Włamania do obiektów są najczęściej dokonywane przez budowlane wyroby otworowe, a szczególnie poprzez okna i drzwi. Jest to przyczyną coraz szerszego stosowania okien i drzwi o zwiększonej odporności na włamanie. Zagadnienia związane z problematyką odporności na włamanie powyższych wyrobów objęte są stosownymi dokumentami normalizacyjnymi, określającymi wymagania, klasyfikację oraz metody badań.
ZAGADNIENIA OGÓLNE ODPORNOŚCI NA WŁAMANIE
Odpornością na włamanie budowlanego wyrobu otworowego nazywana jest właściwość polegająca na stawianiu oporu próbom siłowego wejścia do chronionego pomieszczenia, z użyciem siły fizycznej oraz za pomocą określonych z góry narzędzi. Ogólnie przyjmuje się, iż większość włamywaczy, określanych jako przypadkowych, odstępuje od próby włamania, jeżeli nie udaje się sforsować oporu stawianego przez budowlany wyrób otworowy, w tym okno lub drzwi, przez okres 3 minut. Podkreślić tutaj należy, że praktycznie nie występują wyroby antywłamaniowe, które by w pełni zabezpieczały oraz uniemożliwiały włamanie do obiektu. Dysponujący odpowiednio długim czasem działania włamywacz, wyposażony ponadto w stosowny sprzęt, jest zdolny pokonać każde zabezpieczenie.
Takie stwierdzenie jest podstawą normowego określania klas odporności na włamanie, w odniesieniu do budowlanych wyrobów otworowych, głównie w oparciu o czas potrzebny włamywaczowi do ich sforsowania. Problematyka takiej klasyfikacji i związanych z tym wymagań oraz metod badań odporności na włamanie okien, drzwi, ścian osłonowych, krat i żaluzji objęta jest regulacjami zawartymi w pakiecie norm europejskich od PN-EN 1627 do PN-EN 1630, które bardziej szczegółowo przedstawiono w dalszej części publikacji.
Dodać jeszcze można, iż możliwe jest uzyskanie bardzo wysokiego stopnia bezpieczeństwa związanego z ochroną przed włamaniem do pomieszczeń lub całych obiektów, poprzez połączenie mechanicznych elementów zabezpieczających z odpowiednimi elektronicznymi systemami alarmowymi.
W tym miejscu stwierdzić należy, że zarówno w Polsce, jak i w większości krajów Unii Europejskiej, stosowanie budowlanych elementów otworowych o określonej oraz odpowiednio dobranej do wymagań pomieszczenia lub całego obiektu klasie odporności na włamanie nie jest obowiązkowe. Występuje jednak w ostatnich latach coraz większa tendencja do szerokiego stosowania okien, drzwi i innych tego typu wyrobów, które cechują się zwiększoną odpornością na włamanie. Zauważalna jest zwłaszcza w budynkach mieszkalnych, zarówno jedno- jak i wielorodzinnych oraz obiektach użyteczności publicznej.
PRZEPISY ZWIĄZANE Z ODPORNOŚCIĄ NA WŁAMANIE
Ochrona mieszkańców oraz innych użytkowników budynków przed utratą mienia, związana z odpornością na włamanie zainstalowanych otworowych wyrobów budowlanych, a także całych obiektów, nie jest obecnie objęta w Polsce żadnymi obligatoryjnymi przepisami. Również podstawowe dokumenty prawne, regulujące problematykę budownictwa w naszym kraju, a mianowicie:
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. 1994 Nr 89, poz. 414 z późniejszymi zmianami)),
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002 Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami),
nie odnoszą się do tych zagadnień.
Ważną cechę użytkową otworowych wyrobów budowlanych oraz całych budynków, jakim jest ich odporność na włamanie, regulują w Polsce tylko przepisy poszczególnych instytucji ubezpieczeniowych.
Jedynie techniczne aspekty odporności na włamanie są objęte stosownymi dokumentami techniczno-prawnymi w postaci norm, które poniżej przedstawiono.
