymagania, ujęte w poniższych normach. PN-EN 14600:2009 Drzwi, bramy i otwieralne okna o właściwościach odporności ogniowej i/lub dymoszczelności – Wymagania i klasyfikacja . Dodatkowe wymagania są głównie określone w normatywnym Załączniku A pt. „Właściwości okuć budowlanych przeznaczonych do stosowania w drzwiach/bramach przeciwpożarowych, otwieralnych oknach przeciwpożarowych i drzwiach/bramach dymoszczelnych”, który zawiera minimalne poziomy właściwości użytkowych okuć drzwiowych. Zaliczono do nich: maksymalną szerokość oraz masę skrzydła, kategorię użytkowania, minimalną klasę okuć oraz klasę odporności na korozję. PN-EN 1627:2012 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje – Odporność na włamanie – Wymagania i klasyfikacja Wymagania dotyczące okuć są zawarte w tablicy 2, przedstawiającej klasy odporności dla wkładek bębenkowych, tarcz drzwiowych i zamków, oraz w normatywnym Załączniku B pt. „Wymagania dotyczące zamków i okuć, wykraczające poza zakres norm wymienionych w Tablicy 2”. W poszczególnych tablicach załącznika odnoszących się do istotnych elementów okuć, podano cel ochrony, wymagane klasy odporności, wymaganie, granice badania i odpowiadającą metodę badania.
Inż. Zbigniew Czajka OKNO 3/2019
Literatura Normy PN-EN i prEN Materiały informacyjne firm: Hormann, ISEO, AXA, ASSA ABLOY |
Najnowsze publikacje
Reklama
|
Wydawnictwo bud media ![]() |
Copyright 1994-2021 Oknoserwis.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. |