Wymagania i klasyfikacja zawiasów jednoosiowych

Zawiasy jednoosiowe służą do rozłącznego lub nierozłącznego połączenia skrzydeł okiennych lub drzwiowych z ościeżnicami. Podstawowym zadaniem zawiasów jest zapewnienie bezpiecznego i sprawnego oraz zgodnego z funkcją okna albo drzwi działania skrzydeł usytuowanych w ościeżnicy tych wyrobów. Problematyka wymagań i klasyfikacji zawiasów jednoosiowych jest objęta zharmonizowaną normą europejską PN-EN 1935:2003 Okucia budowlane – Zawiasy jednoosiowe – Wymagania i metody badań.

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ZAWIASÓW JEDNOOSIOWYCH

RODZAJE ZAWIASÓW

Norma PN-EN 1935:2003 rozróżnia dwa rodzaje zawiasów jednoosiowych, które poniżej scharakteryzowano. W zakresie tego dokumentu normalizacyjnego podano, że nie występują żadne ograniczenia odnoszące się do materiałów lub stosowanych metod produkcji pod warunkiem, iż zawiasy  będą odpowiadać wymaganiom właściwym dla ich zastosowania.

Prezentowana norma nie ma zastosowania do zawiasów wyposażonych w mechanizmy sprężynowe, wspomagające zamykanie drzwi.

ZAWIASY ROZŁĄCZNE

Zalicza się do nich jednoosiowe złącze obrotowe z przegubem jedynie dwuczęściowym, którego oś obrotu znajduje się do 30 mm od krawędzi elementu ruchomego, mocującego skrzydło z boku lub od góry. Jest to więc wyrób mający skrzydełka, które umożliwiają ich rozłączenie, np. poprzez podniesienie jednego z nich.

Do zawiasów rozłącznych zaliczane są zawiasy czopowe dwuskrzydełkowe, objęte polską normą PN-B-94050-1:1991 Okucia budowlane – Zawiasy czopowe – Terminologia i podział, a także zawiasy pasowe.

ZAWIASY NIEROZŁĄCZNE

Wyrobem tym nazywamy jednoosiowe złącze obrotowe z przegubem więcej niż dwuczęściowym, z czopem stałym albo dającym się wyjąć, którego oś obrotu znajduje się do 30 mm od krawędzi elementu ruchomego, mocującego skrzydło z boku lub od góry. Ten rodzaj zawiasów ma więc skrzydełka, które nie mają możliwości ich rozłączenia, albo do ich rozłączenia niezbędne jest wyjęcie czopa.

Do zawiasów nierozłącznych zaliczane są  objęte cytowaną powyżej polską normą zawiasy czopowe trój- i więcej skrzydełkowe, jak również zawiasy splatane, do których odnosi się polska norma PN-B-94055:1962 Okucia budowlane – Zawiasy splatane.

PRZYKŁADOWE WYROBY

W rozwieranych drzwiach drewnianych najczęściej stosowanymi zawiasami jednoosiowymi rozłącznymi są dwuskrzydełkowe zawiasy czopowe z ramionami walcowymi. Zawiasy tego typu składają się ze skrzydełka łożyskowego oraz skrzydełka czopowego, przy czym czop może być stały lub wyjmowany. Przykład takiego okucia przedstawia rys. 1.

Rys. 1. Zawiasa czopowa dwuskrzydełkowa z ramionami walcowymi

W asortymencie tego typu wyrobów występują jeszcze zawiasy czopowe dwuskrzydełkowe z ramionami płaskimi, a przykładowe rozwiązanie pokazano na rys. 2.

Rys. 2. Zawiasa czopowa dwuskrzydełkowa z ramionami płaskimi

W wyrobach stolarki stosowane są także zawiasy jednoosiowe nierozłączne, do których zalicza się zawiasy czopowe trój- i więcej skrzydełkowe, mające ramiona skrzydełek walcowe, co obrazuje rys. 3, przy czym mogą być także ramiona płaskie. Kolejnym typem prezentowanych wyrobów są zawiasy splatane, w których występuje głównie czop wyjmowany, co przedstawiono na rys. 4.

