WYMAGANIA ZWIĄZANE Z PRZESZKLENIEM DRZWI

Rozszerza się zakres stosowania w budownictwie drzwi z przeszklonymi skrzydłami, w tym także całkowicie szklanych drzwi bezościeżnicowych. Instalowanie przeszklonych elementów otworowych w postaci drzwi pozwala na bardziej funkcjonalny podział przestrzeni w budynkach oraz rozjaśnienie pomieszczeń. Podwyższony zostaje także komfort pracy oraz warunków mieszkalnych, a same pomieszczenia z oszklonymi lub całkowicie szklanymi drzwiami sprawiają wrażenie przestronnych i nowoczesnych.

Z definicji zawartych w normie terminologicznej PN-EN 12519:2005 „Okna i drzwi. Terminologia” wynika, że drzwi są elementem budowlanym służącym do zamykania otworu w ścianie, umożliwiającym dostęp oraz przejście i który w stanie zamkniętym może przepuszczać światło.
Drzwi oszklone są najczęściej stosowane jako drzwi wewnątrzlokalowe oraz jako wejściowe do budynków mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, przy czym w tych ostatnich występują drzwi całkowicie szklane. Jako przykładowe rozwiązania takich drzwi przedstawia się:

• drewniane przeszklone drzwi płycinowe jednoskrzydłowe – rys. 1,
• stalowe przeszklone drzwi ramowe jednoskrzydłowe z naświetlem górnym – rys. 2,
• całoszklane drzwi bezościeżnicowe z naświetlami bocznymi i górnymi – rys. 3.

Rys. 1. Drewniane przeszklone drzwi płycinowe jednoskrzydłowe

Rys. 2. Stalowe przeszklone drzwi jednoskrzydłowe z naświetlem górnym

DOKUMENTY TECHNICZNO-BUDOWLANE DOTYCZĄCE DRZWI PRZESZKLONYCH

Dokumentem zawierającym obligatoryjne wymagania dotyczące oszklonych lub całkowicie szklanych drzwi jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z póżniejszymi zmianami). Tematyka drzwi ze skrzydłem wykonanym z przeżroczystej tafli (a taką jest również szkło) jest poruszona  w dziale VII pt. „Bezpieczeństwo użytkowania”.
Drzwi zewnętrzne, zdefiniowane jako oddzielające wewnętrzny klimat budynku od klimatu zewnętrznego, objęte są zharmonizowaną normą wyrobu PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 „Okna i drzwi. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Część 1: Okna i drzwi bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności”. Norma ta zawiera terminy i definicje, właściwości, wymagania oraz klasyfikację i oznaczenia, odnoszące się również bezpośrednio do drzwi oszklonych lub całkowicie szklanych.
Drzwi wewnętrzne, obejmujące drzwi wejściowe do mieszkań i pomieszczeń z klatki schodowej lub korytarzy oraz drzwi wewnątrzlokalowe, znajdujące się pomiędzy pomieszczeniami, nie mają na chwilę obecną normy wyrobu, a wymagania ich dotyczące są zawarte  w krajowych Aprobatach Technicznych, udzielanych przez Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie. Z kolei Aprobaty wydaje się w oparciu o Zalecenia Udzielania Aprobat Technicznych (ZUAT) opracowanych również przez ww. Instytut, zawierających wymagania, właściwości itp., dotyczące także wewnętrznych drzwi oszklonych lub całkowicie szklanych. Dostępne są dwa takie dokumenty:

• ZUAT – 15/III. 15/2005 „Drzwi przesuwne, składane i wahadłowe”,
• ZUAT – 15/III. 16/2007 „Rozwierane drzwi wewnętrzne: wejściowe i wewnątrzlokalowe z drewna, materiałów drewnopochodnych, tworzyw sztucznych i metali, ogólnego przeznaczenia oraz o deklarowanej klasie odporności ogniowej i/lub dymoszczelności”.

Rys. 3. Całoszklane drzwi bezościeżnicowe z naświetlami bocznymi i górnymi
(z zalecanymi odstępami montażowymi)

Wymagania odnoszące się do wypełnienia szybą drzwi o określonej odporności na włamanie, zawarte są w normie europejskiej PN-EN 1627:2012 „Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje. Odporność na włamanie. Wymagania i klasyfikacje”, wchodzącej w skład serii norm obejmujących zagadnienia związane ze zwiększoną odpornością na włamanie budowlanych wyrobów otworowych.
Również drzwi o określonych właściwościach dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelnoś-ci, w tym także przeszklone, są objęte stosowną normą tj. PN-EN 14600:2009 „Drzwi, bramy i otwieralne okna o właściwościach odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Wymagania i klasyfi-kacja”, zawierającą wymagania odnoszące się do szkła.

WYMAGANIA OGÓLNE ODNOSZĄCE SIĘ DO DRZWI PRZESZKLONYCH

Zawarte we wspomnianym już rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych wymagania są obligatoryjne. Wymaganie bezpośrednio dotyczące drzwi przeszklonych jest sformułowane w § 295 w sposób następujący:
„Skrzydła drzwiowe wykonane z przeżroczystych tafli, powinny być oznakowane w sposób widoczny i wykonane z materiału zapewniającego bezpieczeństwo użytkowników w przypadku stłuczenia”.
Dalsze wymagania wynikają z zapisów w Polskich Normach, których jednak stosowanie jest dobrowolne, oraz w Zaleceniach Udzielania Aprobat Technicznych ITB.
Prezentowana już w publikacji norma PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 zawiera szereg zagadnień związanych z przeszklonymi lub szklanymi drzwiami.
W zakresie definicji w normie podano, że drzwi szklane bezościeżnicowe to wyrób, którego skrzydło (skrzydła) i wszystkie elementy przyległe są wykonane ze szkła (oszklenie pojedyncze lub szyba zespolona izolacyjna), bez ramy nośnej lub przenoszącej obciążenia.
W odniesieniu do odporności na uderzenia, norma zawiera stwierdzenie, iż drzwi wyposażone w oszklenie lub inne tłukące się materiały należy badać, a wyniki powinny być wyrażone według normy PN-EN 13049:2004 „Okna. Uderzenie ciałem miękkim i ciężkim. Metoda badania, wymagania dotyczące bezpieczeństwa i klasyfikacja”. Tam, gdzie to ma znaczeie, należy badanie przeprowadzić z obu stron drzwi.
W punkcie normy dotyczącym wymagań specjalnych, w odniesieniu do drzwi szklanych bezościeżnicowych podano, że szkło zastosowane w tych drzwiach powinno spełniać wymagania m.in. następujących norm:

• PN-EN 1863-2:2008 „Szkło w budownictwie. Termicznie wzmocnione szkło sodowo-wapniowo-krzemowe. Część 2: Ocena zgodności wyrobu z normą”,
• PN-EN 12150-2:2006 „Szkło w budownictwie. Termicznie hartowane bezpieczne szkło sodowo-wapniowo-krzemowe. Część 2: Ocena zgodności wyrobu z normą:,
• PN-EN ISO 12543-2:2000 „Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe. Część 2: Bezpieczne szkło warstwowe”,

Ponieważ norma wyrobu PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 dotyczy tylko drzwi zewnętrznych, wymagania w zakresie oszklenia drzwi wewnętrznych określić można z dokumentów opracowanych przez Instytut Techniki Budowlanej, tj. Zaleceń Udzielania Aprobat Technicznych lub z samych Aprobat Technicznych.
W tych dokumentach (głównie ZUAT – 15/III. 16/2007) podaje się, że drzwi wewnętrzne wejściowe stosowane w budynkach zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej oraz przemysłowych i magazynowych, mogą być szklone szybami ze szkła termicznie wzmocnionego i bezpiecznego hartowanego lub warstwowego oraz szybami zespolonymi, zgodnymi z podanymi już przy drzwiach zewnętrznych normami. Zawarte jest także w nich stwierdzenie, że drzwi wewnętrzne wejściowe do mieszkań mogą być również przeszklone, jeżeli spełniają w zakresie odporności na włamanie wymagania odpowiadające co najmniej klasie 1, po przeprowadzeniu badań według normy PN-EN 1629:2012 „Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje. Odporność na włamanie. Metoda badania dla określenia odporności na obciążenia dynamiczne”.
W najczęściej występujących drzwiach wewnętrznych, którymi są drzwi wewnątrzlokalowe, mogą być stosowane szyby wykonane ze szkła zgodnego z wymaganiami grupy norm: PN-EN 572:2005 „Szkło w budownictwie. Podstawowe wyroby ze szkła sodowo-wapniowo-krzemianowego: -2 Szkło float, -4 Szkło płaskie ciągnione i -5 Wzorzyste szkło walcowane”. Stosować można także szkło wzmocnione i bezpieczne, jak w wymienionych już drzwiach wewnętrznych wejściowych.
Zalecenia Udzielania Aprobat Technicznych ITB na drzwi  wewnętrzne określają także jakość wykonania przeszkleń, formułując następujące wymagania:
osadzenia szyb powinno być wykonane od strony wewnętrznej – z zastosowaniem listew przyszybowych i uszczelek, a od strony zewnętrznej – za pomocą uszczelek,
szyby powinny być osadzone na podkładkach podporowych i dystansowych, rozmieszczonych we wrębie skrzydła zgodnie z Instrukcją ITB 183/1975 „Wytyczne projektowania i wykonywania przeszkleń z szyb zespolonych”.

PODSTAWOWE WŁAŚCIWOŚCI SZKŁA

Skład szkła

W skład najczęściej stosowanych w przeszkleniach drzwi tafli szkła sodowo-wapniowo-krzemianowego wchodzą:
substancja szkłotwórcza – krzemionka  (70 do 72 %), która wprowadzana jest za pomocą piasku kwarcowego,
tlenek sodu (około 14%), wprowadzany za pomocą węglanu sodu (topnik) lub siarczanu sodu (substancja klarująca),
stabilizator – tlenek wapnia (około 10 %), wprowadzany za pomocą mączki wapiennej,
inne tlenki, jak np. tlenek glinu lub magnezu, poprawiające własności fizyczne szkła, szczególnie w zakresie odporności na działanie czynników atmosferycznych.
Dodać jeszcze można, że przy niektórych rodzajach szkła, dodatek określonych tlenków metali umożliwia jego barwienie w masie. Jako przykład podać można, że kobalt i nikiel barwią szkło na szaro, natomiast tlenek żelaza na niebiesko.

Własności mechaniczne

Jednym z podstawowych parametrów szkła jest jego gęstość wynosząca 2,5 g/cm². Wynika z tego, że w przypadku szkła płaskiego, tafla o powierzchni 1 m² i grubości 1 mm ma masę 2,5 kg. Z kolei masa właściwa szkła, określona w obowiązujących jednostkach systemu miar, wynosi 2500 kg/m³. Stoso-wana najczęściej do przeszkleń skrzydeł drzwi tafla szklana o grubości 4 mm ma masę 10 kg.
Innym z ważnych parametrów szkła      jest wytrzymałość na ściskanie, która wynosi 1000 N/mm² czyli 1000 MPa. Obrazowo można to przedstawić, iż rozbicie sześciennej kostki szkła o wymiarach gabarytowych 10 mm x 10 mm x 10 mm wymaga zastosowania obciążenia rzędu 10 ton. Wytrzyma-łość  szkła na zginanie w przypadku niehartowanego szkła float wynosi powyżej 40 MPa (N/mm²), a w odniesieniu do szkła hartowanego (w zależności od grubości, obróbki krawędziowej i typu produkcji)
- powyżej 120 – 200 MPa (N/mm²).
Szkło jest materiałem idealnie sprężystym, który nie podlega trwałym odkształceniom. Istnieje jednak druga strona medalu, iż jest jednocześnie materiałem bardzo kruchym, pękającym bez uprzednich objawów, po przyłożeniu rosnącej siły zginającej.

Rozszerzalność liniowa

Rozszerzalność liniowa wyrażana jest jako współczynnik określający wydłużenie materiału na jednostkę długości przy wzroście temperatury o 1° C. Szyba może ulec pęknięciu, gdy wskutek obciążeń termicznych, naprężenie osiągnie wartość naprężenia niszczącego. Z kolei naprężenia niszczące, będące konsekwencją działania temperatury, wynikają głównie z wydłużenia materiałów.
Przy projektowaniu więc drzwi całoszklanych o dużych powierzchniach należy uwzględniać współczynnik rozszerzalności liniowej szkła.
Głównie z tych względów, ale także wynikających z funkcjonalności i właściwej eksploatacji wyrobów całoszklanych, zaleca stosowanie odpowiednich odstępów. Na rys. 3 przedstawiającym całoszklane drzwi bezościeżnicowe, zaznaczono również zalecane przez producenta (firma MORAD) odstępy montażowe.
Dodać jeszcze można, że szkło ma zbliżoną do metali rozszerzalność liniową, co czyni je bardzo przydatne przy wypełnianiu drzwi zewnętrznych wykonywanych z kształtowników aluminiowych i stalowych, eksploatowanych w warunkach znacznych wahań temperatury.

Szyby zespolone

Do przeszkleń drzwi, szczególnie mających kontakt z klimatem zewnętrznym, są stosowane szyby zespolone. Jest to bardzo istotne w świetle coraz ostrzejszych wymagań odnoszących się do izolacyjności termicznej drzwi. Według obowiązujących od 1 stycznia 2014 r. „Warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”, współczynnik przenikania ciepła „U” drzwi w przegrodach zewnętrznych lub pomiędzy pomieszczeniami ogrzewanymi i nieogrzewanymi nie może być większy niż 1,7 [W/(m²·K)].
Szybą zespoloną nazywamy pakiet składający się co najmniej z dwóch szyb oddzielonych elementem dystansowym na całym obwodzie, połączonych ze sobą z zastosowaniem różnych procesów  uszczelniania obrzeży, z hermetycznie uszczelnionymi przestrzeniami między szybami zawierającymi pochłaniacz wilgoci (absorbent), powietrze lub inne gazy.
Podstawowym typem obecnie stosowanej szyby zespolonej są  jednokomorowe szyby niskoemisyjne np. termofloat, mające niską przenikalność cieplną. Ze względu na ilość tafli użytych w pakiecie szyby zespolonej, dzieli się je na jedno-, dwu- lub trzykomorowe.
Właściwości szyby zespolonej zależą głównie od miejsca, w którym znajdują się pewne specyficzne elementy jej konstrukcji, do których zalicza się folie ochronne oraz powłoki niskoemisyjne.

WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE DOTYCZĄCE PRZESZKLEŃ

Podstawa wymagań
Wymagania związane z oszkleniami stosowanymi w budownictwie były i są przedmiotem prac normalizacyjnych prowadzonych przez Komitet Techniczny TC 129 Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN). Początkowo opracowano projekt normy EN 12488 „Szkło w budownictwie. Wymagania dla oszkleń. Wytyczne dla szklenia”, który jednak nie został zaakceptowany, a następnie podjęto prace nad nowym projektem normy z tego zakresu. Na bazie opracowanych już dokumentów można  obecnie określić wymagania i wytyczne szklenia elementów otworowych, zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych.
Najistotniejsze wymagania dotyczące trwałości i stabilności mechanicznej oszklenia wszystkimi rodzajami szkła, odnoszące się również do skrzydeł drzwiowych, przedstawiono poniżej.

Wymagania dotyczące trwałości

Dla uzyskania długotrwałej możliwości eksploatacji przeszklonych drzwi, szczególnie zewnętrznych, należy zapewnić ochronę szkła i elementów go mocujących, czułych na bezpośrednie i pośrednie promieniowanie UV. Wyeliminować należy także możliwość bezpośredniego styku tafli szkła z elementami obramowania skrzydła.
Wręby szklarskie drzwi zewnętrznych powinny  mieć odwodnienia i wentylację zapobiegającą obniżeniu własności eksploatacyjnych uszczelek, szczególnie w narożach, oraz izolacji szklarskich. Ważne jest również niedopuszczenie do możliwości pozostawania wody opadowej we wrębie. Otwory odwadniające powinny mieć średnicę nie mniejszą niż 8 mm, a ich odległość pomiędzy sobą nie powinna przekraczać 500 mm.

