Poniższe parametry mają bardzo duże znaczenie dla komfortu użytkowania okna, jednak uzyskamy oczekiwany efekt pod jednym warunkiem – że produkt zostanie poprawnie zamontowany.
1. izolacyjność termiczna Uw
współczynnik ten informuje, jaka ilość energii (W) przenika w określonej jednostce czasu (1h) przez 1 m2 powierzchni okna przy różnicy temperatur pomiędzy wnętrzem a zewnętrzem wynoszącej 1° K (UW = x[W/(m2•K)]; to jego wartość ma zasadniczy wpływ na to, jak okno sprawdzi się pełniąc funkcję przegrody zewnętrznej; warto pamiętać, że im wartość współczynnika jest niższa, tym lepszy komfort przebywania w pomieszczeniach oraz niższe straty ciepła, co oznacza automatycznie mniejsze koszty ogrzewania.
Wartość współczynnika przenikania ciepła gotowego okna zależy od kilku czynników, w tym m.in.:
- konstrukcji wyrobu;
- budowy profili;
- rodzaju przeszklenia: liczby szyb i typu szkła, rodzaju zastosowanego w przestrzeni międzyszybowej gazu, odległości pomiędzy poszczególnymi taflami;
- typu zastosowanych uszczelnień;
- parametrów i właściwości materiału użytego do wykonania ramy oraz ościeżnicy;
- jakości wykonania.
Sprawdzając wartość współczynnika U, zwróćmy uwagę na to, czy jest on podany dla szyby, dla ramy czy też dla całego wyrobu – pamiętajmy, że nie są one sobie równe! Symbol US odnosi się do szyby; Ur – do ramy; symbol UW – do całego okna.
Wybierając okno, kierujmy się wysokością współczynnika UW, na którego wysokość wpływa zarówno wartość U szyby, jak i U ramy, przy czym jest on wyższy niż współczynnik dla samego pakietu szybowego.
A co w sytuacji, gdy na informacji technicznej dotyczącej okna widnieje samo U? Wówczas dopytajmy sprzedawcę, a następnie upewnijmy się u producenta, do czego odnosi się ten parametr.
Wartości współczynnika przenikania ciepła U okien, drzwi balkonowych i drzwi zewnętrznych nie mogą być większe niż wartości U(max) określone w tabelach:
Budynek mieszkalny i zamieszkania zbiorowego
| Lp. | Okna, drzwi balkonowe i drzwi zewnętrzne | Współczynnik przenikania ciepła U(max) [W/(m2 · K)] |
| 1 | 2 | 3 |
| 1 | Okna (z wyjątkiem połaciowych), drzwi balkonowe i powierzchnie przezroczyste nieotwieralne w pomieszczeniach o ti ł 16 °C: | |
| a) w I, II i III strefie klimatycznej | 1,8 | |
| b) w IV i V strefie klimatycznej | 1,7 | |
| 2 | Okna połaciowe (bez względu na strefę klimatyczną) w pomieszczeniach o ti Ł 16 °C | 1,8 |
| 3 | Okna w ścianach oddzielających pomieszczenia ogrzewane od nieogrzewanych | 2,6 |
| 4 | Okna pomieszczeń piwnicznych i poddaszy nieogrzewanych oraz nad klatkami schodowymi nieogrzewanymi | bez wymagań |
| 5 | Drzwi zewnętrzne wejściowe | 2,6 |
| ti - Temperatura obliczeniowa w pomieszczeniu zgodnie z § 134 ust. 2 rozporządzenia. | ||
Budynek użyteczności publicznej
| Lp. | Okna, drzwi balkonowe, świetliki i drzwi zewnętrzne | Współczynnik przenikania ciepła U(max) [W/(m2 · K)] |
| 1 | 2 | 3 |
| 1 | Okna (z wyjątkiem połaciowych), drzwi balkonowe i powierzchnie przezroczyste nieotwieralne (fasady): | |
| |
a) przy ti > 16 °C | 1,8 |
| |
b) przy 8 °C < ti Ł 16 °C | 2,6 |
| |
c) przy ti Ł 8 °C | bez wymagań |
| 2 | Okna połaciowe i świetliki | 1,7 |
| 3 | Okna i drzwi balkonowe w pomieszczeniach o szczególnych wymaganiach higienicznych (pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi w szpitalach, żłobkach i przedszkolach) | 1,8 |
| 4 | Okna pomieszczeń piwnicznych i poddaszy nieogrzewanych oraz świetliki nad klatkami schodowymi nieogrzewanymi | bez wymagań |
| 5 | Drzwi zewnętrzne wejściowe do budynków | 2,6 |
| ti - Temperatura obliczeniowa w pomieszczeniu zgodnie z § 134 ust. 2 rozporządzenia. | ||
Aby zmniejszyć wartość współczynnika U, przestrzeń międzyszybową wypełnia się gazami szlachetnymi (np. argon, krypton). Również okna dwukomorowe (zbudowane z 3 tafli szkła, pomiędzy którymi znajduje się gaz szlachetny) mają zdecydowanie korzystniejszą wartość współczynnika U niż zwykły pakiet dwuszybowy. Często stosowanym rozwiązaniem jest także wykorzystywanie szyb z powłoką niskoemisyjną (wspominaliśmy o niej w poprzednich częściach Vademecum).
