Zagadnienia oceny zdolności i wumagań dla zakładkowej kontroli produkcji okien i drzwi wynikające z postanowień normy PN-EN 14351-1:2006 (U)

Dodano: 21 luty 2008

WPROWADZENIE

Celem normy PN-EN 14351-1:2006 (U) „Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1 Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności” jest określenie jednolitych dla wszystkich członków Unii Europejskiej
i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu właściwości i klas jakościowych okien i drzwi zewnętrznych niezależnie od materiału z jakiego zostały wykonane.

Okna i drzwi zewnętrzne są wyrobami budowlanymi i podlegają w Polsce przepisom ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881), która wdraża postanowienia Dyrektywy Unii Europejskiej 89/106/EWG na wyroby budowlane. Wyroby te są objęte mandatami na opracowanie europejskich norm zharmonizowanych nr M/101 i M/122.

Wprowadzanie do obrotu na terenie Polski okien i drzwi zewnętrznych odbywało się dotychczas na podstawie oceny zgodności wyrobu z wymaganiami dokumentu odniesienia, którym była krajowa Aprobata Techniczna. Zawarty w niej był system oceny zgodności wynikający z decyzji Komisji Europejskiej nr 99/93/WE, który w zależności od zakresu stosowania nakładał na producenta i jednostkę akredytowaną obowiązek wykonania określonych zadań. Pozytywny wynik przeprowadzonej oceny zgodności wyrobu upoważniał producenta do wydania krajowej deklaracji zgodności i oznakowania wyrobu znakiem budowlanym B.

Opublikowana w maju 2006 r. w katalogu Polskich Norm ww. norma
PN-EN 14351-1:2006 (U) (metodą uznaniową tj. w języku oryginału) zawiera rozdział 7 określający zagadnienia oceny zgodności okien i drzwi zewnętrznych oraz załącznik ZA podający powiązania z wymaganiami dyrektywy na wyroby budowlane, systemy oceny zgodności oraz sposób oznaczenia okien i drzwi zewnętrznych oznakowaniem CE.

Dodać tutaj należy, że norma PN-EN 14351-1:2006 (U) nie została jeszcze (październik 2006 r.) opublikowana w wykazie norm zharmonizowanych ani przez Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, ani w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Do czasu tej publikacji nie może być ta norma stosowana jako dokument odniesienia w procedurze prowadzącej do oznaczenia okien i drzwi zewnętrznych oznakowaniem CE.

Niemniej jednak norma PN-EN 14351-1:2006 (U) jest wprowadzona do Katalogu Polskich Norm i jako taka może być aktualnie wykorzystywana jako dokument odniesienia do potwierdzania zgodności okien i drzwi zewnętrznych bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności oraz oznakowania ich znakiem budowlanym B.

Rozdział 7 prezentowanej normy zawiera postanowienia, że zgodność okien
i drzwi zewnętrznych z wymaganiami normy i ustalonymi wartościami (łącznie z klasami) producent powinien wykazać poprzez:

wstępne badanie typu,
zakładową kontrolę produkcji.

Ogólnie można stwierdzić, że:

wstępne badania typu mają na celu potwierdzenie, że osiągane właściwości użytkowe okien i drzwi zewnętrznych są zgodne
z wymaganiami normy PN-EN 14351-1:2006 (U) i wartościami deklarowanymi przez producenta;
zakładowa kontrola produkcji okien i drzwi zewnętrznych powinna zapewniać zgodność z deklarowanymi przez producenta wartościami wszystkich właściwości wyrobu mających wpływ na spełnienie wymagań podstawowych przez obiekty budowlane.

WSTĘPNE BADANIE TYPU

Cel badań

Wstępne badanie typu są jednym z dwóch najważniejszych wymogów warunkujących przeprowadzenie oceny zgodności wyrobu budowlanego
i wprowadzenie do obrotu. Celem przeprowadzenia tych badań jest wykazanie zgodności okien i drzwi zewnętrznych z normą PN-EN 14351-1:2006(U). Norma dopuszcza, że można uwzględniać badania wykonane wcześniej zgodnie
z postanowieniami tej normy, jeżeli jest to ten sam wyrób, ta sama cecha (cechy), metoda badania, procedura pobierania próbek, system poświadczania zgodności itp. Do celów badania (łącznie z badaniem zakładowej kontroli produkcji) okna i drzwi zewnętrzne mogą być pogrupowane w rodziny- tam gdzie uzna się, że określona cecha jest wspólna dla wszystkich okien i drzwi zewnętrznych z danej rodziny (wyrób może należeć do różnych rodzin w aspekcie różnych właściwości).