NORMALIZACJA ODPORNOŚCI NA WŁAMANIE
PROBLEMATYKA OGÓLNA
Do zagadnień związanych z technicznym zabezpieczeniem budynków przed włamaniem odnosi się wieloczęściowa norma europejska EN 14383. Z grupy tych norm dotychczas zakończono prace nad pierwszą częścią, która została wprowadzona do Katalogu Polskich Norm jako PN-EN 14383-1:2008 Zapobieganie przestępczości – Planowanie przestrzeni i projektowanie budowlane – Część 1: Terminologia. Dokument ten zawiera specyficzne terminy stosowane w pozostałych jego częściach, związane z planowaniem przestrzeni, mieszkaniami, sklepami i biurami.
Kolejne części normy EN 14383 odnosić się będą m.in. do problematyki związanej z osiedlami mieszkaniowymi, budynkami handlowymi, przemysłowymi oraz biurami i szkołami, a także ich infrastrukturą. Każda z tych części obejmuje zagadnienia dotyczące planowania urbanistycznego, projektowania budowlanego oraz metod zapobiegania kradzieży środkami organizacyjnymi i elektronicznymi. Jednak w niewielkim stopniu obejmować będzie zabezpieczenia przed włamaniem.
Podstawowym dokumentem normalizacyjnym dotyczącym drzwi i okien zewnętrznych jest europejska norma zharmonizowana PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 1: Okna i drzwi bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Obejmuje ona swym zakresem także problematykę odnoszącą się do wymagań i badań odporności na włamanie. Zawarty w normie zapis z tego zakresu jest bardzo minimalistyczny, ograniczający się tylko do stwierdzenia, iż po badaniach według norm EN 1628, EN 1629 i EN 1630, wyniki powinny być wyrażone zgodnie z EN 1627.
W niniejszej publikacji wspomniano już, iż wysoki stopień bezpieczeństwa związany z ochroną przed włamaniem do pomieszczeń lub całych obiektów można uzyskać poprzez połączenie mechanicznych elementów zabezpieczających z odpowiednimi systemami alarmowymi. Systemy te są również objęte dokumentami normalizacyjnymi jak np. normą PN-EN 60839-11-1:2014-01 Systemy alarmowe – Systemy kontroli dostępu w zastosowaniach dotyczących zabezpieczenia – Część 1: Wymagania systemowe. Zakres tej normy obejmuje wymagania dotyczące automatycznych systemów kontroli dostępu i ich elementów składowych instalowanych w budynkach i w ich pobliżu.
NORMY DOTYCZĄCE ODPORNOŚCI NA WŁAMANIE
PN-EN 1627:2012 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje – Odporność na włamanie – Wymagania i klasyfikacja.
Jest to najistotniejsza norma z pakietu odnoszącego się do zagadnień odporności na włamanie budowlanych wyrobów otworowych, obejmująca wymagania i klasyfikację dla właściwości dotyczących ich odporności na włamanie oraz definiująca pojęcie tych klas.
Klasy odporności odpowiadają znanym metodom ataku obecnie stosowanym przez włamywaczy. W normie (załącznik C) wyodrębniono sześć klas, zależnych od poziomu odporności wyrobu, dla których przypisano przewidywane metody i próby uzyskania dostępu. Wyróżnić można dwie grupy włamywaczy, które poniżej przedstawiono.
Klasy odporności od 1 do 3. Przewiduje się je do metod ataku kojarzonych z włamywaczami przypadkowymi lub okazjonalnymi, które są wynikiem sposobności samej w sobie, bez żadnego szczególnego odniesienia do uzyskania prawdopodobnej korzyści. Poziom użytej siły nie jest zbyt wysoki i stosuje się zwyczajne narzędzia ręczne lub środki do wyważania.
Włamywacze tych klas przypuszczalnie chcą uniknąć hałasu lub niepotrzebnego ryzyka. Ponieważ ryzyko jest związane z czasem, więc czas zużyty do uzyskania dostępu jest ograniczony i zmienia się wraz z klasą. Podobnie jest z poziomem oporu napotkanym podczas ataku, przy czym wysoki poziom oporu bywa często powodem jego niepowodzenia.
Klasy odporności od 4 do 6. Kojarzy się je z typem włamywacza doświadczonego i profesjonalnego, z większym nastawieniem na osiągnięciu celu i wiedzą o prawdopodobnej korzyści uzyskanej przy powodzeniu ataku. Ataki są planowane ze znajomością przewidzianych do sforsowania wyrobów budowlanych. Hałas nie stanowi tu problemu, a czas jest mało istotny.