Rys. 3. Zawiasa czopowa trójskrzydełkowa z ramionami walcowymi

Rys. 4. Zawiasa splatana

Zamieszczone na rysunkach 1 ÷ 4 typy i rozwiązania konstrukcyjne zawiasów są zasadniczo przewidziane do stosowania w rozwieranych drzwiach drewnianych, przy czym najczęściej instaluje się dwuskrzydełkowe zawiasy czopowe z ramionami walcowymi. Zawiasy takie można stosować w drzwiach przylgowych i bezprzylgowych z możliwością regulacji w trzech płaszczyznach. Przykładowy tego typu wyrób firmy Otlav pokazano na fot. 1.

Fot. 1. Zawiasa dwuskrzydełkowa firmy Otlav do drzwi drewnianych

Fot. 2. Zawiasa Roto BKV 170 R do drzwi tworzywowych

W budownictwie są coraz częściej stosowane drzwi o konstrukcji opartej o stalowe, tworzywowe i aluminiowe kształtowniki (profile), wymagające zainstalowania zawiasów jednoosiowych czopowych ze specjalnie ukształtowanymi skrzydełkami. Wynika to głównie z potrzeby dostosowania sposobu mocowania tych okuć do specyfiki kształtowników. Niezbędne jest m.in. wyeliminowanie możliwości uginania się kształtownika po dokręceniu wkrętów lub innych elementów mocujących, a także zapewnienie stabilnego połączenia zawiasów.

Do drzwi wykonanych z kształtowników z tworzyw sztucznych stosować można m.in. trzyczęściowe zawiasy w kształcie walca typu Roto BKV 170 R, przedstawione na fot. 2. Z kolei do drzwi o konstrukcji opartej na kształtownikach aluminiowych instalować można m.in. również trzyczęściowe zawiasy typu Fapin Velox Top, które obrazuje fot. 3. Zawiasy te także zapewniają możliwość regulacji co najmniej w trzech płaszczyznach.

Fot. 3. Zawiasa Fapin Velox Top do drzwi aluminiowych

WYMAGANIA

Wymagania odnoszące się do zawiasów jednoosiowych wynikają bezpośrednio z zapisów ujętych w zharmonizowanej normie wyrobu PN-EN 1935:2003. Poniżej przedstawiono najistotniejsze postanowienia z tego zakresu.

DOPUSZCZALNY CIERNY MOMENT OBROTOWY

Moment ten jest określany w trakcie badań (łącznie z aparaturą badawczą), które należy przeprowadzać zgodnie z opisem zawartym w rozdziale 6 normy PN-EN 1935:2003. Poddaną badaniom zawiasę mocuje się w przyrządzie do wymiennych drzwi próbnych, które dociąża się do masy przewidzianej do klasy badanej zawiasy (klasy podane są w tablicy 1, przedstawionej w dalszej części publikacji).

Z kolei drzwi próbne poddane są płynnym obrotom, w trakcie których rejestrowany jest moment obrotowy potrzebny do wprawienia ich w ruch, przy czym realizuje się to w odniesieniu do różnych kątów otwarcia.

Maksymalny dopuszczalny cierny moment obrotowy jest zależny od klasy zawiasy i powinien wynosić:

• 2 Nm – dla klas od 1 do 7,
• 3 Nm – dla klas od 8 do 11,
• 4 Nm – dla klas od 12 do 14.

OBCIĄŻENIE STATYCZNE

Wytrzymałość zawiasów na obciążenia statyczne jest sprawdzana ich odkształceniem pod obciążeniem oraz przeciążeniem. Zawiasa, która jest poddana obciążeniu określonym w punkcie 7.3.2 normy PN-EN 1935:2003, powinna spełniać następujące wymagania:

• poprzeczne przemieszczenie pod obciążeniem nie powinno przekroczyć 2 mm,
• pionowe przemieszczenie pod obciążeniem nie powinno przekroczyć 4 mm,
• trwałe przemieszczenia istniejące po zdjęciu obciążenia powinny odpowiednio, zgodnie z wykresem zawartym w ww. normie, wynosić:

- odkształcenie poziome – maksymalnie 0,6 mm,

- odkształcenie pionowe – maksymalnie 0,35 mm,

• nie powinny wystąpić uszkodzenia jakichkolwiek części składowych ani żadne spękania widoczne normalnym lub skorygowanym wzrokiem.

