Gdyby Unia Europejska była jednym państwem, z jednorodnym systemem przepisów pochodzących z jednego źródła, to uprościłoby wiele aspektów handlu, produkcji i usług, nie tylko w zakresie związanym ze stolarką okienno-drzwiową, ale w całym obszarze gospodarki. Ponieważ tak nie jest, producenci, handlowcy i importerzy borykają się z dwupoziomowym (europejskim i krajowym) prawodawstwem, a zarówno służby państwowe jak i konsumenci we wszystkich krajach Europejskiego Obszaru Ekonomicznego rzadko kiedy orientują się w gąszczu zmieniających się ciągle przepisów. Przedstawienie całej historii powstawania wymagań dla wspólnego rynku, jak i ich wpływ na zmiany w przepisach krajowych zajęłoby zbyt dużo miejsca, więc postaram się w jak najprostszy sposób przedstawić podstawowe zasady legalnego wprowadzania drzwi i okien do obrotu handlowego.
Dokumentem opisującym zasady postępowania z dowolnym wyrobem budowlanym jest „Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG” (zwane czasem CPR – co jest skrótem w j. angielskim). We wspomnianym rozporządzeniu znajdują się wszystkie wymagania ogólne, definicje, sposoby oceny zgodności i rodzaje dokumentów koniecznych do zastosowania, a także warunki oznakowania „CE”. Rozporządzenie to weszło w życie i obowiązuje od 1.07.2013 wszystkie kraje członkowskie UE. Dokument ten jest ogólnodostępny, wydany również w języku polskim, a więc każdy, kto zajmuje się produkcją, handlem czy importem drzwi i okien, a chce uniknąć przykrych niespodzianek, powinien się z nim zaznajomić. Przy czym tu należy nadmienić, że obowiązujące zaledwie od roku rozporządzenie doczekało się już dodatkowych dokumentów, które mają na celu doprecyzować pewne ważne kwestie:
- dokładny opis zadań do wykonania podczas prowadzenia procesu oceny zgodności, opisane przez „Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) NR 568/2014 z dnia 18 lutego 2014 r. zmieniające załącznik V do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 dotyczący oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobów budowlanych”;
- nowy wzór obowiązkowej Deklaracji właściwości użytkowych, opatrzony szerszym opisem jej przygotowania, opisany przez „Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) NR 574/2014 z dnia 21 lutego 2014 r. zmieniające załącznik III do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 w odniesieniu do wzoru, który należy stosować przy sporządzaniu deklaracji właściwości użytkowych wyrobów budowlanych”;
- zasady prezentowania Deklaracji właściwości użytkowych na stronach internetowych opisane przez „Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) NR 157/2014 z dnia 30 października 2013 r. w sprawie warunków udostępniania deklaracji właściwości użytkowych wyrobów budowlanych na stronie internetowej”.
Jedno jest pewne, należy oczekiwać kolejnych aktów delegowanych, wyjaśniających lub zmieniających wspomniany wyżej dokument główny.
Rozporządzenie (UE) nr 305/2011 przywołuje jako techniczny dokument odniesienia, normę zharmonizowaną (hEN).
Zharmonizowaną, czyli normę, której spełnienie automatycznie potwierdza wykonanie zaleceń Rozporządzenia. Dla drzwi i okien jest to norma identyfikowana jako : PN-EN 14351-1:2006+A1:2010 pt.: „Okna i drzwi - Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne - Część 1: Okna i drzwi zewnętrzne bez właściwości dotyczących odporności ogniowej i/lub dymoszczelności”.
Norma ta dokładnie wyszczególnia jakie zadania do wykonania stoją przed producentem drzwi i okien, podczas procesu oceny zgodności (czyli spełnienia wymagań normy, a przez to i Rozporządzenia 305/2011) , w jaki sposób udowodnić, że produkt jest odpowiednio sprawdzony pod kątem właściwości użytkowych, a także z jaką metodą wymienione właściwości są zachowane dla każdego wyrobu gotowego - w skrócie: na jakiej podstawie oznakowano okno lub drzwi znanym wszystkim znakiem „CE”.
