Ocena zgodności wyrobów budowlanych w aspekcie postanowień Ustawy z dnia 15 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy o systemie oceny zgodności oraz zmianie niektórych innych ustaw

Dodano: 21 luty 2008

1. Przyczyny wprowadzenia zmian do Ustawy o systemie oceny zgodności.

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności wraz z pakietem aktów wykonawczych stanowią uregulowania prawne dla funkcjonowania systemów oceny zgodności wyrobów wprowadzanych na rynek Unii Europejskiej w tym również rynek krajowy oraz organizacji systemu kontroli wyrobów wprowadzanych do obrotu.

Zagadnienia te w prawie wspólnotowym regulowane są wieloma aktami prawnymi wynikającymi z obszaru dyrektyw nowego i/lub globalnego podejścia.

Dyrektywy określają wymagania zasadnicze odnoszące się do zapewnienia przez wyroby ochrony zdrowia, życia ludzi oraz ochrony mienia i środowiska. Ocena zgodności i procedury z nią związane dotyczą obszaru regulowanego postanowieniami dyrektyw i obejmują zarówno gotowe produkty przeznaczone do użytkowania jak i półprodukty, instalacje, komponenty, akcesoria itp.

Parlament Europejski w marcu 2004 r. przyjął dyrektywę 2004/22/WE dotycząca przyrządów pomiarowych (dyrektywa MID). Wprowadzenie jej do postanowień polskiego prawa skutkuje koniecznością nowelizacji ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności.

Zgodnie z postanowieniami dyrektywy MID dokonanie weryfikacji spełniania wymagań przez przyrządy pomiarowe oddawane do użytkowania albo wprowadzane do obrotu powinno się odbyć na drodze dokonania ocen zgodności przeprowadzone w trybie i na zasadach określonych w ustawie o systemie oceny zgodności. Należy również podkreślić, że funkcjonowanie systemu oceny zgodności oraz zebrane dotychczas doświadczenia wynikające z praktyki stosowania postanowień ustawy wskazują na potrzebę doprecyzowania przepisów oraz wyeliminowania wątpliwości w stosunku do innych regulacji prawnych.

Przedstawione argumenty zostały uznane jako wystarczające do potrzeby dokonania zmian
w postanowieniach ustawy dnia 30 sierpnia 2002 r o systemie oceny zgodności.

W efekcie została uchwalona ustawa z dnia 15 grudnia 2006 r o zmianie ustawy o systemie oceny zgodności oraz zmianie niektórych innych ustaw, którą opublikowano w Dz. U. Nr 249 z dnia 29.12.2006, poz. 1834 .

2. Postanowienia Ustawy o systemie oceny zgodności nie mające zastosowania
w procedurze oceny zgodności wyrobów budowlanych.

Ustawa o systemie oceny zgodności zgodnie z zapisem art. 1, pkt. 3 wyklucza stosowanie postanowień ściśle określonych artykułów ustawy o ocenie zgodności w odniesieniu do wyrobów budowlanych podlegających postanowieniom ustawy z dnia 16 kwietnia
o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92 z 2004 r., poz. 881).

Pozostałe postanowienia ustawy systemie oceny zgodności odnoszą się do wyrobów budowlanych oraz wyrobów stosowanych w budownictwie.

Wykluczeniom co do stosowania w odniesieniu do oceny zgodności wyrobów budowlanych podlegają postanowienia zawarte w następujących artykułach ustawy o systemie oceny zgodności:

Art. 7, który określa elementy procedury oceny zgodności z zasadniczymi wymaganiami oraz zadania producenta i jednostki notyfikowanej a także podstawę do wydania producentowi lub jego upoważnionemu przedstawicielowi certyfikatu zgodności.