Kolejny punkt normy  (p. 7.3.3)  zawiera stwierdzenie, iż zawiasy poddane przeciążeniu, czyli po przeprowadzeniu badań na odkształcenie i badaniu trwałości, powinny spełniać następujące wymagania:

• nie są dopuszczalne żadne uszkodzenia skrzydełek zawiasy, przegubu, tulei lub czopa, ani  jakiekolwiek spękania albo odkształcenia widoczne normalnym lub skorygowanym wzrokiem,
• drzwi próbne osadzone na zawiasach powinny pozostać połączone z ramą przyrządu badawczego, choćby nawet zawiasa stała się niezdatna do funkcjonowania.

WYTRZYMAŁOŚĆ NA ŚCINANIE

Jeżeli zawiasa zostanie poddana obciążeniu ścinającemu zależnemu od klasy (określonej w tablicy 1 publikacji) w sposób opisany w punkcie 7.4 normy PN-EN 1935:2003, to po tych badaniach powinna spełniać poniższe wymagania:

• nie są dopuszczalne  uszkodzenia lub spękania żadnego skrzydełka zawiasy,  przegubu, tulei albo czopa, ani poprzeczne odkształcenia większe niż 3 mm,
• dodatkowe przemieszczenia poprzeczne i pionowe nie mogą przekroczyć 1 mm, a zawiasa powinna działać przez 20 cykli bez żadnego uszkodzenia jej elementów.

W przypadku zawiasów przeznaczonych do bardzo ciężkich warunków pracy w zespołach drzwiowych o zwiększonej odporności na włamanie (klasa 14), należy jako dopuszczalne traktować nieograniczone trwałe odkształcenie , ale pod warunkiem, iż zawiasa – co najmniej jeden raz po badaniu – da się otworzyć. Otwarcie to powinno być zrealizowane z użyciem momentu obrotowego nie przekraczającego 220 Nm,  o mniejszy z kątów -  95° lub całkowity kąt, o który pozwala się otworzyć zawiasa w stanie początkowym.

TRWAŁOŚĆ

Zawiasy poddane badaniu zgodnie z punktem 7.5 normy PN-EN 1935:2003, które w zależności od klasy i przeznaczenia obejmuje 10 000, 25 000 albo 200 000 cykli próbnych, powinny po ich przeprowadzeniu spełniać następujące wymagania:

• wartości pionowego i poprzecznego zużycia, mierzone jako przemieszczenia od powierzchni odniesienia, powinny zgodnie z wykresem przedstawionym w powyżej wymienionej normie, odpowiednio nie przekraczać:

- 0,5 mm, w odniesieniu do zużycia poprzecznego,

- 1,0 mm, w odniesieniu do zużycia pionowego,

• maksymalny dopuszczalny cierny moment obrotowy mierzony po pierwszych 20 cyklach, a także po ukończeniu badania powinien wynosić:

- 2 Nm, w odniesieniu do klas od 1 do 7,

- 3 Nm, w odniesieniu do klas od 8 do 11,

- 4 Nm, w odniesieniu do klas od 12 do 14.

ODPORNOŚĆ NA KOROZJĘ

Obowiązkiem producenta jest zadeklarowanie klasy odporności na korozję, z pośród określonych w normie PN-EN 1670:2008 Okucia budowlane – Odporność na korozję – Wymagania i metody badań.

Przedstawiona norma przewiduje następujących sześć klas odporności na korozję okuć:

 - klasa 0: nieokreślona odporność na korozję,

 - klasa 1: niska   odporność  na  korozję,  charakteryzująca  się  odpornością  na  działanie  obojętnej

                   rozpylonej  solanki  w  próbie  24  h,  przewidzianej  dla  okuć  użytkowanych  wewnątrz

                   budynku, w ciepłych i suchych atmosferach,

 - klasa 2: średnia odporność  na  korozję,  charakteryzująca  się  odpornością  na  działanie  obojętnej

                   rozpylonej  solanki  w  próbie  48  h,  przewidzianej  dla  okuć  użytkowanych  wewnątrz

                   budynku, gdzie może wystąpić skraplanie,

 - klasa 3: wysoka odporność na  korozję,  charakteryzująca  się  odpornością  na  działanie  obojętnej

                   rozpylonej  solanki  w  próbie  96  h,  przewidzianej  dla  okuć  użytkowanych  na  zewnątrz

                   budynku, gdzie może wystąpić sporadyczne lub częste zwilżenie wskutek deszczu lub rosy,

 - klasa 4:  bardzo  wysoka  odporność  na  korozję,  charakteryzująca  się  odpornością  na  działanie

                   obojętnej  rozpylonej  solanki  w  próbie  240 h, przewidzianej dla  okuć  użytkowanych na

                   zewnątrz budynku w bardzo ciężkich warunkach,

 - klasa 5: wyjątkowo wysoka odporność na korozję,  charakteryzująca  się  odpornością  na  działanie

                   obojętnej rozpylonej solanki w  próbie  480  h,  przewidzianej  dla  okuć  użytkowanych  na

                    zewnątrz  budynku  w  wyjątkowo  ciężkich  warunkach,  gdzie  jest wymagana

                    długoterminowa ochrona wyrobu.

