Nieusatysfakcjonowani dokonanym zakupem składamy reklamacje najczęściej na podstawie zapisów zawartych w gwarancji dostarczanej przez sprzedawcę lub producenta. Nie jest to jednak jedyna metoda dochodzenia swoich praw. Choć niewiele osób o tym wie, podstawą roszczenia może być również rękojmia, opisana w Kodeksie cywilnym. Prawo to obowiązuje również na rynku budowlanym.
Najczęściej reklamacje dotyczące jakości wykonania lub niewłaściwego funkcjonowania zakupionego produktu, składane są na podstawie zapisów zawartych w gwarancji. Za jej opracowanie, jak również udostępnienie odpowiedzialny jest producent lub sprzedawca danego wyrobu albo usługi. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że udzielenie gwarancji, jak również określenie zakresu jej obowiązywania pozostaje w gestii gwaranta, bowiem nie ma regulacji, które nakładałyby na przedsiębiorcę taki obowiązek.
- Zgodnie z przepisami prawa gwarantem może być producent, sprzedawca, dystrybutor a także importer – komentuje Joanna Kamuda, pełnomocnik Zarządu CDA Polska ds. Zakładowej Kontroli Produkcji. – Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się na opracowanie treści gwarancji musi mieć na uwadze, ze powinna ona być napisana w sposób jasny i zrozumiały, a także jasno wskazywać jakie są obowiązki gwaranta oraz uprawnienia konsumenta – dodaje. Ponadto gwarancja zawierać powinna informacje takie jak adres oraz nazwa gwaranta, precyzować czas obowiązania a także jej zasięg terytorialny. Co równie istotne, jeżeli reklamując produkt lub opisując go w katalogach produktowych przedstawiamy jego określone cechy (przykładowo odporny na korozję lub promieniowanie UV), takie same cechy powinny zostać uwzględnione w treści gwarancji. O tym, co uwzględnia gwarancja, w tym przede wszystkim zakres uprawnień kupującego określa sam gwarant w momencie opracowywanie jej treści. Zapisy Kodeksu cywilnego mają zastosowanie tylko wtedy, jeżeli nie określi on wybranych zagadnień. Przykładowo czas trwania gwarancji może wynosić od roku do 5 lat, może być również udzielona dożywotnio. Natomiast jeżeli gwarant nie określi tego w treści oświadczenia przyjmuje się, że czas obowiązywania gwarancji wynosi 2 lata. Podobna reguła dotyczy terminu wykonania obowiązku gwarancyjnego. Jeżeli gwarant tego nie określił, na podstawie Kodeksu cywilnego przyjmuje się, że powinien uczynić to niezwłocznie, nie później niż w ciągu 14 dni od dostarczenia rzeczy przez konsumenta. Niemniej to od gwaranta zależy zakres jego odpowiedzialności, a także różne wyłączenia
z gwarancji.
Zasady funkcjonowania rękojmi
W przeciwieństwie do gwarancji będącą dobrowolną formą ochrony kupującego przez sprzedawcę, rękojmia jest instytucją prawa cywilnego obowiązującą z mocy prawa i obejmuje wszystkie towary konsumpcyjne, w tym również wyroby budowlane. Jej treść nie może być doborowa, ani opracowana przez przedsiębiorcę, gdyż jej zakres jasno określa Kodeks cywilny. Jest to sposób dochodzenia odpowiedzialności przedsiębiorcy na podstawie ujawnionej wady fizycznej produktu lub wady prawnej zakupionego produktu. Jako wadę fizyczną określa się niezgodność produktu z umową, w tym m.in. brak właściwości, jakie dany produkt powinien mieć lub o których konsument został zapewniony przez sprzedawcę lub komunikat reklamowy. O wadzie fizycznej mowa także wtedy, gdy produkt nie spełnia swojego celu (np. zawias nie pozwala na komfortowe otwarcie drzwi lub przekręcenie zamka nie powoduje zamknięcia) albo wydany został wyrób niekompletny (przykładowo brakuje płytki montażowej lub śrub pozwalających na właściwe przykręcenie). Z kolei o wadzie prawnej będzie mowa w sytuacji, gdy towar był własnością osoby trzeciej, jest obciążany prawem osoby trzeciej, albo cechuje się ograniczeniami w korzystaniu. Jednak w przypadku rynku budowlanego w zdecydowanej większości roszczenia dochodzone są na podstawie ujawnionej wady fizycznej. W przypadku jej wystąpienia konsument może skorzystać z szeregu alternatywnie przysługujących mu uprawnień: wymiany produktu na nowy, naprawy, obniżenia ceny lub, o ile wada jest istotna, odstąpienia od umowy. Co ważne, to konsument decyduje o wyborze uprawnienia, z którego chce skorzystać w ramach rękojmi, a jeśli przedsiębiorca zaproponuje mu inne rozwiązanie, nie musi na nie przystać.