Ponad to wstępne badania typu powinno być wykonane przy:

rozpoczęciu produkcji nowego typu okna lub drzwi zewnętrznych (o ile nie należy do tej samej rodzinny),
wprowadzaniu nowej metody produkcji (tam gdzie może to wpłynąć na określone cechy).

W przypadku, gdy zastosowane są komponenty, których cechy zostały już określone przez ich producenta na podstawie zgodności z innymi normami wyrobów (np. przenikalność cieplna oszkleń), cechy te nie wymagają powtórnej oceny. Potwierdza to stosowny zapis w zakładowej kontroli produkcji, że dane techniczne wszystkich surowców i komponentów powinny być udokumentowane.

W tym miejscu omawianej normy znajduje się uwaga:

„Wyroby oznakowane CE zgodnie z odpowiednimi zharmonizowanymi specyfikacjami europejskimi mogą być uważane za mające osiągi określone oznakowaniem CE, aczkolwiek nie zwalnia to producenta okien lub drzwi zewnętrznych z odpowiedzialności za zapewnienie, że okno lub drzwi zewnętrzne jako całość są prawidłowo zaprojektowane, a ich części składowe wykazują wartości osiągów niezbędne do spełnienia określonych cech”.

Jeżeli różne jednostki produkcyjne wykonują ten sam wyrób dla tego samego producenta stosując te same materiały oraz udokumentowany system kontroli produkcji i technologii, wymagane jest tylko jedno wstępne badanie typu.

Powtórne badanie cech, dla których producent jest w stanie zapewnić udokumentowane potwierdzenie, może nie być konieczne pod warunkiem że:

wszelka dokumentacja i badania wykonane przez dostawcę lub inną jednostkę będą zgodne z omawianą Normą Europejską lub innymi Normami Europejskimi nie pozostającymi z nią w sprzeczności, a producent uzgodnił z właścicielem wykorzystanie wyników badań i dokumentacji pomocniczej;
próbki od dostawcy lub kogoś innego, na których opierają się raporty z badań, będą reprezentatywne dla asortymentu wyrobów producenta zgodnie ze specyfikacjami dostarczonymi przez właściciela wyników badań i dokumentacją pomocniczą, w celu zapewnienia, że nie wystąpi obniżeniu określonych wartości osiągów.

W normie zawarto stwierdzenie, że sytuacja, gdy producent opiera się na wynikach badań od dostawcy lub innych jednostek, nie zwalnia go z odpowiedzialności w zakresie osiągów wyrobów.

Wszystkie właściwości okien lub drzwi zewnętrznych, które wymienione są w rozdziale 4 normy PN-EN 14351-1:2006(U) i dla których producent podaje wartości, powinny być poddane wstępnemu badaniu typu z zastosowaniem badań i/lub obliczeń i/lub wartości tabelarycznych zgodnie z odpowiednimi podrozdziałami rozdziału 4, określającymi poszczególne właściwości. Jest tylko jeden wyjątek dotyczący wydzielania substancji niebezpiecznych, co może być oceniane bezpośrednio przez kontrolowanie zawartości przedmiotowej substancji.

Dodatkowe badania typu

Badania typu dla odpowiedniej cechy lub cech powinny być powtórzone, gdy tylko – w odniesieniu do konstrukcji okna lub drzwi zewnętrznych, materiałów wyjściowych, dostawcy elementów lub procesu produkcyjnego (z uwzględnieniem definicji rodziny wyrobów) – wystąpi zmiana, która mogłaby znacząco zmienić jedną lub więcej cech (tzn. konstrukcja staje się niepodobna).

Prezentowana norma zawiera także następującą definicję podobnej konstrukcji:

„modyfikacja wyrobu dokonana przez zastąpienie elementów składowych innymi (np. oszklenia, okuć, uszczelek) i/lub zmianę specyfikacji materiałowej i/lub zmianę wymiarów przekroju kształtownika i/lub metod
i środków montażu, która nie spowoduje zmiany klasy i/lub deklarowanych wartości właściwości eksploatacyjnych wyrobu”.

Sprawozdanie z badań

Wyniki każdego badania typu okna lub drzwi zewnętrznych należy odnotować w sprawozdaniu z badań, które powinno zawierać co najmniej poniższe informacje, obejmujące:

nazwę wnioskodawcy;
identyfikację próbki do badań, w tym sporządzenie raportu z pobierania próbki;
identyfikację laboratorium badawczego, stosowanych metod badań i personelu wykonującego badania;
aparaturę i jej kalibrację;
miejsce i datę badania;
wyniki badania, łącznie z analizą jeżeli ma ona znaczenie;
miejsce, datę i podpis osoby uprawnionej.

Sprawozdanie z badań powinno być zgodne z odnośnymi rozdziałami specyfikacji technicznych. Kompletny zestaw sprawozdań odnoszący się do wyrobu powinien być przechowywany przez producenta tak długo, jak długo wyrób jest produkowany, a potem- jeszcze przez minimum 5 lat.

