Klasyfikacja wkładek bębenkowych w świetle norm PN-EN 1303:2000 i zastępującej ją normy PN-EN 1303:2007

Jednym z najczęściej używanych urządzeń w życiu codziennym są wkładki bębenkowe. Każdy wchodząc lub wychodząc z mieszkania, domu, biura lub innego zamykanego pomieszczenia używa przynajmniej raz wkładkę bębenkową by uruchomić zamek. Najczęściej spotykamy się z wkładkami bębenkowymi, których przykłady są przedstawione na zdjęciu poniżej:

	Wkładka bębenkowa profilowa jednostronna Wkładka bębenkowa profilowa dwustronna symetryczna Wkładka bębenkowa profilowa dwustronna asymetryczna Wkładka bębenkowa profilowa dwustronna symetryczna z gałką
Określenia wg norm PN-EN 1303:2007 i PN-74/B-94461.01.

Początkowo wkładki bębenkowe klasyfikowane i badane były według serii norm
PN-B-94461. W roku 2000 została ustanowiona norma PN-EN 1303:2000 zastępująca część tych norm, która została znowelizowana w 2005 roku. Wprowadzona w jej miejsce norma PN-EN 1303:2007 ustanowiła zmodernizowaną klasyfikację wkładek bębenkowych. W miejsce siedmio cyfrowego kodowania wprowadzono ośmiocyfrowe.

Dotychczasowa klasyfikacja wg PN-EN 1303:2000 wyglądała następująco:

Gdzie poszczególne cyfry oznaczały:

wkładki bębenkowe powinny być klasyfikowane w następujących klasach trwałości:

klasa 4 – 25000 cykli

klasa 5 – 50000 cykli

klasa 6 – 100000 cykli

wyróżnia się dwie klasy:

klasa 0 – nie przydatne do zastosowania w drzwiach przeciwparowych

klasa 1 – odpowiednie do zastosowania w drzwiach przeciwpożarowych

wyróżnia się dwie klasy:

klasa 0 – nie wymaga minimalnej odporności na korozję

klasa 1 – wymagana odporność na korozję w klasie 3 wg PN-EN 1670:2000

wyróżnia się pięć klas odporności przy czym klasa 5 jest klasą najwyższą

Parametry dla tych klas przedstawiono w tabeli poniżej:

Aktualnie klasyfikacja wg PN-EN 1303:2007 przedstawia się następująco:

Gdzie poszczególne cyfry oznaczają:

- kategoria 1: do użytkowania przez osoby mające wysoką motywację do uważnego posługiwania się wkładkami bębenkowymi, przy małym prawdopodobieństwie występowania niewłaściwego użytkowania

określa się trzy następujące klasy trwałości:

- klasa 4: 25000 cykli próbnych

- klasa 5: 50000 cykli próbnych

- klasa 6: 100000 cykli próbnych

- klasa 0: brak wymagań dotyczących masy drzwi

- klasa 0: nie dopuszczone do zastosowania w zestawach drzwiowych przeciwpożarowych/dymoszczelnych

- klasa 1: odpowiednie do zastosowania w zestawach drzwiowych przeciwpożarowych/dymoszczelnych pod warunkiem pozytywnej oceny udziału wkładki bębenkowej w odporności ogniowej określonych zestawów drzwiowych przeciwpożarowych/dymoszczelnych

- klasa 0: brak wymagań dotyczących bezpieczeństwa

- klasa 0: brak wymagań dotyczących odporności na korozję; brak wymagań dotyczących temperatury

- klasa A: wysoka odporność na korozję; brak wymagań dotyczących temperatury

- klasa B: brak wymagań dotyczących odporności na korozję; wymaganie dotyczące temperatury: od -20°C do + 80°C

- klasa C: wysoka odporność na korozję; wymaganie dotyczące temperatury: od -20°C do + 80°C

określa się sześć klas zabezpieczenia związanego z kluczem

Parametry dla tych klas przedstawiono w tabeli poniżej:

określa się trzy klasy odporności na atak

Parametry dla tych klas przedstawiono w tabeli poniżej:

Porównując obie klasyfikacje zauważamy dwie zasadnicze różnice. Pierwsza dotyczy szóstego znaku. W dotychczasowej klasyfikacji występowało oznaczenie powiązane jedynie z odpornością na korozję, natomiast nowa klasyfikacja uwzględnia również odporność na działanie skrajnych temperatur. Wiąże się to również ze sposobem oznaczania, dotychczas występowały w tym miejscu cyfry 0 lub 1, w nowym oznaczeniu mamy cyfrę 0 lub litery A, B lub C. Jest to zmiana ważna lecz nie tak istotna jak zmiana dotycząca oznaczania odporności na włamanie (zabezpieczenia). W dotychczasowej klasyfikacji zabezpieczenie było oznaczane jedną cyfrą umieszczaną na pozycji siódmej. Nowa klasyfikacja zmieniła zasadniczo podejście do zabezpieczenia, rozdzielono zabezpieczenie związane z kluczem
i zabezpieczenie związane z odpornością na atak. W miejsce jednej cyfry pojawiły się dwie na pozycji siódmej i ósmej.

W związku z tym, że często posługujemy się w Polsce oznaczeniami A, B i C w odniesieniu do odporności na włamanie wg PN-91/B-94461/02 przedstawmy wymagania dla wkładek bębenkowych wg tej normy:

Jak można zauważyć wymagania według tych norm różnią się i trudno jest jednoznacznie przyporządkować klasy A, B i C z obecnie obowiązującymi wg
PN-EN 1303:2007. Dla pełniejszego obrazu porównajmy jedną z cech określających odporność na włamanie wkładki bębenkowej. Wybierzmy odporność bębenka/wkładki bębenkowej na moment obrotowy. W poniższej tabeli zacienione pola oznaczają moment obrotowy jaki w danej klasie powinna wytrzymać wkładka bębenkowa.

Jak można zauważyć stare i nowe klasy różnią się w znaczący sposób. Mimo to spróbujmy dokonać przyporządkowania poszczególnych klas:

W przypadku klas gdzie dopuszczona jest mniejsza ilość kombinacji w praktyce ta ilość jest zazwyczaj znacząco przekroczona. Ważnym czynnikiem różniącym starą klasyfikację (A, B i C) od nowej są wymagane w normie PN-91/B-94461/02 manipulacje ręczne. Takiego wymagania nie znajdujemy w normach europejskich. W związku z tym aby jednoznacznie przyporządkować daną wkładkę bębenkową odpowiednim klasom należałoby ją przebadać zgodnie z wymogami
PN-91/B-94461/02 jak i PN-EN 1303:2005 (U). W takim przypadku uniknęłoby się niejednoznaczności wynikających z różnic w klasyfikacjach.

mgr inż. Maciej Murkowski

Instytut Techniki Budowlanej

Oddział Wielkopolski

Literatura:

PN-EN 1303:2007 Okucia budowlane - Wkładki bębenkowe do zamków - Wymagania i metody badań

PN-EN 1303:2000 Okucia budowlane - Wkładki bębenkowe do zamków - Wymagania i metody badań

PN-74/B-94461.01 Okucia budowlane - Wkładki bębenkowe profilowe - Określenia
i podział

PN-91/B-94461.02 Okucia budowlane - Wkładki bębenkowe profilowe - Wymagania
i badania