Drzwiami przeciwpożarowymi określane są ruchome zamknięcia otworów usytuowanych w poziomych przegrodach o określonej klasie odporności ogniowej. Wyroby te umożliwiają przemieszczanie się osób, spełniając jednocześnie obligatoryjne wymogi ochrony przeciwogniowej. Chociaż dostępny jest szeroki wybór drzwi przeciwpożarowych, wciąż pojawiają nowe rozwiązania, a jedno z nich przedstawia niniejsza publikacja.
CHARAKTERYSTYKA DRZWI PRZECIWPOŻAROWYCH
Drzwi przeciwpożarowe mają szerokie zastosowanie w budynkach użyteczności publicznej, jak szkoły, kina, szpitale czy galerie handlowe, jak również w budynkach określanych jako wysokie. Podstawowym zadaniem tych wyrobów jest zapewnienie w razie zaistnienia pożaru skutecznego bezpieczeństwa ewakuującym się osobom oraz prowadzącym akcję ratowniczą. Główną więc rolą drzwi przeciwpożarowych powinno być stworzenie efektywnej bariery izolacyjnej w odniesieniu do ognia i wysokiej temperatury.
Problematykę związaną z bezpieczeństwem pożarowym obiektów budowlanych oraz wchodzących w ich skład wyrobów budowlanych określają głównie przepisy zawarte w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami). Zagadnieniom tym poświęcony jest dział VI pt. „Bezpieczeństwo pożarowe”, gdzie stwierdza się m.in., iż ściany stanowiące elementy oddzielenia przeciwpożarowego powinny być wykonane z materiałów niepalnych, a występujące w nich otwory – obudowane przedsionkami przeciwpożarowymi lub zamykane za pomocą drzwi przeciwpożarowych. W rozporządzeniu wyspecyfikowano miejsca, w których należy zainstalować drzwi przeciwpożarowe o określonej klasie odporności ogniowej, jak kotłownie, składy paliwa, wyjścia z pomieszczeń prowadzące na drogi komunikacji ogólnej lub z klatki schodowej na strych, wejścia do piwnic albo z budynku do garażu itp.
Prezentowany przepis określa także wymagane klasy odporności ogniowej drzwi przeciwpożarowych oraz podaje obligatoryjne wymagania dotyczące ich konstrukcji. Klasy te są zależne od:
- klasy odporności pożarowej budynku,
- klasy odporności ogniowej pionowych elementów oddzielenia przeciwpożarowego, w których drzwi
zainstalowano,
- miejsca zainstalowania drzwi:
- bezpośrednio w oddzieleniu (przegrodzie),
- w przedsionku przeciwpożarowym, przy czym rozróżnia się drzwi prowadzące na korytarz i do pomieszczenia oraz prowadzące na klatkę schodową.
Ogólnie przyjmuje się, iż drzwi przeciwpożarowe powinny być tak skonstruowane, aby przez określoną jednostkę czasu zatrzymać przedostanie się płomieni ognia i temperatury na stronę przeciwną od działania ognia. Ma to spowodować w przypadku pojawienia się pożaru w określonym pomieszczeniu lub strefie pożarowej, odcięcie możliwości jego rozprzestrzeniania się do innych pomieszczeń lub stref pożarowych. Jako wspominane jednostki czasu przyjęto pół godziny, godzinę lub dwie godziny odporności ogniowej.
Odporność ogniową drzwi przeciwpożarowych oznacza się symbolem „EI” i klasyfikuje zgodnie z zasadami podanymi w normie PN-EN 13501-2:2016 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków – Część 2: Klasyfikacja na podstawie wyników badań odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnej, odpowiednio w przypadku:
- półgodzinnej odporności ogniowej, jako EI130 lub EI230,
- godzinnej odporności ogniowej, jako EI160 lub EI260,
- dwugodzinnej odporności ogniowej, jako EI1120 lub EI2120.