Wpływ na wartość UW ma również rama – materiał, z jakiego jest wykonana, a przede wszystkim szerokość profili. Generalnie, im szersza rama, tym wyższa izolacyjność cieplna, przy czym nieco łatwiej jest uzyskać niski współczynnik U ramy w przypadku drewna (zwłaszcza miękkiego) niż pcw. Aluminium, nawet z przekładką termiczną, wykazuje gorszą od w/w materiałów izolacyjność cieplną. Zastosowanie wzmocnienia nie ze stali lecz np. z kompozytów poliestrowo-szklanych, dodatkowo wypełnionych pianką PUR termoizolacyjną również umożliwia poprawę parametrów izolacyjności ramy.
Współczynnik izolacyjności cieplnej UW dla okien standardowych kształtuje się na poziomie UW=1,3–1,6 [W/(m2•K)], jednak wartość ta jest przez producentów systematycznie obniżana. Obok okien standardowych dostępne są produkty energooszczędne i adresowane do budownictwa pasywnego, w których wartość współczynnika UW jest zdecydowanie poniżej 0,8 [W/(m2•K)].
2. izolacyjność akustyczna Rw
- czyli ochrona przed hałasem, zdolność tłumienia dźwięków pochodzących z zewnątrz. To bardzo ważne zadanie okna, nie tylko w przypadku, gdy dom znajduje się w niedalekiej odległości od ruchliwej arterii, torów kolejowych czy tramwajowych, warsztatu, marketu itp. Możliwość odcięcia się od głośnych lub monotonnych i uciążliwych dźwięków zewnętrznych jest niezbędna, by móc spokojnie i bezstresowo funkcjonować.
Poziom hałasu a zalecana izolacyjność akustyczna okien
| teren bardzo cichy, obszary z dala od ruchu samochodowego itp. lub z ruchem incydentalnym albo niewielkim, brak uciążliwego hałasu (siedlisko wiejskie, dom na dużej, położonej na uboczu działce itp.) | hałas do 60 dBA | okna o izolacyjności akustycznej Rw ≤ 25dB |
| teren dość spokojne, z przeciętnym ruchem i niezbyt intensywnym, generowanym przez różne źródła hałasem ulicznym (np. obszary oddalone od głównych tras z ruchem osiedlowym) | hałas 61-65 dBA | okna o izolacyjności akustycznej Rw ≤ 30dB |
| tereny o zwiększonym poziomie hałasu ulicznego, wynikającym z dużej intensywności ruchu – ronda, drogi szybkiego ruchu, główne ulice z ruchem samochodowym i tramwajowym itp. | hałas 66-70 dBA | okna o izolacyjności akustycznej Rw ≤ 35dB |
| teren o bardzo wysokim poziomie hałasu lub charakteryzujący się stałym i uciążliwym hałasem (lotniska, dworce kolejowe itp.) | hałas przekraczający 70 dBA | okna o izolacyjności akustycznej Rw ≤ 40dB |
Na rynku dostępne są okna o różnej izolacyjności akustycznej – wybór odpowiedniej klasy winien być przede wszystkim uzależniony od tego, w jakim otoczeniu znajduje się nasze mieszkanie. Pamiętajmy, że tanie okno to często produkt o obniżonych parametrach, w tym też izolacyjności akustycznej – tłumi hałas zaledwie na poziomie nieco przekraczającym 20 dB. Dobre okna mają współczynnik Rw na poziomie 30dB. To wystarczy, by zdecydowanie zmniejszyć uciążliwość ulicznego hałasu. Jednak w miejscach, gdzie poziom hałasu jest wysoki (pomiędzy 66 a 70 dB), aby w miarę skutecznie się od niego odseparować musimy zdecydować się na stolarkę o podwyższonej izolacyjności akustycznej (Rw okna ≤ 35dB). Okna o współczynniku Rw na poziomie 40dB i wyższej zalecane są przede wszystkim na obszarach o wysokim, stałym i uciążliwym poziomie hałasu, przekraczającym 70 dB.
