Bezpieczeństwo przeciwwłamaniowe w aspekcie uwarunkowań architektonicznych i zastosowanych elementów otworowych

Stopień zabezpieczenia przed włamaniem jest na ogół pojęciem względnym. Może być rozpatrywany w odniesieniu do całego obiektu budowlanego w zrozumieniu budynku jednorodzinnego, budynku zamieszkania zbiorowego obiektu o przeznaczeniu handlowym itp., ale także w odniesieniu do poszczególnych elementów budowlanych użytych do jego wznoszenia.

Budowanie i wszystko co się z tym wiąże jest procesem skomplikowanym, wymagającym użycia dużych ilości materiałów podlegających rozlicznym normom i przepisom.

Budynki stanowią tradycyjne miejsce przechowywania dóbr, dlatego właściwe ich wyposażenie w środki zabezpieczenia mienia ma szczególne znaczenie, a dziedzina ta stała się wydzieloną specjalnością techniczną silnie związaną z budownictwem, której przepisy techniczno prawne są wprowadzane do uregulowań dotyczących obiektów budowlanych.

Wszystkie działania z tym związane są ukierunkowane na to aby w procesie budowlanym środki zabezpieczające mienie – przeciwwłamaniowe utraciły cechę „dodatkowości” stanowiąc od początku integralną zaplanowaną część składową budynku.

Ważną rzeczą jest, ażeby pomyśleć o zabezpieczeniu mienia we właściwym momencie przed rozpoczęciem budowy, gdyż późniejsze wbudowanie urządzeń zabezpieczających jest z reguły kompromisem nie mogącym zaspokoić w pełni potrzeb inwestora w tej dziedzinie. Podejmując decyzję o budowaniu trzeba się liczyć z poniesieniem znacznych nakładów finansowych.

Budowanie z uwzględnieniem aspektów bezpieczeństwa przeciwwłamaniowego jest na pewno jeszcze droższe, ale zapewni użytkownikowi poczucie bezpieczeństwa przeciwwłamaniowego. Późniejsze doposażanie obiektu w techniczne środki ochrony i zabezpieczenia mienia będzie o wiele droższe a ich skuteczność może być również niższa. Koncepcja bezpieczeństwa przeciwwłamaniowego, którą zaplanuje się i opracuje na etapie projektowania budynku mieszkalnego zapewniająca skuteczne zabezpieczenie przed włamaniem, nie powinna spowodować wzrostu kosztów budowy o więcej niż 5%.

Mając na względzie mechaniczne zabezpieczenia przed włamaniem rozpatruje się z zasady wytrzymałość przegród budowlanych (ścian i stropów) oraz wszystkie elementy otworowe, które ograniczają dostęp do obiektu przez jakiekolwiek otwory budowlane. Ponieważ próby włamania poprzez forsowanie ścian lub stropów praktycznie nie mają miejsca, problem ich wpływu na próby sforsowania można pominąć.

W tej sytuacji rozważając aspekty zabezpieczenia przed włamaniem należy uwzględnić:

Z włamaniami i kradzieżą wiąże się konieczność wyniesienia skradzionych przedmiotów. Istnieje więc możliwość zauważenia tego faktu przez osoby przebywające w sąsiednich budynkach. Możliwość ta powinna być wykorzystana na etapie projektowania i zagospodarowania przestrzennego terenu otaczającego zespoły budynków.

Skuteczna metoda zapewnienia naturalnej obserwacji polega na takim zaplanowaniu położenia budynków mieszkalnych, aby były one zgrupowane i rozmieszczone w taki sposób, że z wielu okien widoczny jest cały teren tworząc w ten sposób obszar wzajemnej kontroli wzrokowej, a każda osoba idąca lub wchodząca do domu jest bobrze widoczna przez sąsiadów. Takie rozmieszczenie budynków może w znacznym stopniu ograniczać próby dokonywania włamań, kradzieży oraz dokonywania aktów wandalizmu np. graffiti.