Poszczególne symbole oznaczają:
- „E” oznacza tzw. szczelność ogniową (w minutach) określającą stan, kiedy element próbny
przestaje pełnić funkcję bezpiecznego oddzielenia na skutek rozszczelnienia przegrody lub
pojawienia się ognia na powierzchni nienagrzewanej, przeciwnej od działania ognia,
- „I” oznacza izolacyjność ogniową (w minutach) określającą stan, kiedy element próbny przestaje
spełniać funkcję bezpiecznego oddzielenia na skutek przekroczenia granicznej wartości
temperatury na powierzchni nienagrzewanej, przeciwnej od działania ognia, przy czym:
- „I1” odnosi się do sytuacji, gdy nie bierze się pod uwagę pomiarów temperatury w obszarze odległym mniej niż 25 mm od linii granicznej widocznej części skrzydła,
- „I2” odnosi się do sytuacji, gdy nie bierze się pod uwagę pomiarów temperatury w obszarze odległym mniej niż 100 mm od linii granicznej widocznej części skrzydła.
Drzwi przeciwpożarowe, chroniąc odpowiednio przez 30, 60 lub 120 minut życie osób potencjalnie uwięzionych w płonącym budynku oraz ich mienie – zwiększają jednocześnie szansę na skuteczne działanie jednostek ratowniczo-gaśniczych. Jednostki te mogą w tym czasie dotrzeć na miejsce i podjąć akcję gaszenia pożaru oraz ratowania i ewakuacji zagrożonych osób, a także ich mienia.
W warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie znajduje się jeszcze jeden, dotyczący bezpośredni drzwi przeciwpożarowych wymóg, iż powinny być zaopatrzone w urządzenie zapewniające samoczynne zamykanie otworu w razie pożaru.
Dokumentem, w którym w sposób szczegółowy przedstawiono problematykę właściwości odporności ogniowej drzwi jest norma PN-EN 14600:2005 Drzwi, bramy i otwieralne okna o właściwościach odporności ogniowej i/lub dymoszczelności – Wymagania i klasyfikacja. Zgodnie z tytułem norma określa wymagania i klasyfikację niezbędną do wykazania, że zamierzona zdolność odporności ogniowej i dymoszczelności może być przyjęta dla całego założonego okresu trwałości użytkowej. Zawiera więc wymagania funkcjonalne i metody badań niezbędne do wykazania trwałości funkcji samoczynnego zamykania oraz zdolności do działania, w połączeniu z odpornością ogniową i/lub dymoszczelnością. W normie również zapisano, że drzwi przeciwpożarowe powinny być zgodne z odpowiednią normą wyrobu oraz mieć zdolność do uzyskania deklarowanej skuteczności działania w zakresie odporności ogniowej.
Od grudnia 2016 r. drzwi przeciwpożarowe są objęte europejską zharmonizowaną normą wyrobu PN-EN 16034:2014 Drzwi, bramy i otwieralne okna – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Właściwości dotyczące odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Dokument normalizacyjny zawiera m.in. charakterystyczne właściwości drzwi związane z odpornością ogniową. Jednak dla zdefiniowania danego wyrobu przeciwpożarowego w sposób kompletny, niezbędne jest dodatkowe zadeklarowanie pozostałych zasadniczych, podstawowych charakterystyk ze stosowną normą wyrobu, którą jest:
- w odniesieniu do drzwi zewnętrznych PN-EN 14351-1+A1:2010 Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności,
- w odniesieniu do drzwi wewnętrznych prPN-prEN 14351-2 Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 2: Drzwi wewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności.
Drzwi przeciwpożarowe powinny więc być poddane również badaniom funkcjonalnym, w celu sprawdzenia ich zdolności do samoczynnego zamykania oraz do zwolnienia w przypadku, gdy drzwi są wyposażone w element utrzymujący je w stałej pozycji.