Sprawozdanie z badań powinno być udostępnione na żądane uprawnionej kontroli.

W tym miejscu normy znajduje się uwaga, że „uprawniony” może oznaczać instytucje nadzorujące rynek.

Kontrolę wyrobów budowlanych regulują w Polsce dwie poniżej podane ustawy:

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz.881),
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jednolity w Dz. U. Nr 204/2004, poz.2087).

Zawarto w nich ustalenia, że organem monitorującym system kontroli wyrobów budowlanych jest Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, natomiast organami wyspecjalizowanymi są:

wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego,
Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

Przechowywanie próbek

Wykorzystane próbki (okna i drzwi zewnętrzne, które poddane były badaniom) powinny być jednoznacznie oznakowane jako już przebadane. Próbki powinny być przechowywane do czasu ukończenia sprawozdania z badań. Producent powinien być odpowiedzialny za przechowywanie i likwidację próbek zgodnie ze swoimi pisemnymi procedurami.

Pobieranie próbek

Wybrane próbki w postaci okien lub drzwi zewnętrznych przeznaczonych do badań powinny być reprezentatywne dla rodziny wyrobów z uwzględnieniem:

modyfikacji wyrobu (podobna konstrukcja),
odrębnego określenia właściwości dla okien lub drzwi zewnętrznych,
opisu wyrobów.

Producent powinien mieć możliwość zadeklarowania jednego wyrobu z rodziny jako reprezentatywnego dla całej rodziny lub jej części, pod warunkiem, że wyrób ten ma najbardziej niekorzystną kombinację właściwości eksploatacyjnych.

Tam gdzie należy przeprowadzić szereg badań, powinna być wybrana wystarczająca liczba próbek, tak aby uwzględnić niszczący charakter badań. Zagadnienia liczby próbek i sekwencje badań (tylko dla okien) przedstawione są w następujących załącznikach do normy PN-EN 14351-1:2006(U):

Załączniku E (normatywny) „Określanie właściwości” – podający normy klasyfikacyjne i badawcze, typ badania, liczbę i rozmiary próbek oraz zakres bezpośredniego zastosowania,
Załączniku F (informacyjny) „Fakultatywny wybór reprezentatywnych próbek do badania okien” – przyporządkowujący poszczególnym typom okna reprezentatywne, ale najbardziej niekorzystne próbki do badań.

Wyłączone powinny być jedynie te wyroby, które zostały wyraźnie oznakowane jako wadliwe i odizolowane.

Raport z pobierania próbek, który należy zgodnie z wymaganiami prezentowanej normy przygotować (aby towarzyszył wybranej próbce/próbkom), powinien zawierać poniższe informacje:

określenie producenta i jednostki produkującej;
miejsce pobrania próbek;
jeżeli to konieczne – magazyn lub wielkość partii (skąd próbki zostały pobrane);
liczbę próbek;
identyfikację lub opis próbki/próbek – np. za pomocą przekrojów poprzecznych;
oznakowanie próbki/próbek przez osobę pobierającą próbki, które powinno przynajmniej obejmować czas, miejsce i datę produkcji oraz czas pobrania próbki (oznakowanie powinno zapewnić możliwość śledzenia próbki);
cel badania – np. wstępne badanie typu, badanie audytowe itp.;
tam gdzie to konieczne – właściwości, które należy określić oraz wyraźną identyfikacją próbek przeznaczonych do wykorzystania w badaniach wymaganej właściwości;
miejsce i datę;
podpis osoby pobierającej próbki i producenta, jeżeli ma to znaczenie.

ZAKŁADOWA KONTROLA PRODUKCJI

Zagadnienia ogólne ZKP

Zakładowa kontrola Produkcji (ZKP) jest drugim niezbędnym warunkiem umożliwiającym przeprowadzanie oceny zgodności wyrobu budowlanego,
w tym przypadku okna lub drzwi zewnętrznych. Producent powinien wdrożyć, udokumentować i utrzymywać system zakładowej kontroli produkcji aby zapewnić, że wyroby kierowane na rynek budowlany będą wykazywać zgodność z określonymi właściwościami eksploatacyjnymi. System zakładowej kontroli produkcji powinien obejmować procedury, regularne kontrole oraz badania i/lub oceny, jak również wykorzystanie wyników do kontroli surowych i innych dostarczonych materiałów lub elementów, wyposażenia, procesu produkcyjnego i wyrobu.