Korzystne ze względów bezpieczeństwa na włamanie jest usytuowanie drzwi wejściowych do domów w pewnym oddaleniu od dróg publicznych i chodników. Minimalna odległość drzwi w granicach 3 m oraz niski murek odgradzający lub niska roślinność dookoła obszaru zapewniają stworzenie odpowiednich warunków dla obserwacji wzrokowej tworząc najkorzystniejsze warunki zewnętrzne utrudniające włamanie.

Właściwe rozmieszczenie ulic wewnętrznych i dróg dojazdowych do posesji i budynków, ograniczenie ich ilości do niezbędnego minimum, likwidacja ślepych uliczek, a w efekcie wyeliminowanie dostępności wielorakich dróg ucieczki tworzy naturalne utrudnienie dla potencjalnych przestępców, oraz stwarza możliwość prowadzenia pogoni samochodem za uciekającymi przestępcami.

Jeżeli drogi wjazdowe do obszarów zamieszkania w miejscu wjazdu będą dodatkowo kontrolowane to można uznać, że ochrona pod kątem ograniczenia dostępu do zabezpieczonych obiektów jest wystarczająca.

Jeśli posesja wzdłuż ścian tylnych i bocznych pozbawiona jest naturalnej obserwacji powinna być ogrodzona opłotowaniem o wysokości 1,8 m, którego sforsowanie można utrudnić przez zamontowanie na grzbiecie ogrodzenia drutu z kolcami ostrzowymi, które stanowią bardzo duże zagrożenie dla osób próbujących sforsować taką przeszkodę.

Ważnym elementem bezpieczeństwa domu lub mieszkania jest możliwość identyfikacji nie planowanych odwiedzających. W tym celu należy przewidzieć w projekcie obiektu instalacje dla videofonu i miejsce do jego wbudowania lub inne sekretne otwory pozwalające na prowadzenie obserwacji osoby odwiedzającej przy zachowaniu pełnej dyskrecji dla osoby będącej wewnątrz, obserwującej przybysza.

Umieszczenie i lokalizacja garaży powinna być taka aby brama wjazdowa była od strony ulicy blisko frontu części mieszkalnej. Jeżeli garaż ma drzwi łączące z mieszkaniem należy je pod względem zabezpieczenia przed włamaniem traktować jak drzwi zewnętrzne wejściowe do budynku lub mieszkania. Zewnętrzne zejścia do piwnic powinny być zabezpieczone drzwiami zewnętrznymi wejściowymi o podwyższonej odporności na włamanie, dobrze widoczne z umieszczonego nad nim okna i być dobrze oświetlone.

Piwniczne otwory okienne powinny być wyposażone w standardowe okna oraz dodatkowo wyposażone od strony wewnętrznej piwnicy w stalowe kraty otwierane do wewnątrz, lub przesłony zabezpieczające zdejmowane albo otwierane do wewnątrz.

Zewnętrzne zamknięcie rusztowo-kratowe okien piwnicznych powinny być zabezpieczone przed możliwością uniesienia rusztu np. przez zamknięcie na kłódkę trzpieniową.

Wejścia na dachy powinny być utrudnione. Przy projektowaniu należy uwzględnić takie elementy jak podcienie, występy muru, balkony oraz szczeliny murowe w których umieszcza się rury spustowe rynien co eliminuje możliwości wspinania się po nich.

Przy projektowaniu budynku powinno unikać się tworzenia w rzucie poziomym „martwych kątów” utrudniających widoczność przedpola budynku.

Ciemność, miejsca zakryte sprzyjają przestępczości. Dobre oświetlenie w tym szczególnie dobre zewnętrzne oświetlenie budynków, pomaga odstraszać przestępców. Oświetlać należy przede wszystkim wejścia do budynków, klatki schodowe, drogi lokalne. Można przewidzieć oświetlenie otworów drzwiowych i okiennych w przyziemiu na parterze i ewentualnie na poziomie pierwszego piętra.