W tych klasach używa się często narzędzi o dużej mocy, z napędem do jednoosobowego użytku, z wysokim prawdopodobieństwem udziału przestępczości zorganizowanej.
Norma zawiera minimalne wymagania dotyczące oszklenia (klasy odporności oszklenia według normy EN 356 Szkło w budownictwie – Szyby ochronne – Badania i klasyfikacja odporności na atak ręczny) oraz odnoszące się do okuć (zgodnie ze stosownymi normami przedmiotowymi).
Ponadto norma PN-EN 1627:2012 określa wytrzymałość mechaniczną badanych próbek w postaci obciążeń statycznych i dynamicznych. Określa także zestawy narzędzi i czasy oporu przy badaniach odnoszących się do próby włamania ręcznego.
PN-EN 1628+A1:2016-02 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje – Odporność na włamanie – Metoda badania dla określenia odporności na obciążenia statyczne
Norma o powyższym tytule podaje metodę badania, która służy do określania odporności na obciążenie statyczne, umożliwiające ocenę odporności na włamanie zestawów drzwiowych, drzwi, okien, fasad, krat i żaluzji. Nie obejmuje jednak oceny właściwości zamocowania tych wyrobów do struktury budynku.
Prezentowany dokument normalizacyjny stosuje się do następujących systemów otwierania:
- rozwieranych,
- przechylnych,
- składanych,
- uchylno-rozwieranych,
- uchylnych,
- odchylnych,
- przesuwnych (poziomo i pionowo),
- zwijanych,
jak również do konstrukcji stałych.
W normie zawarto zastrzeżenie, że nie obejmuje bram i barier.
PN-EN 1629+A1:2016-02 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje – Odporność na włamanie – Metoda badania dla określenia odporności na obciążenie dynamiczne
Powyżej wymieniona norma podaje metodę badania, która służy z kolei do określania odporności na obciążenia dynamiczne, umożliwiające ocenę odporności na włamanie zestawów drzwiowych, drzwi, okien, fasad, krat i żaluzji. Zakres stosowania tej normy oraz zastrzeżenia są identyczne, jak w odniesieniu do przedstawionej już normy PN-EN 1628+A1:2016-02.
PN-EN 1630+A1:2016-02 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje – Odporność na włamanie – Metoda badania dla określenia odporności na próby włamania ręcznego
W normie tej podano metodę badania, która służy do określenia odporności na próby włamania ręcznego, co umożliwia ocenę odporności na włamanie zestawów drzwiowych, drzwi, okien, fasad, krat i żaluzji. Zakres stosowania tej normy oraz zastrzeżenia są analogiczne jak w dwóch, powyżej przedstawionych normach.
INNE DOKUMENTY Z ZAKRESU ODPORNOŚCI NA WŁAMANIE
Problematyką odporności na włamanie budowlanych wyrobów otworowych zajmuje się w szerokim zakresie Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie. Wydał on szereg związanych z tym dokumentów, w tym:
- Zalecenia Udzielania Aprobat Technicznych ITB ZUAT-15/III.17/2010 „Okucia o zwiększonej odporności na włamanie do rozwieranych i/lub uchylnych okien i drzwi balkonowych”,
- Poradnik Nr 458/2010 „Dobór i mocowanie okuć budowlanych do drzwi i okien o podwyższonej odporności na włamanie”,
- Poradnik Nr 467/2012 „Zabezpieczenia techniczne budynków mieszkalnych i mieszkań, biur, sklepów i magazynów przed włamaniem”.
inż. Zbigniew Czajka
kwartalnik OKNO nr 4/2016
Literatura
Ustawa z 7.07.1994 r. Prawo budowlane
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r.
Normy: PN-EN14383-1:2008, PN-EN 14351-1:2006+A1:2010, PN-EN 1627:2012,
PN-EN 1628+A1:2016-02, PN-EN 1629+A1:2016-02, PN-EN 1630+A1:2016-02,
PN-EN 60839-11-1:2014-01
Zalecenia ITB ZUAT-15/III.17/2010
Poradniki ITB Nr 458/2010 i 476/2012
1.webp)
.webp)
.webp)
.webp)