Szklenie dekoracyjne drzwi wewnątrzlokalowych

Wymagania, stawiane drzwiom wewnatrzlokalowym nie zakładają, że winny one całkowicie oddzielać pomieszczenia. Dlatego nie stanowią one przegród nieprzejrzystych. Drzwi wewnątrzlokalowe, oprócz funkcji użytkowej, pełnią także funkcje dekoracyjne, stanowiąc o klimacie wnętrza. Dlatego winny łączyć funkcje użytkowe i jednocześnie stanowić element aranżacji wnętrza. Stąd odpowiednio dobrane skrzydła drzwiowe staja się elementem ozdobnym. Podobną rolę muszą pełnić ich elementy przejrzyste, stanowiące kompromis, miedzy ograniczoną przeziernością, a możliwie wysoką przepuszczalnością światła.

Dlatego wykorzystanie do szklenia drzwi w lokalu, zwykłego szkła floatowego, nie wchodzi w rachubę.

Tradycyjne drzwi wewnętrzne szklone były bezbarwna szybą, rzadziej tzw. matówką

Zadaniem elementów przejrzystych w drzwiach jest zapewnienie przepływu części światła. Pozwala to na zachowanie spójności wydzielonych w mieszkaniu lub biurze pomieszczeń. W przypadku drzwi łazienkowych, ograniczone pole przeszklenia winno jedynie pozwalać na uzyskanie informacji o zapalonym w tym pomieszczeniu świetle sztucznym, zatem o użytkowaniu łazienki w danym momencie. Elementy przejrzyste drzwi wewnątrzlokalowych wykonuje się obecnie, w zależności od standardu drzwi, z zastosowaniem różnorodnych materiałów. O wyborze, decydują przeważnie względy ekonomiczne lub funkcje użytkowe pomieszczeń do których drzwi wewnątrzlokalowe zostaną przeznaczone. Obecnie do wykonania przejrzystych elementów drzwi, dostępny jest cały szereg materiałów.

Szkło płaskie piaskowane .

Stanowi bodaj najstarszy materiał służący do szklenia drzwi wewnątrzlokalowych. Pomysł matowienia szkła wynikał z faktu, że całkowita przejrzystość elementów szklanych zastosowanych w drzwiach była całkowicie zbędna. Argumentem do wprowadzenia przeszklenia w drzwiach była potrzeba zapewnienia jedynie częściowego przepuszczania światła i umożliwienie, choć minimalnego doświetlenia obszaru przed drzwiami.

Dostępne szkło płaskie nie spełniało oczekiwań. Przepuszczało wprawdzie wiele światła, ale nie „oddzielało” optycznie przestrzeni za drzwiami. Dlatego, poszukiwano metody zachowania wysokiej przepuszczalności światła, przy jednoczesnym ograniczeniu przezierności, czyli możliwości rozpoznawalności kształtów (konturów) przedmiotów znajdujących się za szybą. Najprostszą, wydawała się metoda matowienia szkła płaskiego. Do tego celu wykorzystano technologię znaną w przemyśle i służącą wcześniej do oczyszczania powierzchni metali. W uproszczeniu, pomagała ona na działaniu na powierzchnię płaskiej szyby drobinek piasku kwarcowego, wyrzucanego ze specjalnej dyszy wraz z powietrzem pod ciśnieniem kilkunastu lub kilkudziesięciu atmosfer. Odbijające się od powierzchni szkła, twarde drobiny piasku kwarcowego, powodowały naruszanie struktury jego powierzchni i pozwalały na uzyskanie efektu matowego. Zmatowiona szyba ograniczała możliwość rozpoznawania, znajdujących się za nią konturów przedmiotów, nieznacznie ograniczając przenikanie światła (tzw. przezierność). Rozszczepione promienie światła przenikające przez matówkę dawały miękkie, rozproszone oświetlenie. Wkrótce okazało się, że wykonanie na powierzchni szkła piaskowanego elementów ozdobnych nie jest szczególnym problemem. Wystarczyło na przeznaczonej do obróbki powierzchni umieścić, przed piaskowaniem, ciężkie stalowe elementy np. w kształcie liter lub np. roślinnych elementów zdobniczych, a znajdująca się pod nimi, nienaruszona przez „szlifowanie” piaskiem powierzchnia szkła pozostawała gładka. Do zdobienia płaskiego szkła zmatowionego używano także metody szlifowania i wyżynania wzorów dekoracyjnych.