Norma zawiera w tym miejscu uwagę, że termin „producent” nie sugeruje w żaden sposób ograniczeń co do wielkości danego przedsiębiorstwa np. liczby pracowników, wielkości obrotu, liczby produkowanych rocznie wyrobów. Dodać tutaj można także definicję producenta zawartą w ustawie z dnia 16.04.2004r. o wyrobach budowlanych – należy przez to rozumieć także upoważnionego przedstawiciela producenta. Z kolei ustawa z dnia 30.08.2002r. o systemie oceny zgodności określa upoważnionego przedstawiciela – należy przez to rozumieć osobę fizyczną lub prawną mającą siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej, wyznaczoną przez producenta do działania w jego imieniu.

Zakładowa kontrola produkcji powinna być dostosowana do rodzaju i metody produkcji, np. wielkości partii wyrobu, typu wyrobu.

Wyniki kontroli badań lub ocen, wymagające działania, jak również podjęte wszelkie badania, powinny być odnotowane. Działania, które mają być podjęte gdy wartość lub kryteria kontrolne nie są spełniane, powinny być zarejestrowane i przechowywane przez okres określony w procedurach zakładowej kontroli produkcji producenta.

Producent powinien wyznaczyć osobę odpowiedzialną za system zakładowej kontroli produkcji w każdej jednostce produkcyjnej oraz zapewnić wystarczającą liczbę kompetentnego personelu do wprowadzenia, dokumentowania i utrzymywania tego systemu.

System zakładowej kontroli produkcji zgodny z wymaganiami normy PN-EN ISO 9001:2001 „System zarządzania jakością. Wymagania”
i zaadaptowany do wymagań normy PN-EN 14351-1:2006(U) jest uważany za spełniający powyższe wymagania. Podkreślić jednak należy, że posiadanie tylko certyfikowanego systemu zarządzania jakością zgodnego z normą PN-EN ISO 9001:2001 nie jest równoznaczne z prowadzeniem zakładowej kontroli produkcji spełniającej wymagania omawianej Normy Europejskiej na okna i drzwi zewnętrzne.

Wyposażenie

Używamy przy badaniach wynikających z zakładowej kontroli produkcji sprzęt przeznaczony do ważenia, pomiarów i innych badań powinien być kalibrowany i regularnie kontrolowany zgodnie z udokumentowanymi procedurami i kryteriami oraz z udokumentowaną częstotliwością.

Sprzęt stosowany w procesie produkcyjnym okien i drzwi zewnętrznych powinien być także regularnie kontrolowany i konserwowany w celu zapewnienia, że jego użytkowanie, zużycie lub uszkodzenie nie spowoduje niezgodności w tym procesie. Kontrola i konserwacja powinna być prowadzona i rejestrowana zgodnie z pisemnymi procedurami producenta, a zapisy powinny być przechowywane przez okres określony w procedurach zakładowej kontroli produkcji producenta.

Materiały wyjściowe i elementy składowe

Norma określa, że dane techniczne wszystkich dostarczonych do produkcji okien i drzwi zewnętrznych surowców i komponentów, jak również schemat kontroli dla zapewnienia ich zgodności, powinny być udokumentowane.

Proces produkcyjny

System zakładowej kontroli produkcji powinien dokumentować różne stadia produkcji, określając procedury kontrolne i osoby indywidualnie odpowiedzialne za wszystkie etapy produkcji.

W trakcie samego procesu produkcji należy przechowywać zapisy wszystkich kontroli, ich wyniki oraz wszelkie podjęte działania naprawcze. Zapisy te powinny być wystarczająco szczegółowe i dokładne, aby wykazać, że wszystkie etapy fazy produkcyjnej i wszystkie kontrole były satysfakcjonująco realizowane.

Badanie i ocena wyrobu

Producent powinien wprowadzać procedury w celu zapewnienia, aby były utrzymywane określone wartości wszystkich właściwości okien lub drzwi zewnętrznych.

Norma podaje, ze środkami kontroli są:

badanie i/lub kontrola niewykończonych wyrobów lub części tych że wyrobów w trakcie procesu produkcyjnego,
badanie i/lub kontrola gotowych wyrobów.

Badanie i/lub kontrola powinny być wykonywane i oceniane zgodnie z planem badania (wliczając w to częstotliwość i kryteria) przygotowanym przez producenta oraz zgodnie z rozdziałem 4 „Właściwości eksploatacyjne i wymagania specjalne” normy PN-EN 14351-1:2006(U) lub każdą odpowiednią częścią odnośnych norm dotyczących badań.

Wyroby niezgodne z wymaganiami

Producent powinien posiadać pisemne procedury, które określają sposób postępowania z wyrobami nie spełniającymi wymagań. Każde takie zdarzenie powinno być odnotowane już w momencie wystąpienia, a zapisy te powinny być przechowywane przez okres określony w pisemnych procedurach producenta okien lub drzwi zewnętrznych.

