Okresowy przegląd okien połączony z konserwacją i niezbędną regulacją zainstalowanych w nich okuć, jest niezmiernie ważną czynnością w prawidłowej eksploatacji tych wyrobów. Po wielu latach użytkowania prawie każde okno, które nie było systematycznie konserwowane, ulega nadmiernemu zużyciu, przez co przestaje właściwie funkcjonować. W skrajnych przypadkach brak konserwacji może doprowadzić do bardzo poważnych konsekwencji, jakim może być nawet np. urwanie się skrzydła okiennego.
WYMAGANIA DOTYCZĄCE FUNKCJONOWANIA OKIEN
Podstawowym dokumentem normalizacyjnym odnoszącym się m.in. do otwieralnych okien zewnętrznych jest norma PN-EN 14351-1:2010 Okna i drzwi – Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne – Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Określono w niej właściwości eksploatacyjne dla okien wykonanych z dowolnych materiałów. Do najważniejszych wymagań, które powinny spełniać okna zaliczyć można:
- odporność na obciążenie wiatrem,
- wodoszczelność,
- odporność na uderzenia,
- właściwa przenikalność cieplna,
- określona przepuszczalność powietrza,
- odporność na wielokrotne otwieranie i zamykanie,
- nośność urządzeń zabezpieczających,
- siły operacyjne,
- odporność na włamanie.
W normie zawarta jest klasyfikacja powyżej wymienionych właściwości okien, a także sposób odrębnego określania tych właściwości.
Trwałość przedstawionych właściwości i ich odpowiedni poziom jest w bardzo znacznym stopniu zależny od doboru, jakości i sposobu montażu zastosowanych w oknie okuć budowlanych.
Dodać jeszcze można, że w odniesieniu do zagadnień konserwacji w normie PN-EN 14351-1:2010 znajduje się tylko zapis, iż producent powinien zapewnić instrukcję dotyczącą konserwacji i czyszczenia okien.
WARUNKI STOSOWANIA OKUĆ
W celu osiągnięcia właściwych parametrów powyżej wymienionych właściwości eksploatacyjnych okien oraz długotrwałe ich zachowanie, niezbędne jest spełnienie w procesie produkcji, w odniesieniu do okuć, co najmniej następujących warunków:
- dobór okuć powinien uwzględniać kształt, wymiary gabarytowe oraz masę okna, a szczególnie jego skrzydła,
- usytuowanie poszczególnych okuć na ramach ościeżnicy i skrzydła powinno być zgodne z zapisami w stosownej normie lub aprobacie technicznej oraz wymaganiami i wytycznymi producenta tych wyrobów,
- do okuwania okien należy stosować wyłącznie oryginalne i przewidziane do tego typu okuć ich elementy,
- sposób okuwania powinien zapewniać bezpieczeństwo użytkowania oraz osiąganie deklarowanych właściwości eksploatacyjnych, co gwarantuje stosowanie się do wytycznych producenta i właściwych w zakresie okuć jednostek badawczych oraz ujętych w stosownych normach jak np. w wieloczęściowej normie wyrobu PN-EN 13126 Okucia budowlane – Wymagania i metody badań dotyczące okuć do okien i drzwi balkonowych – Część: 1 do 17,
- okucia okienne wymagają okresowych regulacji i konserwacji dokonywanych przez autoryzowanych serwisantów lub przeszkolonych użytkowników, zgodnie z instrukcjami opracowanymi i dostarczonymi z wyrobem przez producenta.
KONSERWACJA OKIEN
Fachowa literatura oraz instrukcje producentów zalecają przeprowadzanie corocznych przeglądów okien (najkorzystniej wiosną) połączonych z ich konserwacją oraz regulacją okuć. Większość budynków obecnie jest wyposażona w okna aluminiowe lub wykonane z tworzyw sztucznych, przez co nie ma potrzeby ich okresowego malowania, jednak wymagają cyklicznego przeprowadzania innych zabiegów. Stosowna konserwacja tych wyrobów przedłuża okres sprawnego działania, czego wynikiem jest oszczędność poprzez eliminację napraw lub nawet konieczności wymiany.
Jeżeli przez wiele lat eksploatacji okna nie będą konserwowane i regulowane, to skutkiem tego ulegną nadmiernemu zużyciu i rozregulowaniu. Konsekwencją tej sytuacji jest ich nieszczelność, możliwość uszkadzania ościeżnicy przez obwisłe skrzydło, konieczność siłowego zamykania lub ciężko obracająca się klamka. Powoduje to szybsze starzenie się mechanizmów i uszczelek, nadmierne ścieranie się powłok ochronnych okuć itp., co w rezultacie zmniejsza trwałość całego okna i wygodne ich użytkowanie.
Konserwację i czyszczenie okien nie należy ograniczać do umycia szyb oraz łatwo dostępnych części ościeżnicy i skrzydła. Czynności te powinny być wykonane dokładnie i obejmować wszystkie miejsca elementów okien, nawet trudno dostępnych jak np. górę ramy skrzydła. Ponieważ obecnie najczęściej stosowane są okna rozwierano-uchylne, to w górnej części uchylanego skrzydła gromadzi się najwięcej brudu w postaci kurzu, pyłów i innych zanieczyszczeń, wpływających negatywnie na trwałość zamontowanych tam okuć.