Ochrona mienia zdaniem specjalistów zajmujących się tą dziedziną, a także niektórych użytkowników jest bardzo istotną właściwością elementów otworowych wbudowywanych w obiekt budowlany w tym również o wyłącznym przeznaczeniu mieszkalnym. Dzielenie elementów otworowych zewnętrznych na standardowe i o podwyższonej odporności na włamanie nie ma żadnego uzasadnienia użytkowego. Wszystkie elementy otworowe do zastosowań zewnętrznych powinny mieć takie właściwości, które zapewnią przez określony czas opór na próby ingerencji zewnętrznej w tym na zwykłą przemoc od siły fizycznej oraz działanie prostych narzędzi, jak młotek, przecinak, wkrętak czy niewielki łom.

Wykonywanie oraz oferowanie odbiorcom elementów otworowych, do zastosowań zewnętrznych i zabezpieczenia otworów budowlanych, których deklarowane właściwości są takie, że można je uznać jako informujące otoczenie, że obiekt jest zamknięty natomiast nie stawiają one większego oporu podczas próby ich sforsowania, nie powinno być w ogóle dopuszczone do zabezpieczenia otworów zewnątrznych.

Wychodząc z takiego założenia wszystkie drzwi zewnętrzne wejściowe do mieszkań i innych pomieszczeń chroniących mienie, drzwi wejściowe do budynków jednorodzinnych oraz okna narażone na próby sforsowania (usytuowane na parterze lub dostępne dla potencjalnego włamywacza z innych powodów) powinny charakteryzować się podwyższoną odpornością na włamanie.

Ten sam zakres wymagań powinien się odnosić do innych elementów otworowych zewnętrznych przez które istnieje zagrożenie włamaniem, takich jak świetliki dachowe, wyłazy, klapy dymowe itp.

Drzwi o podwyższonej odporności na włamanie są przeznaczone do tego aby w stanie wbudowanym i zamkniętym utrudnić okazjonalnemu włamywaczowi w wystarczającym stopniu dokonanie włamania, przy czym bierze się pod uwagę zwykle stosowany przez niego zestaw narzędzi. Czas przez jaki drzwi stawiają opór decyduje o ich klasie odporności na włamanie.

Pod pojęciem drzwi o zwiększonej odporności na włamanie należy rozumieć kompletne zespoły drzwiowe, które składają się z;

Ocenie odporności na włamanie podlegają wyłącznie całe zespoły drzwiowe. Poszczególne podzespoły drzwi powinny spełniać wymagania szczegółowe określone w specyfikacji technicznej ustalonej dla danego wyrobu.

Problem odporności na włamanie zespołu drzwiowego powinien być rozpatrywany w sposób kompleksowy tzn., że wszystkie elementy zastosowane do budowy drzwi o podwyższonej odporności na włamanie były oceniane pod katem spełnienia wymagań odporności na włamanie, a spełnienie tych cech zostało potwierdzone wynikami stosownych badań w oparciu o które dostawca uzyskał odpowiedni certyfikat zgodności ze specyfikacją techniczną wyrobu. Dotyczy to w szczególności zamków, zawias, okuć uchwytowo-osłonowych, wkładek bębenkowych oraz stalowych ościeżnic drzwiowych.

Cechy utrudniające włamanie zespołu drzwiowego można osiągnąć tylko wtedy jeżeli poszczególne elementy należące do układu utrudniającego włamanie są wbudowane dokładnie według instrukcji zabudowy i montażu.

Instrukcja montażu powinna zawierać co najmniej:

Każde drzwi o podwyższonej odporności na włamanie jako kompletny zespół drzwiowy powinny być zdolne do przeniesienia następujących obciążeń:

Drzwi o podwyższonej odporności na włamanie mogą być wyposażone w wizjer szerokokątny, nie należy jednak wykonywać w nich żadnych innych otworów np. otworów wrzutowych na listy.

Jeśli w drzwi wbuduje się przeszklenie to mogą to być tylko szyby ochronne w klasie P5A wg PN-EN 356:2000.

Drzwi o podwyższonej odporności na włamanie poddane próbie włamania ręcznego powinny stanowić opór przez czas nie krótszy niż 20 min.