Do piaskowania przeznaczano elementy ze szkła fazowanego. Oznacza to, że elementy szklane przeznaczone do wypełnienia przestrzeni w drzwiach posiadały krawędzie o grubości zmniejszającej się w kierunku zewnętrznym, czyli w kierunku przyszłego olistwowania w ramiaku drzwi. Ten rodzaj obróbki szlifierskiej powodował, że elementy szklane upodabniane były do ukształtowania płycin drzwiowych. Szlifowanie przeprowadzano zwykle obustronnie, pod niewielkim kątem, uzyskując fazowanie o szerokościach płaszczyzn między 25-60 mm. Szerokość fazowania dobierano do wielkości wypełnień szklanych. Większą szerokość fazowania wykonywano przy szkleniu o większej powierzchni. Taka technologia dekoracyjna wymuszała konieczność używania szkła o większej grubości (6-8 mm). Podstawową wadą szkła mineralnego był stosunkowo wysoki ciężar elementów przejrzystych. Zaletą odporność na środki chemiczne, temperaturę i dostępność.

Szkło mineralne satynowane

Pod względem wyglądu przypomina szkło mineralne piaskowane. Zasadnicza różnica polega jednak na metodzie zmatowienia powierzchni. Zamiast działania mechanicznego, szkło poddawane jest procesowi chemicznego wytrawiania powierzchni. W konsekwencji reakcji chemicznej powierzchnia szkła ulega trwałemu uszkodzeniu, prowadzącemu do zmatowienia obu płaszczyzn szyby. Szkło satynowane często poddawane jest dodatkowym zabiegom dekoracyjnym. Możliwe jest zdobienie szkła satynowanego metodą wyżynania wzorów lub metodami powierzchniowymi. Szkło satynowane dostępne jest jako bezbarwne lub w kolorach: niebieskim, zielonym i brązowym, o grubości 4; 8 i 12 mm. Dzięki poprawie przyczepności, powierzchnia satynowana stanowi dobre podłoże dla wykonania zdobień techniką malowania na szkle, lakierowania lub laminowania barwnymi, przejrzystymi powłokami organicznymi. Pozwala to na uzyskanie ozdobnych przeszkleń drzwi wewnątrzlokalowych, zapewniających nie tylko niską przezierność, ale także posiadających walory plastyczne i dekoracyjne. Wypełnienia laminowane wymagają specjalnego, ostrożnego traktowania podczas eksploatacji. Nie należy do ich konserwacji i czyszczenia używać agresywnych środków chemicznych. Pod względem estetycznym, często przeszklenia satynowane i laminowane, imitują witraże. Satynowaniu często poddaje się tafle szkła hartowanego. W przypadku awarii przeszklenia tafle takie rozpadają się na drobne ,nie kaleczące fragmenty. Szkło satynowane, pokryte laminatem, po uszkodzeniu nie rozpada się. Nie tworzy zatem zagrożenia dla użytkowników. Mimo zmatowienia powierzchni surowe szkło satynowane nie zatrzymuje brudu i kurzu.

Szkło ornamentowe,

Produkowane jest metodą walcowania ciągłego w temperaturze masy ok. 900 0 C. Z reguły jeden z walców zapewnia wstędze szklanej odbicie płaskie, natomiast drugi z nich kształtuje powierzchnie szła we wzory założone projektem. Szkło walcowane często produkowane jest jako bezbarwne lub barwione w masie. Dzięki dodaniu do roztopionej masy szklanej tlenku żelaza uzyskuje się zabarwienie szkła na kolor niebieski. Dodanie żelaza trójwartościowego powoduje uzyskanie barwy żółtej. Natomiast zastosowanie obu wymienionych związków jednocześnie pozwala na uzyskanie barwy zielonej tafli szklanych. Do uzyskania barwy szarej stosuje się związki niklu lub kadmu. Dzięki barwieniu i zróżnicowanej grubości tafli szklanych następuje rozpraszanie się przenikającego przez element szklany światła. W zależności od zabarwienia szkła i jego struktury powierzchni wynosi ono od 30% do ok. 60%. Zasadniczą zaletą szkła ornamentowego jest jego niska cena. Niestety, obecne w nim wady skutkują wypieraniem go przez inne materiały. Należy pamiętać, że szkło ornamentowe, podobnie jak każde szkło mineralne, charakteryzuje się stosunkowo dużym ciężarem. Jego gęstość wynosi ok. 2600 kg/m 3. Odrębny problem powodują naprężenia, powstające w taflach o zróżnicowanej miejscowo grubości. Szkło ornamentowe jest podatne na zniszczenie, a powstające podczas jego rozpadu odpryski i fragmenty tafli mają ostre, tnące i w konsekwencji, niebezpieczne krawędzie. W przeszłości pewnym rozwiązaniem niwelującym te wady szkła ornamentowego było jego zbrojenie strukturalne. Polegało ono na umieszczaniu w roztopionej masie szklanej, jeszcze przed sprasowaniem, siatki metalowej stalowej lub miedzianej. Powodowała ona wzmocnienie spójności tafli, a w razie mechanicznego uszkodzenia szyby ograniczało możliwość rozpadu tafli na niebezpieczne fragmenty. Mimo zbicia szyby, siatka utrzymywała ją dużej całości. Oczywiście zbrojenie szkła nie chroniło przed powstawaniem odprysków.