Etykietowanie i znakowanie

Producent powinien zapewnić informacje, wystarczające do umożliwienia śledzenia jego wyrobu (np. za pomocą kodów wyrobu), dające powiązanie pomiędzy wyrobem, producentem i produkcją. Informacje te powinny być umieszczone na etykiecie wyrobu, wyszczególnione w towarzyszących dokumentach lub w dokumentacji technicznej wydanej przez producenta.

Stosowne oznaczenia wynikających z prezentowanej normy właściwości, jak również informacje dotyczące zamierzonego zastosowania, dostawy i instalowania, konserwacji i dozoru powinny być umieszczone na etykiecie wyrobu albo wyszczególnione w towarzyszących dokumentach lub dokumentacji technicznej wydanej przez producenta.

W normie zawarta jest jeszcze uwaga, że nie ma potrzeby, aby informacje wymagane dla przepisowego oznakowania były powtarzane w innych miejscach.

OCENA ZGODNOŚCI OKIEN I DRZWI ZEWNĘTRZNYCH

Zagadnienia formalne

Prezentowana norma PN-EN 14351-1:2006(U) została opracowana przez CEN na podstawie Mandatu Komisji Europejskiej M/101 „Drzwi, okna, bramy
i związane z nimi okucia budowlane”, wraz ze zmianami M/126 i M/130 oraz Mandatu M/122 „Pokrycia dachowe, świetliki, okna dachowe i wyroby pomocnicze”.

Stosowne rozdziały tej normy spełniają wymagania wymienionych mandatów udzielanych na mocy Dyrektywy Unii Europejskiej na wyroby budowlane 89/1006/EWG.

Zgodność z tymi rozdziałami daje podstawę domniemania przydatności okien i drzwi zewnętrznych do zamierzonych zastosowań, co powinno być zawarte w informacji towarzyszącej oznakowaniu CE.

Zagadnienia poświadczenia zgodności okien i drzwi zewnętrznych przedstawione są w Załączniku ZA omawianej Normy Europejskiej. Znajduje się w nim ostrzeżenie, że w odniesieniu do wyrobów budowlanych objętych zakresem normy mogą mieć zastosowanie inne wymagania i inne Dyrektywy Unii Europejskiej, nie dotyczące przydatności do ich zamierzonego zastosowania.

Ponadto sformułowane są następujące uwagi:

Oprócz wszelkich szczególnych punktów w niniejszej normie, dotyczących substancji niebezpiecznych, dodatkowo do wyrobów objętych zakresem niniejszej normy mogą mieć zastosowanie inne wymagania (np. przystosowanie ustawodawstwa europejskiego i przepisów krajowych, regulacje i decyzje administracyjne). W celu spełnienia postanowień Dyrektywy 89/106/EWG niezbędne jest również spełnienie przedstawionych wymagań, jeśli – tam gdzie – mają one zastosowanie.
Europejska informacyjna baza danych i krajowe przepisy dotyczące substancji niebezpiecznych są dostępne na stosownej stronie internetowej Construction na portalu EUROPA.
Porównanie informacji towarzyszącej oznakowaniu CE i wymagań dotyczących określonego budynku dostarczonych przez kompletatora, wykaże, czy wyrób jest – czy też nie jest – przydatny w określonym budynku.

W załączniku ZA normy PN-EN 14351-1:2006(U) zawarta jest „Tablica ZA.1 – Odnośne rozdziały (właściwości eksploatacyjne)” z zaznaczeniem, że dotyczy okien (łącznie z oknami dachowymi) i drzwi zewnętrznych
z zamierzonym zakresem zastosowania – komunikacja w lokalizacjach domowych i handlowych. Wypis z tej tablicy przedstawiony jest na końcu niniejszej publikacji jako tablica 1.

Dalej znajduje się stwierdzenie, że wymaganie dotyczące jakieś właściwości nie ma zastosowania w tych krajach członkowskich, gdzie dla zamierzonego zastosowania wyrobu nie ma wymagań prawnych dotyczących danej właściwości. W takim przypadku producenci kierujący swoje wyroby na rynki tych krajów członkowskich nie są zobowiązani do określenia lub zadeklarowania osiągów swoich wyrobów w odniesieniu do danej właściwości, a w dokumentacji towarzyszącej oznakowaniu CE mogą stosować opcję „npd”. Nie można jednak zastosować opcji „ndp” tam, gdzie dana właściwość podlega poziomowi progowemu.

Procedura poświadczania zgodności

Systemy oceny zgodności dotyczące okien i drzwi zewnętrznych objętych normą PN-EN 14351-1:2006(U) wynikają ze stosownych Decyzji Komisji Europejskiej oraz wspomnianych już Mandatów M/101 i M/122 i podane są w tablicy ZA.2 tej normy dla wskazanego zamierzonego zastosowania i odnośnego poziomu lub klasy. Wypis z tej tablicy ujęty jest w tablicy 2, która umieszczona jest na końcu niniejszej publikacji.