W statystyce włamań okno obok drzwi jest na pierwszym miejscu jako droga wejściowa włamywacza do mieszkania . Jest tak dlatego, że okna i drzwi balkonowe, które posiadają najczęściej standardowe okucia mające za zadanie utrzymać skrzydło w stanie zamkniętym w warunkach występującego parcia wiatru, należą do najsłabszych punktów budynku pod względem odporności na włamanie. Zakres zagrożenia włamaniowego związanego z oknem różni się w zależności od miejsca jego wbudowania. Szczególnie zagrożone są okna położone z tyłu budynku na poziomie przyziemia lub tam gdzie jest do nich dostęp z balkonów, dachów lub sąsiadujących budowli.

W takich sytuacjach zabudowy bezwzględnie należy stosować okna, które charakteryzują się podwyższoną odpornością na włamanie.

Podobnie jak w przypadku drzwi o podwyższonej odporności na włamanie tak i w stosunku do okien, należy zagadnienia właściwości przeciwwłamaniowych, rozpatrywać kompleksowo. Ta kompleksowość powinna obejmować przede wszystkim:

Ramy okien wykonywane są z takich materiałów jak drewno, stopy aluminium, stal i różne postacie tworzyw sztucznych często jako materiały łączone. Stopień odporności włamaniowej gwarantowany przez te materiały jest bezpośrednio związany z rozwiązaniem projektowym układu ościeżnica-skrzydło, rodzaju szklenia i wynikająca z tego wytrzymałość utworzonych układów przestrzennych.

Projektowana wytrzymałość części okien powinna być taka aby można było dobrze w sposób trwały i wytrzymały zamocować wszystkie okucia okienne lub jego podzespoły.

Ościeżnice okien powinny być trwale i sztywno osadzone w otaczającą konstrukcję budynku.

Wypełnienie przestrzeni między ościeżnicą a murem pianką poliuretanową bez kotew lub z kotwami, które nie zapewniają podparcie ramiaków ościeżnicy uniemożliwiającego ich ugięcie w wyniku obciążeń wywoływanych podczas prób wyważenia skrzydła, nie zapewnia osiągnięcia cech przeciwwłamaniowych zabezpieczanego otworu.

Okno o podwyższonej odporności na włamanie powinno być wyposażone w zależności od funkcji i sposobu otwierania w odpowiedni zestaw okuć do skrzydła uchylno-rozwieranego, rozwieranego lub uchylnego składający się z odpowiednich podzespołów skompletowanych wg wytycznych producenta okuć. Ilość punktów blokujących rozmieszczonych na obwodzie zależy od wielkości skrzydła okiennego i może wynosić 8 do 11. Wszystkie punkty blokujące skrzydło (zaczepy i czopy) powinny mieć konstrukcję kształtową charakteryzującą się możliwością wykleszczenia czopa z zaczepu tylko w jednym położeniu po uruchomieniu listwy napędowej przy pomocy klameczki. Warunek ten jest spełniony jeśli czop blokujący ma kształt teowy, a zaczep z którym współpracuje posiada wybranie ceowe, przy czym obydwa te elementy powinny być wykonane ze stali a nie jako odlewy ze stopu cynku.

Czopy o kształcie walcowym w formie zwykłej rolki, która zaczepia o powierzchnię występu w zaczepie 2÷3 mm nie stanowi żadnego zabezpieczenia skrzydła okna przed wyważeniem niezależnie od tego jaka sztywna byłaby konstrukcja ram okiennych.

Okucia do okien charakteryzujących się własnościami przewiwłamaniowymi powinny spełniać następujące wymagania:

Dla okuć powinien być wydany dokument potwierdzający dokonanie oceny zgodności i spełnienie wymagań zawartych w specyfikacji technicznej wyrobu.

3.3. ŻALUZJE ZEWNĘTRZNE

Żaluzje zewnętrzne stanowią dodatkowe zabezpieczenie otworów okien i drzwi oraz okien wystawowych przed bezpośrednim narażeniem na akty wandalizmu.

