Zgodnie z Ustawą o wyrobach budowlanych z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. Nr 92/04,
poz. 881) Rozdział 2 artykuł 4 tej Ustawy określa, że wyrób budowlany może być wprowadzony do obrotu, jeżeli nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych, w zakresie odpowiadającym jego właściwościom użytkowym i przeznaczeniu, to jest ma właściwości użytkowe umożliwiające prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom budowlanym, w których ma być zastosowany w sposób trwały, spełnienie wymagań podstawowych.
Rozdział 2 art. 5.1 określa, ze wyrób budowlany nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych, jeżeli jest:
- oznakowany CE, co oznacza, że dokonano oceny jego zgodności z normą zharmonizowaną albo europejską aprobatą techniczną …
- umieszczony w określonym przez Komisję Europejską wykazie wyrobów mających niewielkie znaczenie dla zdrowia i bezpieczeństwa …
- oznakowany, z zastrzeżeniem ust.4, znakiem budowlanym …
W związku z powyższym powstał system normalizacyjny umożliwiający szybkie dostarczenie odbiorcy obiektywnej informacji celem optymalnego wyboru wyrobu na podstawie jego istotnych właściwości technicznych.
Dodatkowe charakteryzowanie i klasyfikowanie prowadzące do oznaczania wyrobów budowlanych oparte jest o Normy Europejskie wprowadzone do Polskich Norm (PN-EN).
Zaleca się, aby wszystkie informacje o właściwościach technicznych wyrobu przeznaczone do odbiorcy były oprócz norm oparte także na krajowych przepisach techniczno-prawnych.
Producent oznaczając wyrób na podstawie niżej przedstawionego systemu deklaruję, że wyrób budowlany jest zgodny z normami oraz z obowiązującymi krajowymi aktami techniczno-prawnymi i zapewnia bezpieczeństwo jego użytkowania.
Klasyfikacja (oznaczanie) wyrobu stanowi umowną, lecz jednoznaczną charakterystykę właściwości określonego produktu objętego daną normą. Oznaczenie to stosuje się
w normach, dokumentacji technicznej, katalogach, prospektach itp. Oznaczanie powinno zawierać jak najmniejszą liczbę znaków i składać się z:
- części słownej oznaczenia, zawierającej jak najmniejszej liczbę słów, pisanych bez skrótów, wielkimi literami,
- wyróżnika oznaczenia zawierającego znaki (cyfry, litery) określające stopnie podziału wynikające z klasyfikacji przytoczonej w normach.
System charakteryzacji i klasyfikacji normalizacyjnej na wyroby budowlane przedstawia się następująco:
- zamknięć awaryjnych do wyjść uruchamianych klamką lub płytką naciskową wg
PN-EN 179:1999, tabl. 1
Tablica 1
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
Kategoria |
Trwałość |
Masa |
Przydatność |
Bezpiecze-ństwo |
Odporność |
Zabez- |
Wystawianie elementu operacyjnego |
Sposób urucha-miania |
- zamknięć przeciwpanicznych do wyjść uruchamiane prętem poziomym wg
PN-EN 1125:1999, tabl. 2
Tablica 2
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
Kategoria użytkowania |
Trwałość |
Masa drzwi |
Przydatność |
Bezpiecze-ństwo |
Odporność na korozję |
Zabezpieczenie |
Wystawienie pręta (uchwytu) |
Typ działania |
- zamykaczy drzwiowych z regulacją przebiegu zamykania wg PN-EN 1154:1999, tabl.. 3
Tablica 3
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Kategoria użytkowania |
Trwałość |
Masa drzwi |
Przydatność |
Bezpieczeństwo |
Odporność na korozję |
- przytrzymywaczy elektrycznych otwarcia drzwi rozwieranych i wahadłowych wg
PN-EN 1155:1999, tabl. 4
Tablica 4
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Kategoria użytkowania |
Trwałość |
Masa drzwi |
Przydatność |
Bezpieczeństwo |
Odporność na korozję |
- regulatorów kolejności zamykania skrzydeł drzwiowych wg PN-EN 1158:1999/A1:2004, tabl. 5
Tablica 5
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Kategoria użytkowania |
Trwałość |
Masa drzwi |
Przydatność |
Bezpieczeństwo |
Odporność na korozję |
- wkładek bębenkowych wg PN-EN 1303:2005 (U), tabl. 6
Tablica 6
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
Kategoria użytkowania |
Cykle |
Masa drzwi |
Odporność ogniowa |
Bezpieczeństwo |
Odporność na korozję |
Zabezpie- |
- okuć w drzwiach przesuwnych i drzwiach składanych w PN-EN 1527:2000, tabl. 7
Tablica 7
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
Kategoria |
Trwałość |
Masa |
Przydatność |
Bezpiecze-ństwo |
Odporność |
Zabez- |
Zakres stosowania |
Tarcie |
- klamek i gałek drzwiowych z tarczami wg PN-EN 1906:2003, tabl. 8