Dla wyjaśnienia zapisów w tablicy 2 podać należy, że zgodnie z Decyzją Komisji Europejskiej z dnia 4 października 1996r. nr 96/603/EC oraz decyzją Komisji z dnia 26 września 2000r. 2000/605/EC zmieniającą zapisy decyzji nr 96/603/EC, wyroby wykonane z materiałów homogenicznych (stal, stal nierdzewna, stopy aluminium, cynk i stopy cynku, beton itp.), uwzględniając ich niski poziom palności, zalicza się do klasy A1 bez konieczności przeprowadzania prób w zakresie reakcji na ogień.

W przypadku okien dachowych, które podlegają przepisom dotyczącym właściwości związanych z oddziaływaniem ognia zewnętrznego, system oceny zgodności jest zależny od konieczności przeprowadzenia badań odporności na działanie ognia zewnętrznego. W ramach grupy jednostek notyfikowanych do Dyrektywy na wyroby budowlane trwają prace dotyczące opracowania listy wyrobów, dla których możliwe jest określenie klasyfikacji w zakresie odporności na działanie ognia zewnętrznego bez potrzeby dalszych badań – tzw. Listy CWFT (ang. Classified Without Further Testing).

Badanie zgodności okien i drzwi zewnętrznych powinno być oparte o procedury oceny zgodności wskazane w normie PN-EN 14351-1:2006(U) w tablicach ZA.3a i ZA.3b, które wyznaczają zadania dotyczące zgodności wyrobów według systemu 1 i 3 obejmujące:

System 1

Zadania do wykonania na odpowiedzialność jednostki certyfikującej wyroby (łącznie z pobieraniem próbek):

ciągły nadzór oceny i akceptacja zakładowej kontroli produkcji przez jednostkę notyfikowaną;
wstępna inspekcja fabryki i zakładowej kontroli produkcji przez jednostkę notyfikacyjną,
wstępne badanie typu wyrobu przez jednostkę notyfikacyjną;

Zadania do wykonania na odpowiedzialność producenta (łącznie z pobraniem próbek):
badanie próbek pobranych w fabryce, zgodnie z ustalonym planem producenta;
wstępne badanie typu wyrobu przez producenta;
zakładowa kontrola produkcji prowadzona przez producenta.

System 3

Zadania do wykonania na odpowiedzialność producenta (łącznie z pobraniem próbek):
wstępne badanie typu wyrobu przez jednostkę notyfikacyjną;
wstępne badanie typu wyrobu przez producenta;
zakładowa kontrola produkcji prowadzona przez producenta.

Prezentowana norma podaje, że określenie – za pomocą wartości tabelarycznych lub obliczeń – właściwości podlegających kontroli jednostki certyfikującej wyroby lub prowadzonej przez notyfikowane laboratorium badawcze na odpowiedzialność producenta, może być dokonywane przez producenta, jednak podstawy, na których oparto określenie właściwości, powinny być sprawdzone przez tę samą jednostkę.

Norma zaleca, aby laboratoria uprawnione do wstępnego badania typu według systemów 1 i 3, przeprowadzały swoje badania z wykorzystaniem własnej aparatury i personelu badawczego.

Badania w ramach systemu poświadczania zgodności mogą być również przeprowadzona z wykorzystaniem i infrastruktury badawczej producenta, tzn. jego personelu i wyposażenia, pod warunkiem, że:

jednostka notyfikowana wyraża zgodę na wykorzystanie infrastruktury badawczej producenta, ze świadomością, że ponosi on odpowiedzialność za przeprowadzane badania;
urządzenia badawcze producenta są kalibrowane;
badania na urządzeniach badawczych producenta są wykonywane w ścisłej zgodności z procedurą badawczą odpowiednich specyfikacji technicznych oraz
jednostka notyfikująca asystuje w badaniach przeprowadzanych przez personel producenta i decyduje czy wyniki tych badań można brać pod uwagę, czy też nie.

Wykorzystywanie infrastruktury badawczej producenta nie oznacza jakiejkolwiek umowy podwykonawstwa. Nie daje to także producentowi statusu jednostki notyfikowanej.

Jeżeli urządzenia badawcze producenta są użyte przez jednostkę notyfikowaną do wykonania całości badań lub ich części, powinno to być odnotowane w sprawozdaniu z badań.