CECHY INNOWACYJNOŚCI DRZWI
Czołowy producent budowlanych wyrobów otworowych firma Hörmann, wdrożyła do produkcji nowoczesne rozwiązanie techniczne stalowych rozwieranych drzwi przeciwpożarowych o konstrukcji płaszczowej. Nowa generacja tych wyrobów cechuje się innowacyjnym sklejeniem poszycia skrzydła z jego wypełnieniem. Dzięki takiemu rozwiązaniu uzyskano idealną płaszczyznę powierzchni drzwi, co obrazuje fot. 1. Stosowane dotychczas rozwiązania konstrukcyjne, szczególnie w odniesieniu do drzwi lub bram wielkogabarytowych o dużej powierzchni poszycia skrzydła, odznaczały się naturalną tendencją do falowania, co znacznie obniżało ich walory estetyczne.
Odpowiednio wyprofilowane arkusze blachy poszycia, tworzące zewnętrzne powierzchnie skrzydła drzwi nie są tak jak w dotychczasowej technologii spawane ze sobą lub zgrzewane punktowo, ale nitowane nowoczesną techniką, charakteryzującą się bardzo wysoką jakością i dokładnością. Dodać można, że jest to technika stosowana w przemyśle motoryzacyjnym. Dzięki temu unika się możliwości uszkodzenia ocynkowanej powierzchni blachy, co w znaczący sposób podnosi odporność drzwi na korozję. Wdrożenie takiej technologii pozwala także na wykonywanie drzwi o strukturze drewnopodobnej, z powodu wyeliminowania procesów spawania i zgrzewania uszkadzających stosowną folię zintegrowaną z blachą poszycia skrzydła. Podkreślić należy, iż drzwi są nitowane łączeniami ze stali nierdzewnej, co dodatkowo powyższa jakość i estetykę wykonania. Jednoskrzydłowe stalowe drzwi przeciwpożarowe typu HPL 30 OD ze skrzydłem okleinowanym drewnopodobną folią przedstawiono na fot. 2.
Wprowadzenie przedstawionej innowacji pozwoliło na uzyskanie nowej jakości oraz walorów estetycznych w rozwiązaniach drzwi, które zazwyczaj są stosowane w pomieszczeniach technicznych lub przemysłowych, w których wygląd odgrywa mniejszą rolę. W chwili obecnej możliwe jest zastosowanie stalowych drzwi przeciwpożarowych typu HPL 30 OD w zamknięciach technicznych także pomieszczeń bardziej reprezentacyjnych, spełniających dodatkowe wymagania w ramach tzw. rozwiązań „multifunkcyjnych”, np. w obiektach hotelowych, nowoczesnych biurowcach i innych budynkach użyteczności publicznej.
Przedstawiane w niniejszej publikacji drzwi mogą także występować w wersji bezprzylgowej, jak być również wyposażone w kryte zawiasy chowane w kształtowniku ramy ościeżnicy, przez co są niewidoczne po zamknięciu drzwi. Ponadto w kształtownikach konstrukcyjnych drzwi może być zainstalowany kryty samozamykacz górny np. firmy DORMA typu ITS 96, przez co uzyskuje się niezwykle estetyczny budowlany wyrób otworowy. Sposób wbudowania samozamykacza w drzwiach przeciwpożarowych typu HPL 30 OD pokazano na fot. 3.
Wyrób ten, oprócz spełniania swej podstawowej funkcji w zakresie ochrony przeciwpożarowej wykazuje szereg innych zalet techniczno-użytkowych w odniesieniu m.in. do dymoszczelności, dźwiękoszczelności, czy zwiększonej odporności na włamanie. Ponadto cechuje się wysokimi parametrami funkcjonalno-wytrzymałościowymi. Duża wytrzymałość konstrukcyjna i mechaniczna jest potwierdzona stosownymi badaniami, wykonanymi na zlecenie firmy Hörmann. Drzwi przeciwpożarowe tego producenta są standardowo poddawane testom trwałości funkcji samoczynnego zamykania (zgodnie z zapisami w przedstawionych powyżej w publikacji normach) w liczbie 200 000 cykli otwarć i zamknięć. Spełnia to wymagania najwyższej klasy C5 określonej w tablicy 1 „Cykle próbne samoczynnego zamykania”, zawartej w normie PN-EN 14600:2005. Dodać należy, że badana jest także odporność drzwi na wielokrotne otwieranie i zamykanie, a wyroby o specjalnie wzmocnionej konstrukcji wytrzymują 1 000 000 cykli, wykonywanych zgodnie z wymaganiami normy PN-EN 12400:2004 Okna i drzwi – Trwałość mechaniczna – Wymagania i klasyfikacja. Drzwi spełniające te wymagania uzyskują klasę 8 – bardzo ciężkie warunki użytkowania, co pozwala na stosowanie w wysoko obciążonych ciągach komunikacyjnych, gdzie wyroby te są poddawane każdego dnia wielokrotnym cyklom ich otwarcia i zamknięcia.