Istotnym problemem jest właściwe mycie skrzydeł i ościeżnic, co należy realizować przy pomocy miękkiej szmatki i specjalnie przeznzczonych do kształtowników aluminiowych i tworzywowych preparatów. Zamiennie można użyć letniej wody z dodatkiem delikatnych środków myjących. Najlepszym jednak rozwiązaniem jest stosowanie właściwych (w zależności od materiału kształtownika) preparatów (tzw. mleczka), gdyż środki te charakteryzują się neutralnym PH pozwalającym na skuteczne czyszczenie oraz pozostawiają na powierzchni skrzydła i ościeżnicy ochronną warstwę, zapobiegającą przywieraniu zanieczyszczeń.
Pod żadnym pozorem nie należy do czyszczenia i mycia okien używać proszków do szorowania, rozpuszczalników i innych agresywnych środków chemicznych, a nawet preparatów stosowanych do utrzymywania czystości w łazienkach. Co prawda usunie się wtedy brud z okien, ale wraz z nim powłoki antykorozyjne zabezpieczające okucia oraz zazwyczaj porysuje się powierzchnie ram skrzydła i ościeżnicy.
REGULACJA I KONSERWACJA OKUĆ OKIENNYCH
REGULACJA OKUĆ
Niezwykle ważnym zagadnieniem, zapewniającym sprawne i długoletnie użytkowanie okien, jest okresowa regulacja ustawień okuć, gwarantująca utrzymanie właściwej pozycji skrzydła względem ramy ościeżnicy oraz prawidłowe funkcjonowanie. Sama regulacja jest w miarę nieskomplikowanym zadaniem, lecz wymaga posiadania niezbędnej wiedzy specjalistycznej oraz doświadczenia z zakresu funkcjonowania okien pod obciążeniem eksploatacyjnym. Ponadto większość obecnie stosowanych systemów okuć ma możliwość regulacji w trzech płaszczyznach, co utrudnia tą czynność. Zaleca się więc powierzanie tego procesu odpowiednim fachowcom. Na rys. 1 przedstawiono miejsca niezbędnej regulacji okna jednoskrzydłowego.
Rys. 1. Miejsca niezbędnej regulacji okuć okiennych.
KONSERWACJA OKUĆ
Okna wyposażone nawet w największą ilość najbardziej skomplikowanych okuć nie spełni właściwie swych zadań eksploatacyjnych, jeżeli te mechanizmy nie będą odpowiednio konserwowane. Każdy użytkownik powinien więc utrzymywać okucia w czystości oraz je okresowo smarować, szczególnie w miejscach występowania tarcia. Dodać należy, że smarowanie powinno być zawsze wykonywane zgodnie z zaleceniami producenta. Zazwyczaj są zalecane smary lub oleje maszynowe bez zawartości żywic i kwasów oraz oleje silikonowe. W skład procedury konserwacyjnej powinno wchodzić również sprawdzenie mocowania okuć , szczególnie ewentualnego poluzowania wkrętów. Na rys. 2 przedstawiono okno jednoskrzydłowe z zaznaczonymi miejscami do okresowego smarowania okuć.
Rys. 2. Okno jednoskrzydłowe z zaznaczeniem
miejsc do okresowego smarowania okuć.
Współczesne okna są najczęściej wyposażone w okucia rozwierano-uchylne, które są w praktyce zestawem wielu różnych wyrobów okuciowych. Przykładowo można wymienić, iż na ramie skrzydła okna zainstalowana jest zasuwnica sterowana ruchami klamki oraz rozwórka, która umożliwia zmianę pozycji skrzydła z rozwieranej na uchylną. Z kolei na ramie ościeżnicy umieszczone są zawiasy pełniące funkcje nośne oraz zaczepy obwodowe, umożliwiające szczelne ryglowanie okna w pozycji zamkniętej. Wszystkie te elementy przedstawiono na rys. 3.
Rys. 3. Okucie rozwierano-uchylne okna jednoskrzydłowego
z wyszczególnionymi miejscami smarowania.
KONSERWACJA USZCZELEK
Do okuć, zgodnie z normą PN-EN 12365-1:2006 Okucia budowlane – Uszczelki i taśmy uszczelniające do drzwi, okien, żaluzji i ścian osłonowych – Część 1: Wymagania eksploatacyjne i klasyfikacja, zaliczane są także uszczelki przylgowe i przyszybowe stosowane w oknach. Część producentów w swoich instrukcjach obsługi, użytkowania i konserwacji podaje, że zastosowane w ich oknach uszczelki są wykonane z kauczuku syntetycznego EPDM , który jest odporny na starzenie i działanie niekorzystnych warunków atmosferycznych, w związku z czym nie wymagają konserwacji. Dodają jednak, że w razie uszkodzenia można je w prosty sposób wymienić. Spotkać można także instrukcje zalecające pielęgnację uszczelek okiennych. Polega to na naniesieniu na powierzchnię uszczelki warstwy silikonu w aerozolu (np. takiego, jaki stosuje się do uszczelek samochodowych), co przywraca sprężystość uszczelnienia. Autorzy tych zaleceń zaznaczają, że po pokryciu uszczelek silikonem, okno powinno być otwarte przez minimum 15 minut.
inż. Zbigniew Czajka
OKNO 2/2015
Literatura
Normy: PN-EN 14351-1:2010, PN-EN 13126, PN-EN 12365-1:2006
Oknotest – poradnik okienny,
Winkhaus – konserwacja i pielęgnacja okien plastikowych
1.webp)
.webp)
.webp)