Przykładowe badania typu drzwi zewnętrznych

Zadania wynikające z konieczności przeprowadzenia wstępnego badania typu dla okien i drzwi zewnętrznych podlegających ocenie w systemie 1 lub 3 oceny zgodności zostały podzielone pomiędzy notyfikowane laboratorium badawcze oraz producenta. Do zadań notyfikowanego laboratorium badawczego należy przeprowadzenie badań typu następujących właściwości drzwi zewnętrznych:

System 3

odporność na obciążenie wiatrem,
wodoszczelność,
substancje niebezpieczne,
nośność urządzeń zabezpieczających,
siły operacyjne (tylko do urządzeń automatycznych),
właściwości akustyczne,
przenikalność cieplna,
przepuszczalność powietrza.

System 1

Właściwości badane w systemie 3 oraz

odporność na uderzenie,
zdolność do zwolnienia.

Producent powinien, zarówno w systemie 1 jak i 3 oceny zgodności, sprawdzić w ramach wstępnego badania typu następujące właściwości drzwi zewnętrznych:

wysokość,
odporność na uderzenie, tylko w przypadku drzwi przeszklonych stwarzających ryzyko urazu.

Dodać należy, że w każdym przypadku, w którym producent nie ma możliwości technicznych przeprowadzenia określonych sprawdzeń w ramach wstępnego badania typu, może a nawet powinien zlecić ich wykonanie do zewnętrznego kompetentnego laboratorium badawczego. Dotyczy do głównie okien dachowych, przy których producent powinien sprawdzić ich odporność na obciążenie wiatrem i śniegiem oraz właściwości związane
z promieniowaniem.

Oznakowanie i etykietowanie okien oraz drzwi zewnętrznych

Producent lub jego uprawniony przedstawiciel ustanowiony na obszarze Unii Europejskiej jest odpowiedzialny za umieszczenie oznakowania CE. Symbol oznakowania CE, który zostanie umieszczony, powinien spełniać wymagania Dyrektywy 93/68/EEC dotyczącej oznakowania CE. Oznakowaniu CE powinna towarzyszyć następująca informacja:

numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej (tylko dla wyrobów objętych systemem 1);
nazwa i zarejestrowany adres lub znak identyfikacyjny producenta;
dwie ostatnie cyfry roku, w którym umieszczono oznakowanie CE;
numer certyfikatu zgodności CE (tylko dla wyrobów objętych systemem 1);
powołanie normy PN-EN 14351-1:2006(U);
opis wyrobu: nazwa rodzajowa, materiał, wymiary itp. oraz zamierzone zastosowanie;
informacje dotyczące odnośnych właściwości podstawowych do zadeklarowania, zestawionych w Tablicy ZA.1 (tablica 1 wg niniejszej publikacji), przedstawione jako:
zadeklarowane wartości i – tam gdzie to właściwe – poziomy i /lub klasy (łącznie z opcją „badanie zaliczone” dla wymagań typu „badanie zaliczone/niezaliczone”, tam gdzie jest to konieczne) dla każdej właściwości podstawowej, tak jak to pokazano w Tablicy ZA.1;
„osiągi nie określone” dla tych właściwości, których to dotyczy.

Opcja „osiągi nie określone” (npd) nie może być zastosowana, jeżeli dana właściwość podlega poziomowi progowemu. Przeciwnie, opcja „npd” może zostać zastosowana, jeśli – i tam gdzie – właściwość dotycząca danego zamierzonego zastosowania końcowego nie jest przedmiotem wymagań przepisów.

W normie zawarto w tym miejscu uwagę, że jeżeli stosowane jest oznakowanie standardowe, zaleca się, aby zawierało ono informację dotyczącą wszystkich odnośnych właściwości podstawowych; jeżeli nie wszystkie właściwości są ujęte, wartości właściwości nie uwzględnionych powinny być podane dodatkowo. Należy jednak zwrócić uwagę, aby stosując oznakowanie standardowe nie wprowadzić do oznakowania CE informacji dotyczących właściwości nie będących właściwościami podstawowymi.

Oznakowanie CE, jak również informacja towarzysząca, powinny być przymocowane w sposób widoczny, czytelny i nieusuwalny w jednej lub więcej niż jednej z podanych niżej lokalizacji (hierarchia według preferencji producenta):

na jakiejkolwiek odpowiedniej części wyrobu samego w sobie, pod warunkiem, że zapewniona jest widoczność przy otwartych skrzydłach okiennych lub drzwiowych;
na przymocowanej etykiecie;
na opakowaniu wyrobu;
w towarzyszących dokumentach handlowych lub w dokumentacji technicznej wydanej przez producenta.

W sytuacji, gdy informacja jest podzielona (tzn. na wyrobie jako takim uwidocznione jest jedynie oznakowanie CE), informacje podane już w miejscach znajdujących się wyżej w hierarchii powinny zostać powtórzone w lokalizacjach znajdujących się niżej w hierarchii.