Stalowe rozwierane drzwi przeciwpożarowe o innowacyjnej konstrukcji typu HPL 30 OD charakteryzują się wieloma specjalistycznymi rozwiązaniami w zakresie mocowania w różnego rodzaju ścianach. Ponadto mają możliwość zastosowania szerokiego asortymentu okuć oraz przeszkleń. Wymagało to przeprowadzenia bardzo wielu badań ogniowych poszczególnych zestawów drzwiowych we wszelkich możliwych konfiguracjach zastosowanych rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych.
Przedstawiony w publikacji wyrób uzyskał w Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie aktualnie obowiązujący dokument odniesienia w postaci Krajowej Oceny Technicznej ITB-KOT-2017/0001 wydanie 1 „Stalowe drzwi wewnętrzne przeciwpożarowe i/lub dymoszczelne HPL 30 OD, HPL 30 OD RS i HPL RS OD”.
SZCZEGÓŁY ROZWIĄZANIA KONSTRUKCYJNEGO
Zaprezentowane w publikacji stalowe rozwierane drzwi przeciwpożarowe typu HPL 30 OD są dostępne jako:
- jednoskrzydłowe pełne lub przeszklone, przylgowe (z trójstronną albo czterostronną cienką lub
grubą przylgą) albo w wersji bezprzylgowej, z nadświetlem lub bez nadświetla – oznaczone
symbolem HPL 30-1 OD, a przykładowy wyrób przedstawiono na fot. 2,
- dwuskrzydłowe, o pozostałych cechach identycznych jak powyżej przedstawiono – oznaczone
symbolem HPL 30-2 OD, przykładowo zobrazowane na fot. 4.
Zasadnicze wymiary skrzydła drzwi są następujące:
- maksymalna szerokość – 1250 mm,
- maksymalna wysokość – 2500 mm,
- grubość w wersji z przylgą – 65 mm ± 1 mm,
- grubość w wersji bezprzylgowej – 59 mm ± 1 mm.
Drzwi dwuskrzydłowe mogą mieć maksymalną szerokość wynoszącą 2500 mm.
Skrzydło drzwi charakteryzuje się budową „skrzynkową”, tworzoną przez dwa zewnętrzne płaszcze poszycia wykonane z ocynkowanej ogniowo blachy stalowej o grubości: w wersji standardowej – 1,0 mm, w wersji wzmocnionej – 1,5 mm. Powierzchnia skrzydła może być pokryta farbą proszkową w kolorach według palety RAL lub okleinowane folią drewnopodobną o grubości 0,2 mm. W tym drugim rozwiązaniu grubość blachy wynosi tylko 0,6 mm, co ogranicza maksymalne wymiary skrzydła, a mianowicie szerokość do 1125 mm oraz wysokość do 2250 mm. Wewnątrz konstrukcji skrzydła, wzdłuż krawędzi bocznych oraz krawędzi górnej i dolnej, usytuowane są wzmocnienia wykonane z blachy stalowej grubości 1,5 mm lub 3,0 mm.
Wewnętrzne wypełnienie skrzydeł stanowi wełna mineralna o grubości 64 mm (wersja z przylgą) lub 57 mm (wersja bezprzylgowa), która jest sklejona z okładzinami przy użyciu stosownego kleju, co pokazuje fot. 5.
Dolna pozioma krawędź skrzydła może być zabezpieczona uszczelką opadającą, listwą progową z uszczelką lub uszczelką poślizgową oraz uszczelką pęczniejącą. Ponadto drzwi mogą być wyposażone w wykonany z blachy stalowej próg.