Rękojmia, a gwarancja
Co do zasady, rękojmia obowiązuje przez dwa lata od momentu wydania rzeczy kupującemu. Wyjątek stanowią nieruchomości, w przypadku których okres ten wydłużony został do 5 lat oraz sprzedaż rzeczy używanych, w przypadku których sprzedający może ograniczyć okres rękojmi do 1 roku. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, jeżeli wada fizyczna wykryta zostanie w ciągu pierwszych 12 miesięcy od daty zakupu, istnieje domniemanie, że stwierdzona wada istniała już w chwili zakupu. Wówczas to sprzedawca musi udowodnić, że wada powstała z winy kupującego. Jeżeli jednak wada została zgłoszona między 12 a 24 miesiącem obowiązywania rękojmi, odpowiedzialność za udowodnienie jej wystąpienia spoczywa na konsumencie. Należy jednak zaznaczyć, że w sytuacji, w której kupujący już w chwili zakupu został uprzedzony o wadzie fizycznej (przykładowo to z jej powodu cena towaru została obniżona), nie będzie ona podlegała reklamacji. Reklamacje wynikającą z rękojmi należy złożyć w ciągu 12 miesięcy od chwili stwierdzenia wady, najlepiej jest to jednak zrobić niezwłocznie. Warto zaznaczyć, że jeżeli wada zauważona zostanie w 20 miesiącu od daty zakupu, konsument nadal ma rok na jej zgłoszenie, co automatycznie wydłuża okres obowiązywania rękojmi. Żądanie na podstawie prawa rękojmi musi zostać rozpatrzone w ciągu 14 dni. W przeciwnym wypadku reklamacja zostaje uznana za zasadną.
Kluczowe jest to, że uprawnienia z tytułu rękojmi oraz gwarancji są od siebie niezależne. Oznacza to, że jeśli roszczenie zgłoszone na podstawie gwarancji zostanie rozpatrzone na niekorzyść konsumenta, tę samą usterkę może zgłosić na podstawie rękojmi. Co więcej, jeżeli wada towaru zgłoszona zostanie na podstawie zapisów ujętych w oświadczeniu gwarancyjnym, zawieszeniu podlega bieg terminu na wykorzystanie uprawnień przysługujących z tytułu rękojmi.
Reklamacja montażu
- Należy mieć świadomość, że reklamować można nie tylko dany wyrób, ale również sposób jego montażu. Ma to szczególne znaczenie w przypadku rynku budowlanego – zaznacza Kamuda. – Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy dokonał go sprzedawca lub osoba trzecia, ale też wariantu, gdy montaż wykonał konsument na podstawie instrukcji przekazanej przez sprzedawcę – dodaje. Z tego samego powodu inwestor może dochodzić swoich praw, nawet jeżeli miał już miejsce odbiór budowlany. W tym konkretnym przypadku jego interesy chronią nie tylko potencjalne zapisy gwarancji, ale właśnie rękojmia oraz uprawnienia odszkodowawcze.
Dlaczego warto o tym wiedzieć?
Niezależnie od gwarancji udzielanej przez producenta na oferowane wyroby, na podstawie rękojmi swoich praw może dochodzić zarówno wykonawca, który został przez sprzedawcę wprowadzony w błąd, jak również klient ostateczny, u którego wykonywany był projekt.
Przykładowo, klient ostateczny zdecydował się na wybór określonych okuć na podstawie informacji uzyskanych od montażysty np. odnośnie udźwigu przewidzianego dla danego zawiasu lub jego odporności na korozję. Natomiast podczas użytkowania kabiny okazało się, że okucia nie tylko korodują, ale również szyba wysuwa się z mocowania. W takiej sytuacji klient może dochodzić swoich praw na podstawie m.in. rękojmi bezpośrednio u wykonawcy.
Należy przy tym pamiętać, że instytucja rękojmi obowiązuje nie tylko w przypadku zakupu dokonanego przez klienta ostatecznego, ale dotyczy również wszystkich przedsiębiorców działających na rynku profesjonalnym.
źrodlo: CDA Polska