W przypadku wyrobów budowlanych podlegających pod postawienia ustawy o wyrobach budowlanych procedury oraz wymagane systemy oceny zgodności zostały określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 20004 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności, oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE (Dz. U. z 2004 r. Nr 195, poz. 2011) i w rozporządzeniu rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. z 2004 r. Nr 198, poz. 2041).

Art. 13.1 i art. 13.2, które pozwalają uznać, że wyrób spełnia określone wymagania zasadnicze jeżeli jest zgodny z odpowiednimi postanowieniami norm zharmonizowanych lub specyfikacji zharmonizowanych. Jeżeli producent lub jego upoważniony przedstawiciel nie wykaże zgodności z normą lub specyfikacją zharmonizowaną jest zobowiązany wykazać zgodności wyrobu z zasadniczymi wymaganiami na podstawie innych dowodów.

W stosunku do wyrobów budowlanych podlegających pod postanowienia ustawy o wyrobach budowlanych lista dokumentów odniesienia do wykazania zgodności wyrobu z wymaganiami zasadniczymi jest określona i obejmuje:

europejskie normy zharmonizowane, wdrożone do zbioru Polskich Norm,
europejskie aprobaty techniczne,
krajowe normy wyrobu, wdrożone do zbioru Polskich Norm,
krajowe aprobaty techniczne.

Art. 40, który określa, że kontrolę spełnienia przez wyroby zasadniczych lub innych wymagań prowadzą organy wyspecjalizowane. Kontrola może być prowadzona z urzędu lub na wniosek Prezesa UOKiK, a w samej kontroli może brać udział za zgodą organu wyspecjalizowanego prowadzącego kontrolę, pracownik UOKiK upoważniony przez Prezesa UOKiK do tych czynności.

Organy właściwe w zakresie kontroli i postępowania administracyjnego w sprawie wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu jak również obowiązki tych organów zostały ustalone postanowieniami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych. Organem właściwym w sprawie wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu jak również wyspecjalizowanym w rozumieniu ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności są:

Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego,
Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

Art. 40 b – 40 k reguluje zasady i procedury związane z kontrola przeprowadzaną przez organ wyspecjalizowany u podmiotów objętych zakresem kontroli. Określa uprawnienia organu prowadzącego kontrolę oraz obowiązki i uprawnienia podmiotu kontrolowanego oraz przedmiot kontroli, którym może być wyrób, prawidłowość oznakowania wyrobu oraz dokumentacja techniczna wyrobu, w tym sprawozdania z przeprowadzonych badań, informacje o systemie zarządzania jakością. W celu stwierdzenia czy wyrób spełnia zasadnicze wymagania organ wyspecjalizowany może również poddać wyrób badaniom z pominięciem weryfikowania dokumentów związanych z oceną.

Procedura kontroli wyrobów budowlanych i obowiązki Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego, obowiązki Głównego Inspektora Nadzoru Budowanego, postępowanie administracyjne w sprawie wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu jak również przepisy karne w odniesieniu do wyrobów budowlanych zostały uregulowane postanowieniami ustawy z dnia 16 kwietnia o wyrobach budowlanych.

Art. 41 – 41 c ustala sposób, procedury i zasady postępowania w sprawie wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku wyrobów niezgodnych z zasadniczymi lub innymi wymaganiami. W uregulowaniach prawnych ustalono strony postępowania oraz możliwe sposoby usunięcia niezgodności wyrobu z wymaganiami zasadniczymi.

W odniesieniu do wyrobów budowlanych ten obszar działań został uregulowany zapisami Rozdziału 5 „Postępowanie administracyjne w sprawach wyrobów budowlanych wprowadzonych do obrotu” ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych. Postępowanie administracyjne w odniesieniu do wyrobów budowlanych niespełniających wymagań zasadniczych wszczyna się z urzędu na podstawie ustaleń kontroli.