Efektywność izolacji akustycznej okna zależy m.in. od tego:
- jakiego rodzaju szkła użyto do wykonania szyb,
- jaka jest grubość poszczególnych szyb oraz odległość między nimi (szerokość pustki międzyszybowej),
- jakiej grubości oraz z jakiego materiału jest rama,
- jakim rodzajem gazu została wypełniona przestrzeń międzyszybowa,
- właściwego doboru okuć i uszczelek.
Okno ma lepsze właściwości tłumienia dźwięku, jeżeli do wykonania zestawu zespolonego zastosowano szyby ze szkła klejonego, w tym min. jedną o gr. powyżej 6 mm. Korzystnie wpływa zastosowanie gazu ciężkiego w przestrzeni międzyszybowej. Ponadto – im większa odległość pomiędzy szybami (zwłaszcza w przypadku zestawu dwuszynowego), tym lepsze parametry akustyczne. Niemniej jednak, by uzyskać zauważalny efekt, odległość ta musi być większa niż ma to miejsce w szybach zespolonych standardowych (znacząco wyższa niż 20 mm). Natomiast wszelkiego typu nawiewniki, listwy wentylacyjne czy mikrorozszczelnienia siłą rzeczy obniżają skuteczność tłumienia dźwięków.
I jeszcze jedno – niezwykle istotne jest właściwe zamontowanie wyrobu! Szczególnie ważna jest szczelność połączenia ramy z ościeżem. Ponadto konieczne jest zadbanie o to, by poziom izolacyjności akustycznej stolarki oraz ścian zewnętrznych były zbliżone – za maksymalną przyjmuje się różnicę 10 dB.
infiltracja powietrza, czyli poziom szczelności okna
– przez infiltrację rozumiemy ilość powietrza pod ciśnieniem, jaka jest w ciągu godziny przepuszczana przez szczelinę w oknie. Parametr ten wyrażany jest jako a [m³/mhdaPa2/3].
Od 1 stycznia br. obowiązują nowe wymagania, dotyczące m.in. szczelności okien i drzwi balkonowych. Zgodnie ze zmianami, zawartymi w Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 201, Poz. 1238) dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, współczynnik a dla okien i drzwi balkonowych otwieranych nie może mieć wartości wyższej niż 0,3 m3/(mhdaPa2/3), przy czym jednocześnie niezbędne jest zastosowanie się do treści § 155 ust. 3, już wcześniej przywoływanego, który zacytujemy ponownie: „W przypadku zastosowania w pomieszczeniach innego rodzaju wentylacji niż wentylacja mechaniczna nawiewna lub nawiewno-wywiewna, dopływ powietrza zewnętrznego, w ilości niezbędnej dla potrzeb wentylacyjnych, należy zapewnić przez urządzenia nawiewne umieszczane w oknach, drzwiach balkonowych lub w innych częściach przegród zewnętrznych.”
Jeśli natomiast w lokalu zamontowana jest wentylacja nawiewno-wywiewna, wszystkie okna muszą być szczelne!
nawiewniki okienne – to urządzenia, dzięki którym możliwe jest doprowadzenie do pomieszczeń świeżego powietrza w ilości niezbędnej do celów higienicznych, a także regulowanie poziomu wilgotności wewnątrz i utrzymywanie jej na optymalnym poziomie 40-60%. Montowane mogą być:
- w górnej części okna;
- na skrzydle;
- w ościeżnicy.
Można je stosować zarówno w oknach już wbudowanych, jak i nowych, drewnianych i z pcw – ich montaż w żaden sposób nie uszkadza okna, obniża jednak nieco skuteczność ich izolacyjności termicznej i akustycznej. To jednak niewielka cena za czyste i świeże powietrze w domu, komfort przebywania w pomieszczeniach oraz zminimalizowanie ryzyka pojawienia się pleśni, grzybów i bakterii.
Nawiewniki nie wymagają zasilania. Sterowanie jest zależne od rodzaju nawiewnika. Absolutnie niedozwolone jest jakiekolwiek ingerowanie w intensywność ich pracy poprzez zasłanianie, zaklejanie itp. działania. Ich wydajność powinna być dobierana do kubatury i rodzaju pomieszczenia.