POWIĄZANIA NORMY PN-EN 14351-1:2006(U) Z INNYMI DYREKTYWAMI

Powiązania z dyrektywą 98/37/WE

W załączniku 2 B (informacyjnym) prezentowanej Normy Europejskiej zawarte jest stwierdzenie, że norma ta została opracowana na podstawie mandatu udzielonego Europejskiej Komisji Normalizacyjnej CEN przez Komisją Europejską i Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu w celu zapewnienia środków zgodności także z wymaganiami podstawowymi Dyrektywy Nowego Podejścia 98/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 22 czerwca 1998r. o zbliżeniu praw państw członkowskich odnoszących się do maszyn, zmienionej Dyrektywą 98/79/WE.

Dalej podano, że gdy norma zostanie ogłoszona na mocy tej Dyrektywy w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich oraz zostanie wdrożona jako norma krajowa w przynajmniej jednym kraju członkowskim, spełnienie postanowień normatywnych z wymagań zawartych w rozdziałach 4.24.2.1 (bezpieczeństwo użytkowania drzwi zewnętrznych z napędem) i 4.24.3.1 (bezpieczeństwo użytkowania okien z napędem) tej normy da postawę
– w granicach zakresu normy – domniemania zgodności z odnośnymi wymaganiami podstawowymi tej Dyrektywy i związanymi z nimi przepisami EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu).

Jednocześnie w załączniku ZB znajduje się ostrzeżenie, że w odniesieniu do wyrobów objętych zakresem normy mogą mieć zastosowanie inne wymagania i inne Dyrektywy Unii Europejskiej.

Powiązanie z dyrektywą 73/23/EWG

Kolejny załącznik ZC (informacyjny) do normy PN-EN 14351-1:2006(U) zawiera stwierdzenie, że norma ta została opracowana na podstawie mandatu udzielonego Europejskiej Komisji Normalizacyjnej CEN przez Komisją Europejską i Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu w celu zapewnienia środków zgodności także z wymaganiami podstawowymi Dyrektywy Nowego Podejścia 73/23/EWG z dnia 19 lutego 1973r. o harmonizacji praw państw członkowskich dotyczących sprzętu elektrycznego przeznaczonego do stosowania w określonym granicach napięcia, zmienionej Dyrektywą 93/23/EWG. Dalsza treść załącznika ZC jest identyczna z treścią podaną w załączniku ZB normy.

Właściwości eksploatacyjne okien (łącznie z oknami dachowymi) i drzwi zewnętrznych – wypis z tablicy ZA.1 normy

Tablica 1

Wymaganie podstawowe	Właściwości podstawowe	Okna	Drzwi	Okna dachowe	Uwagi
nr 2 (Bezpieczeństwo pożarowe)	Właściwości związane z oddziaływaniem ognia zewnętrznego	NIE	NIE	TAK
nr 2 (Bezpieczeństwo pożarowe)	Reakcja na ogień	NIE	NIE	TAK
nr 3 (Higiena, zdrowie i środowisko)	Wodoszczelność 2	TAK	TAK	TAK	Klasy techniczne
nr 3 (Higiena, zdrowie i środowisko)	Substancje niebezpieczne	TAK (tylko działanie wewnątrz budynku)	TAK (tylko działanie wewnątrz budynku)
nr 4 (Bezpieczeństwo użytkowania)	Odporność na obciążenie wiatrem	TAK	TAK	TAK	Klasy techniczne
	Odporność na obciążenie śniegiem i obciążenie wiatrem	NIE	NIE	TAK	[kN/m 2]
	Odporność na uderzenie	NIE	TAK (tylko drzwi przeszklone grożące urazem)	TAK	Klasy techniczne
	Nośność urządzeń zabezpieczających	TAK 1	TAK 1	TAK 1	Wartość progowa
	Wysokość	NIE	TAK	TAK	[mm]
	Zdolność do zwolnienia 2	NIE	TAK (tylko zamykane drzwi na drogach ewakuacyjnych)	NIE	Klasy techniczne
	Siły operacyjne (tylko dla urządzeń automatycznych)	NIE	TAK	NIE	Klasy techniczne
nr 5 (Ochrona przed hałasem)	Właściwości akustyczne	TAK (gdy są wymagane)	TAK (gdy są wymagane)	TAK	[dB]
nr 6 (Oszczędność energii i izolacja cieplna)	Przenikalność cieplna 2	TAK (gdy jest wymagana)	TAK (gdy jest wymagana)	TAK	[W/(m 2•K)]
	Właściwości związane z promieniowaniem	NIE	NIE	TAK
	Przepuszczalność powietrza	TAK (gdy jest wymagana	TAK (gdy jest wymagana)	TAK	Klasy techniczne
1 – łącznie z trwałością 2 – poziomy progowe określone w przepisach krajowych – w Polsce są to „Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie