Prace nowelizacyjne nad dyrektywą 98/37/WE zwana dyrektywą maszynową doprowadziły do opracowania nowej wersji dyrektywy, którą w dniu 25 kwietnia 2006 r. przyjęła Rada Unii Europejskiej. Dyrektywa ta została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej L 157 w dniu 9.06.2006 jako dyrektywa 2006/42/WE.
Zgodnie z art. 26 tej dyrektywy państwa członkowskie Unii Europejskiej powinny do dnia 29 czerwca 2008 r. przyjąć i opublikować przepisy wprowadzające nową dyrektywę 206/42/WE do swoich przepisów prawnych w kraju i poinformować
o tym Komisję. Wdrażając nową dyrektywę do praktyki należy do dnia 29 grudnia 2009 r. wydawać przepisy zgodnie z postanowieniami dyrektywy 2006/42/WE, zatem
z dniem 29 grudnia 2009 r. traci moc dyrektywa 98/37/WE oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie wymagań dla maszyn
i elementów bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 259 z 2005 r.).
Nowa dyrektywa w swoim zakresie obejmuje następujące produkty:
- maszyny,
- wyposażenie wymienne,
- elementy bezpieczeństwa,
- osprzęt do podnoszenia,
- łańcuchy liny i pasy,
- odłączne urządzenia do mechanicznego przenoszenia napędu,
- maszyn nieskończonych.
Ze względu, że wyroby wyposażenia budownictwa jak: bramy, drzwi, okna, włazy, klapy dachowe, kraty zwijane, szlabany parkingowe, kolczatki i słupki parkingowe, zapory wyjazdowe, żaluzje, okiennice, markizy itp. wyposażone
w napęd elektromechaniczny zaliczamy je do maszyn, zatem podlegają nie tylko dyrektywie budowlanej (89/106/EWG) ale także innym dyrektywom jak:
- maszynowej,
- niskonapięciowej,
- kompatybilności elektromagnetycznej.
Omawiając nową dyrektywę maszynową należy zaznaczyć, że w stosunku do starej dyrektywy (98/37/WE) definicja dotycząca maszyny uległa modyfikacji
i uzupełnieniom.
W nowej dyrektywie „maszyna” oznacza:
- zespół wyposażony lub przeznaczony do wyposażenia w mechanizm napędowy inny niż bezpośrednio wykorzystujący siłę mięśni ludzkich lub zwierzęcych, składający się ze sprężonych części lub elementów, z których przynajmniej jedna wykonuje ruch, połączonych w całość mająca konkretne zastosowanie,
- zespół określony w pierwszym myślniku, jedynie z pominięciem elementów przeznaczonych do jego podłączenia w miejscu pracy lub do podłączenia do źródeł energii i napędu,
- zespół określony w pierwszym i drugim myślniku gotowy do zainstalowania i zdolny do funkcjonowania w danym stanie jedynie w przypadku, gdy jest zamontowany na środkach transportu lub zainstalowany w jakimś budynku lub na konstrukcji,
- zespoły maszyn określone w myślniku pierwszym, drugim i trzecim lub maszyny nieukończone, które w celu osiągnięcia określonego efektu końcowego, zespoły zestawione i są sterowane w taki sposób, ze działają jako zintegrowana całość,
- zespół sprężonych części lub elementów, z których przynajmniej jedna wykonuje ruch, połączonych w całość, przeznaczony do podnoszenia ładunków, a którego jedynym źródłem mocy jest bezpośrednie wykorzystanie siły ludzkich mięśni.
Z analizy nowej dyrektywy maszynowej wynika, że zakres stosowania jest bardziej przejrzysty niż w dyrektywie dotychczasowej (98/37/WE). Pełne zrozumienie nowej dyrektywy daje dokładne przeanalizowanie dwunastu załączników.
W załączniku I szeroko omówiono zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa odnoszące się do projektowania i wykonania maszyn, gdzie producent maszyn lub jego upoważniony przedstawiciel powinien zapewnić przeprowadzenie oceny ryzyka w celu określenia wymagań w wyżej wymienionym zakresie. Za pomocą interacyjnego procesu oceny ryzyka i zmniejszenia ryzyka,
o którym mowa powyżej producent lub jego upoważniony przedstawiciel:
- określa ograniczenia dotyczące maszyny, w tym zamierzonego używania
i możliwego do przewidzenia w uzasadniony sposób niewłaściwego jej użycia, - określa zagrożenia jakie może stwarzać maszyna i związane z tym niebezpieczne sytuacje,
- szacuje ryzyko, biorąc pod uwagę stopień możliwych obrażeń lub uszczerbku na zdrowiu i prawdopodobieństwo ich wystąpienia,
- ocenia ryzyko mając na celu ustalenie czy wymagane jest zmniejszenie ryzyka, zgodnie z celem niniejszej dyrektywy,
- eliminuje zagrożenia lub zmniejsza ryzyko związane z takimi zagrożeniami poprzez zastosowanie środków ochronnych.
Podczas projektowania maszyn należy zawsze brać pod uwagę wymagania ogólne oraz wymagania szczegółowe zawarte w załączniku.
W załączniku II omówiono deklaracje zgodności WE dla maszyn.
W załączniku III przedstawiono oznakowanie zgodności CE podając jego propozycje na załączonym rysunku.
W załączniku IV przedstawiono kategorię maszyn, do których ma zastosowanie jedna z procedur określonych w art. 12 ust. 3 i 4 dyrektywy.
W załączniku V przedstawiono orientacyjny wykaz elementów bezpieczeństwa, o których mowa w art. 2 lit. C dyrektywy.
W załączniku VI przedstawiono instrukcję montażu maszyny nieukończonej
w celu prawidłowego włączenia do maszyny finalnej, aby nie stworzyć zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa.
W załączniku VII przedstawiono cały zakres dokumentacji technicznej maszyny by wykazać, że maszyna spełnia wymagania niniejszej dyrektywy.
W załączniku VIII przedstawiono ocenę zgodności połączoną z kontrolą wewnętrzną w fazie wytwarzania maszyny.
W załączniku IX przedstawiono procedurę badania typu WE, według której jednostka notyfikowana stwierdza i zaświadcza, że reprezentatywny wzorzec maszyny określonej wg załącznika IV (zwany dalej typem) spełnia przepisy niniejszej dyrektywy.
Załącznik X zawiera opis oceny zgodności maszyny, o których mowa
w załączniku IV, wytwarzanych z zastosowaniem systemu pełnego zapewnienia jakości oraz procedury, za pomocą której jednostka notyfikowana ocenia i zatwierdza system jakości i monitoruje jego stosowanie.
W załączniku XI przedstawiono minimalne kryteria jakie powinny zostać wzięte pod uwagę przez Państwa Członkowskie przy notyfikowaniu jednostek.
Załącznik XII przedstawia tabelę korelacji pomiędzy niniejszą dyrektywą 2006/42/WE, a starą dyrektywą 98/37/WE.
Nowa dyrektywa wraz z załącznikami wskazuje jednoznacznie, że zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przez maszynę
i oddzielne elementy maszyn stanowiły główny cel jej opracowania – autorom.
Uwzględniając wymagania nowej dyrektywy wraz z załącznikami oraz rolę norm zharmonizowanych w celu zapewnienia z nimi kompatybilności z dokumentacją produkowanego wyrobu budowlanego należałoby dokonać w dokumentacji odpowiednich uzupełnień i korekt do 29 grudnia 2009 roku.
Każdy producent wyrobu budowlanego z napędem elektromechanicznym
i sterowaniem elektronicznym powinien przestrzegać określonych wymagań wynikających z omawianej dyrektywy i umiejętnie deklarować jej wyniki w kartach katalogowych, prospektach i dokumentacji przetargowej. Przedsięwzięcia organizacyjno-techniczne wynikające z postanowień nowej dyrektywy maszynowej, producenci dla swoich wyrobów powinni ustalać we własnym zakresie tak, aby
z chwilą wejścia dyrektywy w życie, ich dokumentacja była zgodna z nowo wprowadzonymi aktami techniczno-prawnymi.
mgr inż. Zbigniew Lenarski
Związek Polskich Producentów Zamków i Okuć
Literatura:
Dyrektywa 2006/42/WE wraz z załącznikami