Art. 42 nakazuje aby w sprawach wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku wyrobów niezgodnych z wymaganiami zasadniczymi lub innymi wymaganiami, które nie zostały uregulowane w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności, stosować przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

W odniesieniu do wyrobów budowlanych przepisy art. 31 paragraf 1, 4 i 5 Kodeksu postępowania administracyjnego nie mogą być stosowanie w postępowaniach prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r o wyrobach budowlanych.

Art. 45 ustala rodzaj odpowiedzialności karnej stwierdzając: „Kto wprowadza do obrotu lub oddaje do użytku wyrób niezgodny z zasadniczymi wymaganiami, podlega grzywnie”.

W odniesieniu do wyrobów budowlanych przepisy karne dotyczące tego obszaru zostały ustalone w art. 34 ustawy o wyrobach budowlanych z równoczesnym określeniem wysokości grzywny do 100 000 zł.

3. Postanowienia ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r o systemie oceny zgodności odnoszące się do wyrobów budowlanych.

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych wdraża postanowienia dyrektywy 89/106/ EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia ustaw i aktów wykonawczych Państw Członkowskich dotyczących wyrobów budowlanych. Niniejsza ustawa równocześnie zmienia:

Ustawę z dnia 7 lipca 1994 r Prawo budowlane,
Ustawę z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności.

Ustawa z dnia 15 grudnia 2006 r o zmianie ustawy o systemie oceny zgodności oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 249 z 29.12.2006 r., poz. 1834) wprowadza wszystkie wcześniejsze zmiany wynikające z wydanych aktów prawnych. W odniesieniu do wyrobów budowlanych ustawa o systemie oceny zgodności zapisem art. 1, pkt. 3 wyklucza stosowanie ściśle określonych artykułów tej ustawy. Całą listę postanowień objętych wyłączeniem omówiono w pkt. 2.

Ocena zgodności wyrobów budowlanych dokonywana przez producenta powinna być prowadzona w oparciu o postanowienia następujących aktów prawnych:

ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92 z 2004, poz. 881,
ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r o systemie oceny zgodności (Dz. U. Nr 204 z 2004 r., poz. 2087z późniejszymi zmianami).
rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. z 2004 r. Nr 198, poz. 2041),
rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności, oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE (Dz. U. z 2004 r. Nr 195, poz. 2011),
rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 8 listopada 2004 r w sprawie aprobat technicznych oraz jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich wydawania (Dz. U. Nr 249 z 2004 r., poz. 2497),
rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 października 2004 r w sprawie europejskich aprobat technicznych oraz polskich jednostek organizacyjnych upoważnionych do ich wydawania (Dz. U. Nr 237 z 2004 r., poz. 2375).

Ustawa o systemie oceny zgodności jest aktem prawnym nadrzędnym w stosunku do rozporządzeń Ministra Infrastruktury regulujących problematykę oceny zgodności wyrobów, w odniesieniu do obszarów nie wyłączonych art. 1 pkt. 3 z oddziaływania ustawy o systemie oceny zgodności.

Ustawa o systemie oceny zgodności w procedurach dotyczących potwierdzania zgodności wymaga wykazania przez producenta, że wyrób spełnia wymagania zasadnicze. W przypadku wyrobów budowlanych warunek ten jest spełniony jeżeli producent wykaże, że wyrób spełnia wymagania określone w specyfikacji technicznej, które mają wpływ na spełnienie przez obiekt budowlany wymagań podstawowych.

Ustawa o systemie ocen zgodności definiuje szereg pojęć, które zgodnie z postanowieniami ustawy odnoszą się także do wyrobów budowlanych. Do ważniejszych definicji, które są istotne w procesie oceny zgodności wyrobów budowlanych oraz budzą pewne wątpliwości interpretacyjne należy zaliczyć następujące pojęcia:

Wyrób – pod pojęciem wyrobu należy rozumieć rzecz bez względu na stopień jej przetworzenia, przeznaczoną do wprowadzenia do obrotu lub oddania do użytku z wyjątkiem artykułów rolno-spożywczych oraz środków żywienia zwierząt.

Definicja wyrobu budowlanego podana w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r o wyrobach budowlanych uznaje za wyrób budowlany tylko te wyroby, które mają wpływ na spełnienie wymagań podstawowych przez obiekt budowlany, w którym zostaną zastosowane.

Problem wpływu wyrobu na spełnienie wymagań podstawowych postanowieniami ustawy o wyrobach budowlanych został sprowadzony do stwierdzenia, że wyrobami budowlanymi są wyroby objęte mandatami udzielonymi przez Komisję Europejską na opracowanie norm zharmonizowanych oraz mandatami na opracowanie wytycznych udzielenia europejskich aprobat technicznych.

Wykaz przedmiotowych mandatów udzielonych przez Komisję Europejską został opublikowany w obwieszczeniu Ministra Infrastruktury z dnia 5 lipca 2004 r. (M.P. Nr 31 z 2004 r., poz. 571).

Przy takim uregulowaniu prawnym mamy do czynienia z sytuacją, że bardzo duża grupa wyrobów i materiałów stosowanych w budownictwie nie podlega pod postanowienia wynikające z ustawy o wyrobach budowlanych. Nadal jednak produkty te należy uznać za wyroby w rozumieniu ustawy o systemie oceny zgodności. Takie podejście do problemu skutkuje potrzebą ustalenia czy dany wyrób podlega pod postanowienia innych dyrektyw i jakie ewentualne wymagania zasadnicze powinien spełniać oraz na jakiej drodze oceny zgodności spełnienie tych wymagań powinno być potwierdzone.

Wprowadzenie do obrotu – to udostępnienie wyrobu przez producenta, jego upoważnionego przedstawiciela lub importera nieodpłatnie albo za opłata po raz pierwszy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w celu używania wyrobu lub jego dystrybucji.

Przedstawiona w oparciu o ustawę o systemie oceny zgodności definicja wprowadzenia wyrobu do obrotu jest obowiązująca także w stosunku do wyrobów budowlanych. Nakłada ona na wymienione podmioty udostępniające wyrób, przed podjęciem decyzji o jego udostępnieniu obowiązek dokonania oceny zgodności z wymaganiami zasadniczymi.

Wyrób wprowadzony do obrotu w jednym z państw określonych w definicji uznaje się za wprowadzony również w pozostałych, a to skutkuje tym, że wyrób może być stosowany bez żadnych ograniczeń we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz EFTA.

Należy jednak podkreślić, że ta formuła dotyczy wyrobu i podmiotu, który go wprowadził ponieważ to wprowadzający do obrotu jest zobowiązany wykazać, że wyrób jest zgodny z wymaganiami zasadniczymi. Jeżeli dwóch różnych importerów udostępnia wyrób na rynku Unii Europejskiej, nawet jeżeli wyrób pochodzi od tego samego producenta, to każdy z nich udostępniając wyrób robi to po raz pierwszy i jest zobowiązany zachować procedury związane z poświadczaniem zgodności wyrobu z wymaganiami zasadniczymi odnośnej specyfikacji. W przypadku wyrobów budowlanych ta zasada ma zastosowanie zarówno w stosunku do wyrobów wprowadzanych do obrotu w oparciu o system europejski (znakowanie znakiem CE) jak i system krajowy (znakowanie znakiem B).

Producent wyrobu – to osoba fizyczna lub prawna albo jednostka nie posiadająca osobowości prawnej, która projektuje i wytwarza wyrób, albo dla której ten wyrób zaprojektowano lub wytworzono, w celu wprowadzenia go do obrotu lub oddania do użytku pod własną nazwą lub znakiem.