Tablica 8
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
Kategoria |
Trwałość |
Masa |
Przydatność |
Bezpiecze- |
Odporność |
Zabezpieczenie |
Typ działania |
- zawias wg PN-EN 1935:2003, tabl. 9
Tablica 9
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
Kategoria użytkowania |
Trwałość |
Masa |
Przydatność do drzwi przeciwpożarowych |
Bezpiecze-ństwo |
Odporność |
Zabezpieczenie |
Klasa |
- zasuw drzwiowych i okiennych wg PN-EN 12051:2002, tabl. 10
Tablica 10
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
Kategoria |
Trwałość |
Masa |
Przydatność |
Bezpiecze- |
Odporność |
Zabezpieczenie |
- zamków mechanicznych oraz zaczepów wg PN-EN 12209:2005, tabl. 11 i 12
- zamki
Tablica 11
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
Kategoria użytkowania |
Trwałość i obciążenie zapadki |
Masa |
Przydatność |
Bezpie-czeństwo |
Odporność |
Zabezpieczenie |
Zakres |
Sposób uruchamiania kluczem i ryglowania |
Typ |
Identyfika-cja klucza |
- zaczepy
Tablica 12
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
Kategoria użytkowania |
Trwałość i obciążenie zapadki |
Masa |
Przydatność |
Bezpie-czeństwo |
Odporność |
Zabezpieczenie |
Zakres |
Sposób uruchamiania kluczem i ryglowania |
Typ |
Identyfika-cja klucza |
- kłódek wraz z osprzętem wg PN-EN 12320:2002, tabl. 13
Tablica 13
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
Kategoria użytkowania |
Cykle próbne/trwałość |
Masa drzwi |
Odporność ogniowa |
Bezpieczeństwo |
Odporność na korozję |
Zabezpieczenie |
- uszczelek i taśm uszczelniających do drzwi, okien, żaluzji i ścian osłonowych wg
PN-EN 12365-2:2005, tabl. 14
Tablica 14
Cyfra |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Kategoria |
Kategoria zastosowania |
Zakres pracy |
Liniowa |
Zakres temperatur pracy |
Powrót |
Powrót poodkształceniowy po starzeniu |
Przykład kodu klasyfikacji zamka wpuszczanego wg PN-EN 12209:2005
2 |
M |
4 |
0 |
0 |
B |
5 |
A |
A |
2 |
C |
Oznacza to, że jest to:
zamek wpuszczany do użytkowania przez ludzi, mających pewną motywację do uważnego posługiwania się zamkiem, będący w stanie wytrzymać 200 000 cykli próbnych w badaniach trwałości, przy obciążeniu 25 N, przeznaczony do drzwi o masie do 100 kg przy maksymalnej sile zamykającej 25 N, nie dopuszczony do zastosowania w zestawach drzwiowych przeciwpożarowych/dymoszczelnych, nie podlegający wymaganiom dotyczącym bezpieczeństwa, o średniej odporności na korozję przy braku wymagań temperaturowych, o wysokim zabezpieczeniu i odporności na wiercenie, przeznaczony do wszelkich zastosowań jako zamek wpuszczany, będący zamkiem z wkładką bębenkową ryglowany ręcznie, przeznaczony do współpracy z klamką bezsprężynową, mający minimum pięć elementów zastawkowych
z rozszerzoną liczbą rzeczywistych kombinacji.
Scharakteryzowanie zaczepu dla tego zamka zgodnie z wymaganiami PN-EN 12209:2005 będzie miało identyczny kod klasyfikacyjny.
Literatura:
- Ustawa o wyrobach budowlanych (Dz. U. nr 92/04, poz. 881)
- PN-EN 179:1999 Okucia budowlane. Zamknięcia awaryjne do wyjść uruchamiane klamką lub płytką naciskową. Wymagania i metody badań
- PN-EN 1125:1999 Okucia budowlane. Zamknięcia przeciwpaniczne do wyjść uruchamiane prętem poziomym. Wymagania i metody badań
- PN-EN 1154:1999 Okucia budowlane. Zamykacze drzwiowe z regulacją przebiegu zamykania. Wymagania i metody badań
- PN-EN 1158:1999 Okucia budowlane. Regulatory kolejności zamykania skrzydeł drzwiowych. Wymagania i metody badań
- PN-EN 1303:2005 (U) Okucia budowlane. Wkładki bębenkowe do zamków. Wymagania i metody badań
- PN-EN 1527:2000 Okucia budowlane. Okucia do drzwi przesuwnych i drzwi składanych. Wymagania i metody badań
- PN-EN 1906:2003 Okucia budowlane. Klamki i gałki drzwiowe wraz z tarczami. Wymagania i metody badań
- PN-EN 1935:2003 Okucia budowlane. Zawiasy jednoosiowe. Wymagania i metody badań
- PN-EN 12051:2002 Okucia budowlane. Zasuwy drzwiowe i okienne. Wymagania
i metody badań - PN-EN 12209:2005 Okucia budowlane. Zamki. Zamki mechaniczne wraz z zaczepami. Wymagania i metody badań
- PN-EN 12320:2002 Okucia budowlane. Kłódki wraz z osprzętem. Wymagania i metody badań
- PN-EN 12365-1:2005 Okucia budowlane. Uszczelki i taśmy uszczelniające do drzwi, okien, żaluzji i ścian osłonowych. Część 1: Wymagania eksploatacyjne i klasyfikacja
Zbigniew Lenarski
Związek Polskich Producentów
Zamków i Okuć – Poznań