Poziom odporności na włamanie żaluzji zewnętrznych zależy przede wszystkim od:

Kurtyny żaluzji zewnętrznych wykonywane są najczęściej z:

Za najmniej skuteczne stawiające najmniejszy opór włamaniowy uznaje się kurtyny z tworzyw sztucznych. Kurtyny żaluzji, aby mogły pełnić funkcję zabezpieczenia przed włamaniem powinny być zabezpieczone przed podniesieniem lub otwarciem od zewnątrz chronionego obiektu. Można to osiągnąć przez zastosowanie odpowiednich mechanizmów blokujących lub zamków uruchamianych od strony wewnętrznej.

Żaluzje zewnętrzne w zależności od budowy i zdolności do przenoszenia określonych obciążeń klasyfikuje się w 6 klasach odporności, przy czym klasa najwyższej odporności na włamanie jest klasa 6.

Klasa żaluzji powinna być potwierdzona przez dokonanie oceny zgodności w specyfikacji technicznej i podana odbiorcy w dokumentacji technicznej towarzyszącej wyrobowi.

Do zabezpieczenia przed włamaniem okien piwnicznych należy stosować przesłony mocowane od wewnątrz do konstrukcji budynku. Mogą to być elementy otwierane lub zdejmowane, zabezpieczone przed nieuprawnionym zdjęciem lub otwarciem, przy pomocy kłódki.

Wykonuje się je jako stalowe z otworami, z drewna lub z drewna i wzmocnione elementami stalowymi.

W odniesieniu do tych wyrobów odpowiednia ochrona przed włamaniem ma miejsce gdy:

3.5. KRATY

Kraty zewnętrzne stałe stanowią odpowiednie zabezpieczenie przed włamaniem jeśli zostały zachowane następujące parametry i warunki ich wykonania i osadzenia w zabezpieczanym otworze:

Kraty mogą równocześnie pełnić funkcję zdobniczą, jednakże jeśli mają stanowić skuteczne zabezpieczenie przed włamaniem powinny być zachowane wcześniejsze warunki co do ich wykonania.

Kraty ruchome zwijane, rozwierano-składane i przesuwno-składane stosowane są głównie do zabezpieczenia drzwi i okien wystawowych w obiektach handlowych jako zewnętrzne, ale montowane również wewnątrz pomieszczeń.

Wystarczające zabezpieczenie przed włamaniem istniej wówczas gdy:

Kraty o dużych wymiarach mogą być wyposażone w napęd mechaniczny, który może mieć wmontowany mechanizm blokowania kurtyny kraty, zastępujący zamek.

Kraty rusztowe po zamontowaniu ograniczają dostęp przez świetlik dachowy względnie przez okno piwniczne. Nałożone na otwór świetlika kraty rusztowe powinny być połączone z ścianami bocznymi podstawy świetlika przy pomocy sztywnych cięgien i kłódek lub w sposób nierozłączny w przypadku gdy nie jest wymagane wyjmowanie kraty rusztowej dla normalnych celów eksploatacyjnych.

PODSUMOWANIE

Osiągnięcie oczekiwanego stopnia zabezpieczenia przed włamaniem wymaga skutecznego zabezpieczenia wszystkich dostępnych otworów budowlanych, które mogą być wykorzystane podczas prób włamania.

Budowlane elementy otworowe służące do zabezpieczenia i ograniczenia dostępu do chronionych pomieszczeń powinny być zdolne do stawiania oporu na działania włamaniowe przez określony czas, który w efekcie powinien odstraszyć włamywacza i zniechęcić do popełnienia czynu przestępczego lub spowodować, że w czasie tym dotrą na miejsce zdarzenia służby zajmujące się fizyczną ochroną obiektu i udaremnią próbę włamania.

Obiekt budowlany jest zdecydowanie bardziej bezpieczny i mniej narażony na próby włamań jeśli zachowa się wszystkie architektoniczne uwarunkowania, które nie sprzyjają działaniom przestępczym polegającym na podejmowaniu prób włamania.

LITERATURA

Zapobieganie przestępstwa – Planowanie urbanistyczne i projektowanie

3. Dyrektywa VdS dla mechanicznych urządzeń zabezpieczających (projekt) VdS 2356:2000

COBR PEWB „Metalplast” – Poznań