Z punktu widzenia procesu oceny zgodności wyrobów, w tym także wyrobów budowlanych, takie szerokie rozumienie producenta skutkuje przeniesieniem obowiązków i odpowiedzialności za wyrób na podmioty, które z fizycznego punktu widzenia nie zajmują się realizacją procesu produkcyjnego, nie mają wpływu na operacje technologiczne, w wyniku których następuje powstanie wyrobu. Są natomiast zobowiązane i ponoszą odpowiedzialność za dokonanie oceny zgodności wyrobu oraz umieszczenie na wyrobie właściwego oznakowania.

Jeżeli producentem jest podmiot, którego działanie nie skutkuje wytworzeniem wyrobu to jest rzeczą oczywistą, że nie jest możliwe prowadzenie przez niego kontroli i sprawdzania wyrobu na etapie jego produkcji poprzez sprawdzanie jakości poszczególnych części i podzespołów. Nie jest także możliwe wprowadzenie zmian do procesu technologicznego, które by skutkowały wyeliminowaniem stwierdzonych niezgodności wyrobu.

Systemy ocen zgodności wyrobów budowlanych wynikające z postanowień dyrektywy 89/106/EWG dotyczącej wyrobów budowlanych a wdrożone do krajowego prawa na drodze rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności, oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym, wymagają od producenta posiadania i prowadzenia Zakładowej Kontroli Produkcji, rozumianej jako stała wewnętrzna kontrola produkcji prowadzona przez producenta, której wszystkie elementy, wymagania i postanowienia przyjęte przez producenta powinny być w sposób systematyczny dokumentowane poprzez zapisywanie zasad i procedur postępowania. System dokumentowania kontroli powinien gwarantować jednolitą interpretację jakości i umożliwić osiągnięcie wymaganych cech wyrobu oraz efektywność działania systemu kontroli produkcji.

Producent wyrobu jako podmiot dla którego zaprojektowano lub wytworzono wyrób budowlany jest zobowiązany do posiadania systemu zakładowej kontroli produkcji, którą ze zrozumiałych względów można w takiej sytuacji prowadzić poprzez kontrolę i sprawdzanie tylko wyrobu gotowego. W takiej sytuacji w systemie zakładowej kontroli produkcji powinny być ustalone parametry i cechy podlegające badaniom i sprawdzeniom, których osiągnięcie lub spełnienie będzie gwarantować, że zasadnicze wymagania przewidziane dla wyrobu i które są deklarowane przez producenta, są zapewnione. Jeżeli producent nie wytwarza wyrobu wprowadzonego do obrotu, w stosunku do którego wymagany jest system oceny zgodności polegający na certyfikacji wyrobu lub certyfikacji zakładowej kontroli produkcji spotkamy się z sytuacją niejednoznaczną.

Certyfikat zgodności wyrobu potwierdza, że wyrób budowlany i proces jego wytwarzania są zgodne ze specyfikacją techniczną.

Certyfikat zakładowej kontroli produkcji potwierdza, że proces wytwarzania wyrobu budowlanego jest stabilny i udokumentowany a wytwarzany wyrób i proces produkcji zgodny ze specyfikacją techniczną.

Jak z powyższego wynika jest pewnym problemem dokonanie oceny procesu wytwarzania wyrobu podczas auditowania producenta, który nie wytwarza wyrobu jak również z potwierdzeniem, że proces wytwarzania wyrobu jest zgodny ze specyfikacją techniczną. W takim przypadku wyjściem z sytuacji może być pośrednia metoda udowodnienia, że proces wytwarzania jest zgodny ze specyfikacją techniczną poprzez ustalenie zakresu badań i sprawdzeń prowadzonych w ramach systemu ZKP na gotowym wyrobie w takim obszarze, który potwierdzi, że jeżeli wyrób jest zgodny z określonymi wymaganiami specyfikacji technicznej to i proces wytwarzania spełnia wymagania specyfikacji technicznej.

Zakres badań i sprawdzeń prowadzonych na gotowym wyrobie w ramach zakładowej kontroli produkcji powinien być ustalony lub zaakceptowany przez jednostkę certyfikująca udzielająca certyfikatu dla wyrobu lub dla zakładowej kontroli produkcji.