Obecnie ornamentoweszkło zbrojone nie jest stosowane do szklenia stolarki drzwiowej. Zostało wyparte przez płyty z tworzyw syntetycznych. Także pod względem cech fizycznych, szkło mineralne jest mniej użyteczne do wypełnień drzwi wewnątrzlokalowych niż materiały organiczne. Posiada zdecydowanie mniejszą odporność uderzeniową i mniejszą wytrzymałość na zginanie.

Szkło mineralne, dzięki dużej gęstości charakteryzuje się dobrą przewodnością akustyczną

Szkło organiczne (dawniej nazywane „pleksiglas”) jest materiałem lekkim i stosunkowo trwałym. Wprawdzie nie posiada ono twardości szkła mineralnego, a jego powierzchnie łatwo dają się uszkodzić przez zarysowanie twardym przedmiotem, ale jest materiał godny polecenia.

Szkło organiczne występuje w wariancie przejrzystym (może być z łatwością produkowane, jako barwione w masie) lub matowym półprzejrzystym. Szkło organiczne wytwarzane jest także z powierzchniami profilowanymi. Może dzięki temu imitować szkło ornamentowe. Oprócz mniejszego ciężaru posiada także wyższe parametry wytrzymałościowe. Oznacza to, że nie ulega stłuczeniu w przypadku zatrzaśnięcia drzwi przez przeciąg powietrza. Ponadto płyty płaskie ze szkła organicznego są sprężyste (moduł elastyczności wynosi aż 3300 N/m 2) i trudno je uszkodzić mechanicznie. W przypadku uderzenia ostrym, twardym przedmiotem nie rozpadają się na drobne odłamki. Niemniej przypadkowo ukształtowane w skutek awarii fragmenty płyt mogą spowodować uszkodzenia ciała, choć nie posiadają ostrych tnących krawędzi. Szkło syntetyczne wytwarzane jest z tworzyw polistyrenowych lub akrylowych. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z tworzywem tanim w produkcji, ale niestety posiadającym gorsze właściwości fizyczne. Szkło syntetyczne polistyrenowe nie jest odporne na działanie promieni UV i w przypadku długotrwałego ich absorbowania następuje odbarwienie elementu przejrzystego. Oprócz tego przeszklenia polistyrenowe z czasem podlega procesom starzenia. Prowadzą one do matowienia struktury elementu, osłabienia jego wytrzymałości oraz powstawania w nim mikropęknięć. Szkło syntetyczne polistyrenowe może być stosowana wyłącznie do wykonywania wypełnień drzwi wewnątrzlokalowych, ponieważ nie wykazuje ono dostatecznej odporności na czynniki atmosferyczne. Także odporność na działanie substancji chemicznych jest niska. Uszkodzenie powierzchni może nastąpić w przypadku kontaktu z większością kwasów organicznych i nieorganicznych, rozpuszczalników lub zasad występujących w środkach czyszczących. Szkło polistyrenowe jest materiałem palnym i ulega zniszczeniu w temperaturze ok. 95 0C. Mimo to, obecnie stanowi najpowszechniej stosowany (głównie ze względu na niską cenę) materiał do wypełnień przejrzystych, drzwi wewnątrzlokalowych powszechnego użytku. Nieco inne właściwości posiada syntetyczne szkło akrylowe. Wykazuje ono nie tylko wysoka odporność na działanie czynników atmosferycznych , działanie promieni UV, ale także wraz z upływem czasu nie żółknie i nie blakną jego kolory. Szkło syntetyczne akrylowe charakteryzuje się w prawdzie niezbyt niskim współczynnikiem rozszerzalności termicznej (0,07) i niską odpornością na temperaturę (do 70 0C ) podczas użytkowania, ale za to jest odporne na organiczne związki chemiczne: kwasy sole i zasady.

Wypełnienia drzwiowe ze szkła syntetycznego akrylowego produkowane są jako lite płyty, często posiadające powierzchnie o strukturze imitującej szkło ornamentowe. Podstawowe grubości elementów stosowanych do wykonywania wypełnień drzwi wewnątrzlokalowych mieszczą cię przedziale 4-8 mm. Z akrylowego szkła syntetycznego wykonywane są także kształtki dekoracyjne z motywami roślinnymi, do wypełnień drzwiowych. Szkło akrylowe produkowane jest jako przejrzyste (92% przepuszczalności światła) lub jako barwione w masie (mleczne 30-76% przepuszczalności światła) albo dymne (do 54% przepuszczalności światła). Pełne płyty szkła akrylowego są o ponad połowę lżejsze od szkła mineralnego. Ich gęstość wynosi 1,18g/cm 3.