Podział nawiewników ze względu na zasadę działania:
- nawiewniki sterowane ręcznie;
- nawiewniki ciśnieniowe (samoregulujące);
- nawiewniki higrosterowane (automatyczne).
a/ nawiewniki sterowane ręcznie – najprostsza wersja urządzenia, w której położenie przepustnicy jest regulowane przez użytkownika – tym samym to on decyduje o stopniu otwarcia nawiewnika oraz ilości nawiewanego powietrza; mankamentem tego rozwiązania jest konieczność pamiętania przez lokatora o regulowaniu stopnia otwarcia urządzenia w zależności od potrzeb; istnieje realne ryzyko zbyt intensywnej lub za słabej wymiany powietrza. Ten typ urządzeń zalecany jest do stosowania wyłącznie w pomieszczeniach, w których nie można zamontować nawiewników ciśnieniowych lub higrosterowanych;
b/ nawiewniki ciśnieniowe (samoregulujące) – czyli urządzenia, których praca warunkowana jest różnicą pomiędzy ciśnieniem zewnętrznym a tym wewnątrz pomieszczenia; wraz ze wzrostem różnicy ciśnień następuje ich przymykanie się, co automatycznie ogranicza ryzyko zbyt intensywnego przepływ powietrza; sposób przymykania się zależy od konstrukcji nawiewnika i może być płynny lub skokowy; urządzenie to pozwala na stały nawiew określonej ilości powietrza, bez względu na panujące warunki atmosferyczne. Oprócz samoregulacji, stopień otwarcia nawiewnika może być dodatkowo regulowany przez użytkownika; można też przepustnicę całkowicie zamknąć.
Zaletą nawiewnika ciśnieniowego jest m.in. jego zdolność dostosowywania ilości nawiewanego i usuwanego powietrza do położenia mieszkania w budynku wielopiętrowym (dzięki temu lokale na tym samym poziomie cechuje zbliżony komfort wentylacyjny). Wymiana powietrza jest niezależna od poziomu wilgotności powietrza, tak zewnętrznego, jak i wewnętrznego.
c/ nawiewniki higrosterowane – intensywność ich pracy zależy od poziomu wilgotności względnej wewnątrz pomieszczenia – wraz ze wzrostem poziomu wilgotności zwiększa się stopień otwarcia nawiewnika. Ich dużą zaletą jest podwyższona izolacyjność akustyczna.
Zasada pracy nawiewnika jest prosta i opiera się na wykorzystaniu zmiany długości materiałów pod wpływem wzrostu wilgotności. W urządzeniach tych „mózgiem” jest czujnik sterujący, czyli specjalna taśma z modyfikowanego poliamidu, która - pod wpływem nawet niewielkich zmian wilgotności powietrza w pomieszczeniach – wprawia w ruch mechaniczny układ uchylający lub przymykający przepustnicę. Czujnik jest odseparowany od powietrza zewnętrznego i analizuje WYŁĄCZNIE warunki panujące we wnętrzu. Przy poziomie wilgotności 30% i niższym urządzenie pracuje na „biegu jałowym”, co oznacza, że do pomieszczeń dostarczany jest jedynie minimalny strumień powietrza a przepustnica jest niemal całkowicie zamknięta; przy poziomie wilgotności 70% następuje całkowite otwarcie się nawiewnika.
Zmiana stopnia uchylenia przepustnicy następuje płynnie, wraz ze wzrostem poziomu wilgotności względnej w pomieszczeniu. Warto dodać, że intensywność wymiany powietrza zwiększa się tylko w pomieszczeniu, w którym wilgotność wzrasta (np. wchodzi do niego jedna lub kolejna osoba), w pozostałych pozostaje na niezmienionym poziomie. W efekcie w ciągu dnia zanieczyszczenia usuwane są głównie z pokoju dziennego, kuchni i łazienki, w nocy – z sypialni, ponieważ właśnie tam wytwarzana jest największa ilość wilgoci.
listwa regulująca (klapka wentylacyjna) – system wentylacyjny wbudowany w okno, dostarczany przez producentów profili. Zasada działania jest prosta i wykorzystuje różnice ciśnień między wewnętrzną i zewnętrzną stroną okna oraz siłę wiatru. Dzięki wspomnianej różnicy ciśnień powietrze wpływa w przestrzeń pomiędzy ościeżnicą a skrzydłem, po czym – nagrzane – unosi się, kierując ku listwie. W położeniu wyjściowym klapka jest otwarta i powietrze swobodnie cyrkuluje. Gdy podmuchy nabierają siły, klapka opada zamykając kanał wentylacyjny i zapobiegając wpływaniu do pomieszczeń zbyt dużej ilości powietrza. Gdy siła wiatru osłabnie, klapka ponownie się otwiera.
Zaletą tego rozwiązania jest to, iż gwarantuje ono równomierny przepływ powietrza i stałą wentylację. Nie ma ryzyka powstania przeciągów, wyziębienia pomieszczeń, zdecydowanie ograniczone są też straty energii.
 fot. Rigips.webp)
.webp)