Importer wyrobu

Pojęcie importera wyrobu jest kluczowe z punktu widzenia systemu oceny zgodności. Pod pojęciem importera rozumie się osobę fizyczną lub prawna albo jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej mającą siedzibę na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, która wprowadza do obrotu lub oddaje do użytku wyroby pochodzące z krajów trzecich.

Importer poprzez fakt udostępniania wyrobu nieodpłatnie lub odpłatnie staje się podmiotem wprowadzającym wyrób do obrotu oraz ogniwem uczestniczącym w procesie oceny zgodności. Spoczywają na nim obowiązki dotyczące oceny zgodności z wymaganiami szczegółowymi takie same jak na producencie.

Ustawa o systemie oceny zgodności została uzupełniona o art. 7a, w którym stwierdza się, że oceny zgodności wyrobu ze szczegółowymi wymaganiami dokonuje producenta lub importer w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 10 ust. 1ustawy o systemie oceny zgodności lub określonych w odrębnych przepisach.

Podczas dokonywania oceny zgodności z zasadniczymi wymaganiami badania, jeżeli nie jest wymagane przeprowadzenie ich przez laboratorium niezależne mogą być wykonane przez producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela. Nie przewidziano prowadzenia takich badań przez importera co oznacza, że importer podczas dokonywania oceny zgodności z zasadniczymi wymaganiami badania wyrobu w każdym przypadku powinien zlecać do przeprowadzenia niezależnemu laboratorium, chyba że importer jest również upoważnionym przedstawicielem producenta.

System oceny zgodności wyrobów budowlanych.

System oceny zgodności tworzą przepisy określające zasadnicze i szczegółowe wymagania dotyczące wyrobów oraz przepisy i normy określające działanie podmiotów uczestniczących w procesie oceny zgodności. Zasadnicze wymagania to wymagania w zakresie cech wyrobu, jego projektowania lub wytwarzania określone w dyrektywach nowego podejścia. W odniesieniu do wyrobów budowlanych za wymagania zasadnicze uznaje się wymagania podstawowe dla obiektów budowlanych, na spełnienie których maja wpływ właściwości i cechy techniczne wyrobów budowlanych, użytych do wznoszenia obiektów budowlanych. Szczegółowe wymagania to wymagania, które powinien spełniać wyrób, a które zostały określone w aktach prawnych Wspólnot Europejskich innych niż dyrektywy nowego podejścia.

W odniesieniu do wyrobów budowlanych tymi aktami prawnymi innymi niż dyrektywy nowego podejścia są:

europejskie normy wyrobów i europejskie normy badania cech i właściwości technicznych wyrobów,
wytyczne do europejskich aprobat technicznych,
europejskie aprobaty techniczne,
decyzje Komisji Europejskiej w sprawie procedury atestowania zgodności wyrobów budowlanych wydawanych zgodnie z art. 20 ust. 2 dyrektywy Rady 89/106/EWG.

Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym, wyrób budowlany jest zgodny ze specyfikacją techniczna jeżeli spełnia odpowiednie do jego przeznaczenia wymagania określone w tej specyfikacji mające wpływ na spełnienie przez obiekt budowlany wymagań podstawowych.

Drugie rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań, jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki uczestniczące w ocenie zgodności, oraz sposobu oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem CE uznaje, że wyrób budowlany może być uznany za zgodny ze zharmonizowaną specyfikacją techniczną wyrobu, jeżeli spełnia wymagania określone w tej specyfikacji. Zharmonizowana specyfikacja techniczna określa cechy i wymagania odnoszące się do wymagań zasadniczych jak i do wymagań szczegółowych.