Elementy z poliwęglanów płaskich i komorowych,

Idealnie nadają się do wykonywania przejrzystych elementów w drzwiach. Przede wszystkim dzięki swojej wysokiej wytrzymałości mechanicznej, małemu ciężarowi i wysokiej elastyczności. Elementy z poliwęglanów są ponad 200razy mocniejsze od szkła. W praktyce oznacza to, że nie istnieje możliwość wybicia elementu przejrzystego drzwi podczas ich gwałtownego zatrzaśnięcia przez przeciąg. Także próba „wytłuczenia” za pomocą kamienia lub młotkiem nie będzie skuteczna. Elementy poliwęglanowe są łatwe w kształtowaniu form pozwalających na załamywanie lub rozpraszanie przenikającego przez nie światła. Oprócz tego dają się łatwo obrabiać. Cięcie i dopasowywanie elementów nie powoduje większych trudności. Zastosowanie do szklenia drzwi elementów komorowych poprawia także izolacyjność akustyczna drzwi. Płyty płaskie komorowe o grubości 4,0;4,5;5,0 mm charakteryzują się izolacyjnością akustyczną na poziomie 18-19dB. Elementy z poliwęglanów dostępne są jako przejrzyste, dymne lub mleczna. Dwa ostatnie rodzaje znajdują najszersze zastosowanie przy wypełnieniach wykonywanych w drzwiach. Poliwęglany przejrzyste zapewniają przepuszczalność światła w granicach 83%, w wariancie dymnym i mlecznym wynosi ona odpowiednio 68% i ok. 73%. Pod względem eksploatacji i użytkowania wypełnień przejrzystych z poliwęglanów , na uwagę zasługuje ich wysoka odporność chemiczna i ogniowa. Zwykle jest ona wyższa, niż odporność ogniowa drewnianych lub drewnopochodnych elementów drzwi.

Witraże i mozaiki przejrzyste.

Tradycyjne witraże kojarzymy z kolorowymi wypełnieniami otworów okiennych w budynkach reprezentacyjnych lub sakralnych. Obecnie coraz częściej stanowią one artystyczne elementy przedmiotów codziennego użytku. Jako takie właśnie, znalazły swoje miejsce zastępując przeszklenia drzwi wewnątrzlokalowych, wykonanych w ekskluzywnym standardzie. Witraże często stanowią element o wysokich walorach artystycznych, dlatego umieszczane są jako elementy przejrzyste w drzwiach przeznaczonych do wnętrz luksusowych lub reprezentacyjnych. Powszechnie stosowane są trzy technologie wykonania witraży. Metoda tradycyjna, polegająca na umieszczaniu barwionych w masie, rżniętych kawałków szkła o pożądanych kształtach, w profilach ołowianych, których łączenia poprzeczne powstają w efekcie lutowania stopem ołowiu i cyny. Obecnie uznawana jest za szczególnie pracochłonną. Niestety w związku z tym do szklenia witrażowego stosowane są obecnie metody imitujące prawdziwe witraże.

Dlatego powszechnie obecnie stosowana jest metoda angielska, polegająca na imitowaniu witraży przez naklejanie folii barwnej o pożądanym kształcie na płaskie szkło typu float. Miejsca styków folii barwnej maskuje się przez naklejenie pasków metalu, zwykle folii miedzianej lub samoprzylepnej folii ołowianej.

Zbliżona do tradycyjnej pod względem materiałowym jest tzw. „metoda włoska”. Polega ona na naklejaniu na szkło płaskie, odpowiednio przyciętych i sfazowanych elementów ze szkła barwionego w masie. Przyklejenie do szkła bezbarwnego , elementów kolorowych, przeprowadza się za pomocą klejów utwardzających się pod wpływem promieni UV. Na miejsca łączenia elementów barwnych nakleja się odpowiednio docięte paski samoprzylepnej taśmy ołowianej lub miedzianej. Technologie „włoska” i „angielska” pozwalają na imitowanie matowania (piaskowania) szkła. Obie metody „parawitrażowe” pozwalają na wykonywanie, jako elementów przejrzystych drzwi dość atrakcyjnych i niezbyt kosztownych elementów ozdobnych.

Piotr Wierzelewski

fot. „Stolbud Włoszczowa”, „Euradif sas”, „Entra”, „Volma Polska”, „Pol-Skone”, „Dziadek”.