W skrzydle drzwi typu HPL 30 OD można zainstalować następujące przeszklenie:
- taflę szklaną Promaglas o grubości od 17 mm do 22 mm, w kształcie prostokąta o maksymalnych
wymiarach wynoszących w odniesieniu do szerokości 935 mm i wysokości 2127 mm lub koła o
maksymalnej średnicy 500 mm,
- taflę szklaną zespoloną, składającą się z szyby wewnętrznej Promaglas o grubości jak powyżej oraz
szyby zewnętrznej hartowanej ESG Float grubości 6 mm.
Tafle szkła są mocowane z obu stron skrzydła drzwiowego przy pomocy ramek przyszybowych wykonanych z ocynkowanej lub nierdzewnej blachy o grubości 2 mm. Pomiędzy ramkami a taflą szkła jest zastosowana z obu stron uszczelka z EPDM (elastomer zwany kauczukiem syntetycznym), a przykładowy sposób mocowania oszklenia pokazano na rys. 1.
W skład zespołu drzwiowego wchodzi trójstronna lub czterostronna ościeżnica wykonana z ocynkowanej i pomalowanej proszkowo blachy stalowej o grubości 2 mm. Główne elementy ościeżnicy w postaci stojaków pionowych i belki poziomej oraz akcesoria są łączone przez zgrzewanie lub spawanie w narożach, a także poprzez skręcanie przy użyciu narożnych elementów łączących oraz wkrętów. Na obwodzie ościeżnicy jest umieszczona uszczelka pęczniejąca o przekroju 23/25/25 mm x 2 mm, a we wrębie znajduje się uszczelka dociskowa wykonana z EPDM. Ponadto ościeżnicę wypełnia się jedną z następujących zapraw: cementowo-wapienną, cementową lub gipsową, albo wełną mineralną lub płytami gipsowo-kartonowymi. Przykładową ościeżnicę wypełnioną wełną mineralną przedstawia fot. 6.
Prezentowane w niniejszej publikacji drzwi przeciwpożarowe są standardowo wyposażane w podane poniżej okucia, które spełniają wymagania dotyczących ich norm:
- zawiasy konstrukcyjne łożyskowane, których przykładowe rozwiązanie pokazuje fot. 7,
- zamki, przy czym ich kieszeń w skrzydle jest izolowana płytami gipsowo-kartonowymi,
- klamki z różnego rodzaju tarczami drzwiowymi (zwane także szyldami),
- samozamykacze (wg normy zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania), przy czym kieszeń na ten wyrób jest także zabezpieczona płytami gipsowo-kartonowymi,
- czopy przeciwwyważeniowe o średnicy 15 mm lub 19 mm.
Ponadto istnieje możliwość dodatkowego zainstalowania następujących okuć oraz akcesoriów:
- dźwignie przeciwpaniczne,
- elektryczny otwieracz,
- czujniki otwarcia,
- elektrozaczepy,
- czujniki zaryglowania drzwi,
- elementy specjalne jak np. wizjer, mata alarmowa, ochronna palców.
Fragment przykładowych drzwi z zainstalowanym zamkiem z klamką i podłużną tarczą oraz dźwignią przeciwpaniczną obrazuje fot. 8.
Dodać jeszcze należy, że stalowe przeciwpożarowe drzwi rozwierane, jedno- i dwuskrzydłowe typu HPL 30 OD, o powyżej przedstawionej konstrukcji, uzyskały, na podstawie przeprowadzonych badań, klasę odporności ogniowej EI2 30, według kryteriów prezentowanej już w publikacji normy PN-EN 13501-2:2016.
inż. Zbigniew Czajka
OKNO 4/2018
Literatura
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r.
Normy: PN-EN 13501-2:2016, PN-EN 14600:2005,
PN-EN 16034:2014, PN-EN 14351-1+A1:2010, prPN-prEN 14351-2
Krajowa Ocena Techniczna ITB-KOT-2017/0001 wyd. 1
Materiały informacyjne firm: Hörmann, DORMA
1.webp)
.webp)
.webp)