Wymagania dotyczące stabilności mechanicznej

Obramowanie, w którym osadza się szybę oraz będący jego częścią wrąb szklarski, powinny być tak zaprojektowane, aby zapobiegały możliwości zniszczenia oszklenia w trakcie eksploatacji. Wrąb szklarski składa się z następujących elementów, przedstawionych na rys. 4:

Rys. 5. Oznaczenia minimalnych wymiarów wrębu szklarskiego

     a – krawędzi wrębu szklarskiego, którą stanowi stała powierzchnia równoległa do szyby,
     b – dna wrębu szklarskiego,
     c – listwy przyszybowej,
     d – prześwitu czołowego.
Prawidłowe osadzenie szyby w skrzydle drzwi wymaga stosowania wrębów mających właściwe ukształtowanie i wymiary. Opracowane projekty norm europejskich dotyczących wymagań dla oszkleń określają minimalne wymiary elementów wrębu szklarskiego, co przedstawiono w tablicy 1 oraz na rys 5.
Obramowanie szyby w skrzydle powinno zapewniać właściwą sztywność oszklenia i eliminować możliwość ugięcia w narożach. Przyjmuje się, że sztywność obramowania jest właściwa, gdy ugięcie przeszklonego skrzydła nie jest większe niż H/200, gdzie H jest wysokością skrzydła, lecz nie przekracza 15 mm.

WYMAGANIA SPECJALNE

Oszklenie drzwi o zwiększonej odporności na włamanie

Wymagania odnoszące się do oszklenia zastosowanego w drzwiach o zwiększonej odporności na włamanie zawarte są w grupie norm określających odporność na włamanie drzwi, okien, ścian osłonowych, krat i żaluzji. Poszczególne normy określają:
PN-EN 1627:2012 (już przywołana w tej publikacji) – precyzuje m. in. warunki, jakie powinien spełniać sposób mocowania i sama szyba,
PN-EN 1628:2012 „Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje. Odporność na włamanie. Metoda badania dla określenia odporności na obciążenie statyczne” – zawiera m.in. wymaga-nie, iż sposób mocowania powinien zapewniać wytrzymałość wypełnienia (takim jest także przeszklenie) pod działaniem obciążenia statycznego,
PN-EN 1629:2012 (już przywołana w tej publikacji) – zawiera wymaganie jak wyżej, ale pod działaniem obciążenia dynamicznego,
PN-EN 1630:2012 „Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje. Odporność na włamanie. Metoda badania dla określenia odporności na próby włamania ręcznego” – zawiera m.in. wymaganie, iż sposób mocowania przeszklenia powinien zapewnić stosowną odporność na manualne próby włamania oraz uniemożliwić demontaż szyby od strony badanej.
Dalszym warunkiem normowym są minimalne wymagania odnoszące się do szyby stanowiącej wypełnienie skrzydła. W zależności od deklarowanej klasy wytrzymałości drzwi, przeszklenie powinno spełniać wymagania podane w stosownej tablicy zawartej w normie PN-EN 1627:2012. W normie znajduje się także stwierdzenie, że gdy istnieją dokumenty potwierdzające klasę wytrzymałości szyby, to nie ma potrzeby przeprowadzania na szybie manualnej próby włamania.                                    

Klasę określić można w oparciu o normę PN-EN 356 „Szkło w budownictwie. Szyby ochronne. Badania i klasyfikacja odporności na atak ręczny”, która podaje wymagania i metody badań szyb ochronnych przeznaczonych do stawiania  oporu sile przez krótki okres czasu, opóżniając dostęp do chronionej przestrzeni.
Szybę ochronną klasyfikuje się do odpowiedniej klasy odporności w zależności od wysokości i liczby uderzeń siekierą, pod warunkiem, że ciało uderzające nie przebije żadnej z trzech badanych próbek.