Na ten temat prof. Ulrich Sieberath z niemieckiego instytutu okien i drzwi (IFT) z Rosenheim napisał kilkuset stronicową książkę, w której zawarł niuanse klasyfikacji tych wyrobów na podstawie odpowiednich badań, więc z powodów oczywistych przedstawię najbardziej podstawowe warunki spełnienia normy:
- określenie na podstawie badań i obliczeń klas, wartości i poziomów zasadniczych właściwości użytkowych dla typu konstrukcji,
- utrzymanie tychże poziomów i klas zasadniczych właściwości użytkowych poprzez wdrożenie, ustanowienie i zapewnienie prawidłowego funkcjonowania zakładowej kontroli produkcji.
Należy nadmienić, że norma PN-EN 14351-1+A1 znajduje się w trakcie procesu harmonizacji z Rozporządzeniem, gdyż powstawała ona jako dokument dopasowany do Dyrektywy 89/106/EEC, którą owe Rozporządzenie zastąpiło (co jest podane w jego tytule). Radykalnych zmian w wyżej wspomnianych zasadach nie należy się spodziewać – będą to raczej kolejne uszczegółowienia i wyjaśnienia podobne do tych z roku 2010, kiedy to rzeczona norma otrzymywała dodatek A1, a więc w dalszym ciągu:
- badania typu ( testy fizyczne, obliczenia, oceny) muszą być wykonywane przez jednostki notyfikowane do oceny stolarki okienno-drzwiowej, a nie dowolne laboratoria dostawców systemów lub jednostek naukowych (np. znany instytut budownictwa pasywnego z Darmstadt nie jest jednostką notyfikowaną, a więc nie można używać jego badań w procesie znakowania „CE”);
- producent pozostanie odpowiedzialny za prawidłowe wykonanie wyrobu, jego oznakowanie i wystawienie deklaracji właściwości użytkowych we właściwy sposób. I nie ma znaczenia, czy używa on badań typu kaskadowanych, własnych, czy współdzielonych – musi on w każdym przypadku móc potwierdzić w udokumentowany sposób, że konstrukcja, którą wprowadza na rynek odpowiada pod względem użytych komponentów, zastosowanej technologii próbce badawczej, która służyła jako reprezentant rodziny wyrobów podczas badań wstępnych typu;
- produkcja zaś, musi być prowadzona w warunkach kontrolowanych, czyli można stwierdzić na podstawie dokumentacji z jakich komponentów, na których urządzeniach, kto i kiedy wytworzył i sprawdził prawidłowość wykonania wyrobu.
Wyżej wymienione dokumenty, są niejako konsekwencją wejścia Polski do Unii Europejskiej. Jednakże jak każde państwo członkowskie i nasz kraj posiada własne prawo i przepisy budowlane, które każdy, czy to producent, czy dystrybutor lub importer winien znać i przestrzegać. Na skutek prac mających na celu polepszenie spójności wymagań na poziomie krajowym i europejskim, od 01.01.2014 obowiązuje znowelizowane „Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. 75, poz. 690)”, w którym opisano szczegółowo, ale tym razem odnosząc się do odpowiednich, wspólnych norm europejskich, wymagania dla poziomów, klas i wartości użytkowych okien i drzwi. Interesujący jest zwłaszcza załącznik nr 2 tego rozporządzenia, określający wymagania izolacyjności cieplnej stolarki.
Reasumując – wystarczy rozpoznać zasady zawarte w Rozporządzeniu 305/2011, spełnić wymagania normy PN-EN 14351-1+A1, na poziomie wymaganym Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury nr 75 z pozycji 690, aby nie narażać się na konsekwencje złamania przepisów, uniknąć problemów handlowych spowodowanych zarzutami niespełnienia wymagań lub braków w dokumentacji.
Marcin Żyła
Kierownik Labolatorium Techniki Budowlanej Sp. z o.o.
Kwartalnik OKNO nr 3/2014
1.webp)
.webp)
.webp)