Ocena zgodności wyrobu prowadząca do jego oznakowania znakiem CE wymaga aby wyrób spełniał całość wymagań określonych w specyfikacji. Biorąc pod uwagę powyższe, można by wnioskować, że w zapisach istniejących aktów prawnych występuje niejednoznaczność co do obszarów właściwości, których potwierdzenie spełnienia jest warunkiem do umieszczenia na wyrobie stosowanego oznakowania.

Te wątpliwości przestają jednak mieć znacznie jeżeli się uwzględni fakt, że oceny zgodności wyrobu budowlanego dokonuje się, potwierdzając zgodność z europejską normą zharmonizowaną lub z europejską aprobatą techniczną, które wymagają od producenta do znakowania oznaczeniem CE potwierdzenia tylko właściwości wyrobu, mających wpływ na spełnienie wymagań podstawowych przez obiekt budowlany.

System kontroli wyrobów

Ustawa o systemie oceny zgodności reguluje również zagadnienia związane z kontrolą wyrobów wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku. Przedstawione poniżej ustalenia odnoszą się do wszystkich wyrobów w tym wyrobów budowlanych.

System kontroli wyrobów obejmuje:

kontrolę spełnienia przez wyroby zasadniczych i innych wymagań,
postępowanie w sprawie wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku wyrobów niezgodnych z zasadniczymi lub innymi wymaganiami.

Inne wymagania to wymagania zawarte w dyrektywach nowego podejścia, inne niż zasadnicze wymagania. System kontroli wyrobów nie obejmuje kontroli spełniania przez wyrób wymagań szczegółowych. Wyroby budowlane podlegają kontroli w obszarze tych cech i właściwości technicznych, które mają wpływ na spełnienie przez obiekt budowlany wymagań podstawowych. W normach zharmonizowanych wyrobu budowlanego właściwości te są wyszczególnione w załączniku informacyjnym ZA. Dla celów kontrolnych producent lub jego upoważniony przedstawiciel jest zobowiązany przechowywać dokumentację dotyczącą wyrobów oraz wyników dokonanej ocen zgodności wyrobów z zasadniczymi wymaganiami przez okres 10 lat od daty wyprodukowania ostatniego wyrobu, którego dokumentacja ta dotyczy. Jeżeli producent ma siedzibę poza terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej i państw członkowskich Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i nie ustanowił upoważnionego przedstawiciela na terenie Unii Europejskiej, do przechowywania dokumentacji dotyczącej wyrobu i przeprowadzonej oceny zgodności przez wymagany okres 10 lat zobowiązany jest importer.

System kontroli wyrobów tworzy Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz organy wyspecjalizowane.

Organami wyspecjalizowanymi w odniesieniu do wyrobów budowlanych są organy nadzoru budowlanego. Postępowanie w zakresie wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku wyrobów budowlanych niezgodnych z zasadniczymi wymaganiami lub innymi wymaganiami prowadzą organy nadzoru budowlanego. Organem monitorującym funkcjonowanie systemu kontroli wyrobów jest Prezes UOKiK.

Producenci, importerzy i dystrybutorzy wyrobów podlegających ocenie zgodności z wymaganiami zasadniczymi lub innymi, a także upoważnieni przedstawiciele producentów oraz notyfikowane jednostki certyfikujące i kontrolujące oraz notyfikowane laboratoria są zobowiązani współdziałać z organami wyspecjalizowanymi w zakresie niezbędnym do ustalenia czy wyrób spełnia zasadnicze lub inne wymagania.

Organy wyspecjalizowane, które przeprowadziły kontrole przekazują Prezesowi UOKiK informacje dotyczące ustaleń z kontroli, w szczególności informacje czy wyrób spełnia wymagania zasadnicze oraz inne wymagania, a w przypadku stwierdzenia niezgodności z wymaganiami zasadniczymi lub innymi wymaganiami, również informacje czy wyroby niezgodne powinny być wycofane z rynku.

mgr inż. Stanisław Baraniak

ITB Warszawa

Oddział Wielkopolski – Poznań