Oszklenie drzwi o określonych właściwościach odporności ogniowej

Wymagania dotyczące szkła stosowanego w drzwiach przeciwpożarowych są określone w prezentowanej już w publikacji normie PN-EN 14600:2005. W normie tej znajduje się zapis, że jeżeli drzwi są zaprojektowane z elementami przeszklonymi, to kompletny zestaw, zawierający element przeszklony o największym rozmiarze przewidzianym do zastosowania w praktyce, powinien być przedmiotem badania odporności ogniowej. Ma  to na celu zapewnienie, iż elementy przeszklone i metoda badania ich osadzenia w skrzydle drzwiowym spełniają wymagania związane z badaniami.
Dalej w normie podano, że szkło zastosowane w elementach przeszklonych powinno spełniać postanowienia jednej z zharmonizowanych norm europejskich (wprowadzonych do Katalogu Polskich Norm) podanych w załączniku D normy, w tym m.in.:

• PN-EN 1096-4:2004 „Szkło w budownictwie. Szkło powlekane. Część 4: Ocena zgodności/Zgodność wyrobu z normą”,
• PN-EN 1279-5:2005+A1:2008 „Szkło w budownictwie. Izolacyjne szyby zespolone. Część 5: Ocena zgodności wyrobu z normą”,
• PN-EN 1748-1-2:2004 „Szkło w budownictwie. Podstawowe wyroby specjalne. Szkło borowo-krzemianowe. Część 1-2: Ocena zgodności wyrobu z normą”,
• PN-EN 1748-2-2:2004 „Szkło w budownictwie. Podstawowe wyroby specjalne. Część 2-2: Tworzywa szklano-krystaliczne. Ocena zgodności/Zgodność wyrobu z normą”,
• PN-EN 12337-2:2004 „Szkło w budownictwie. Chemicznie wzmocnione szkło sodowo-wapniowo-krzemianowe. Część 2: Ocena zgodności/ Zgodność wyrobu z normą”.

Prezentowany dokument normalizacyjny określa również reguły dotyczące możliwości zmian w oszkleniu drzwi tzn. zastosowania alternatywnych, w stosunku do poddanych badaniom ogniowym, elementów przeszklonych. Zmiany takie można stosować tylko zgodnie z zasadami podanymi w normie PN-EN 1634-1:2002 „Badanie odporności ogniowej zestawów drzwiowych i żaluzjowych. Część 1: Drzwi i żaluzje przeciwpożarowe”. Norma ta w odniesieniu do zakresu wykorzystywania wyników badań drzwi podaje, że dopuszczalne są zmiany w stosunku do elementu próbnego (wprowadzane automatycznie, bez potrzeby zlecenia przez producenta dodatkowej oceny, obliczeń lub zatwierdzania) z konstrukcją przeszkloną, jeżeli są zachowane pewne warunki. Do tych warunków należą:
rodzaj szkła i sposób osadzenia, oraz rodzaj i liczba łączników na metr obwodu, nie powinny być zmieniane w stosunku do badanych,
liczba przeszklonych otworów i każdy z wymiarów tafli szklanej w elemencie próbnym o konstrukcji drewnianej lub stalowej mogą być zmniejszone,
odległość między krawędziami przeszklenia i obwodem skrzydła drzwiowego lub odległość między otworami przeszklonymi nie powinna być redukowana w stosunku do tych, które były w elementach próbnych,
inne położenia części w drzwiach mogą być modyfikowane tylko wówczas, gdy nie pociąga to za sobą konieczność usunięcia lub zmiany położenia elementów konstrukcyjnych.

inż. Zbigniew Czajka

OKNO nr 4/2013    

Literatura:                                                                                               

Polskie i Europejskie Normy;
Aprobaty Techniczne i Instrukcje ITB,
Zalecenia Udzielania Aprobat Technicznych ITB,
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r.,
Szyby w oknach – Forum Branżowe 06/2013,
Katalogi i prospekty firm: WITOWA, ANDREU BARBERA, OPEUS, MORAD.