Uzyskana klasa odporności na korozję, która została potwierdzona stosownymi badaniami, powinna być ujęta w kodzie klasyfikacyjnym zawiasy.

Dodać jeszcze można, iż norma PN-EN 1935:2003 wyróżnia także odporność na korozję zawiasów przeznaczonych do ochrony po zamontowaniu w drzwiach lub oknie, polegającej np. na pomalowaniu. Kod klasyfikacyjny odporności na korozję takich zawiasów wyraża się jako „0”.

RODZINY ZAWIASÓW O WSPÓLNYCH CECHACH KONSTRUKCYJNYCH

Norma PN-EN 1935:2003 obejmuje swym zakresem również wymagania odnoszące się do występowania podobieństwa kryteriów konstrukcyjnych zawiasów przeznaczonych do różnych zastosowań.

W przypadku zaistnienia podobieństwa istotnych kryteriów konstrukcyjnych, do których zalicza się średnice czopa i przegubu, typ podkładki, grubość skrzydełka i rodzaj materiałów, a długość zawiasy nie jest większa niż 20 % oraz nie mniejsza niż o 12,5 % w stosunku do zawiasy badanej, wówczas nie występuje potrzeba poddawania badaniom trwałościowym każdej odmiany typu.

Zawsze jednak konieczne jest przeprowadzanie badania odkształcenia pod obciążeniem, wytrzymałości na przeciążenia i wytrzymałości na ścinanie (tam, gdzie ma ono zastosowanie).  Wymienione badania powinny być także przeprowadzone w przypadku, kiedy kształt skrzydełka różni się od zawiasy badanej – nawet jeśli inne parametry są identyczne. Norma  zawiera zastrzeżenie, iż nie należy tych uproszczeń stosować do jakichkolwiek zmian materiałów, chyba że zastosowany materiał ma lepsze parametry. Ponadto dodano, że wszystkie przypadki wymagają wykonania badania pod obciążeniem, wytrzymałości na przeciążenie oraz wytrzymałości na ścinanie (tam, gdzie występuje taka konieczność).

DODATKOWE WYMAGANIA DLA ZAWIASÓW STOSOWANYCH W DRZWIACH OGNIOODPORNYCH I O ZWIĘKSZONEJ ODPORNOŚCI NA WŁAMANIE

ZAWIASY DO OGNIOODPORNYCH I/LUB DYMOSZCZELNYCH ZESPOŁÓW DRZWIOWYCH

Normatywny załącznik B normy PN-EN 1935:2003 zawiera dodatkowe wymagania odnoszące się tylko do wymienionych w powyższym tytule zawiasów.

Zawiasy przeznaczone do stosowania w ognioodpornych i/lub dymoszczelnych zespołach drzwiowych powinny spełniać wymagania rozdziałów od 4 do 8 powyżej wymienionej normy tj. w zakresie klasyfikacji, wymagań, aparatury badawczej, metod badań oraz znakowania. Ponadto powinny spełniać jako minimum umiarkowane warunki eksploatacji, czyli 2 kategorii użytkowania.

Dalszym dodatkowym wymaganiem jest to, aby żadna część składowa zawiasy (z wyjątkiem elementów dekoracyjnych, jak np. osłonki, zaślepki)  albo jej zamocowania nie miała temperatury topnienia niższej niż 800 °C. Wymogu tego nie należy jednak stosować do zawias mających certyfikat spełniania odpowiednich kryteriów badań ogniowych, jako właściwych do zastosowania w ognioodpornych i/lub dymoszczelnych zespołach drzwiowych. W tych przypadkach zawiasy powinny być stosowane jedynie w zespołach spełniających odpowiednie kryteria badań odporności ogniowej, ze ściśle ograniczonym zakresem stosowania w wyrobach o identycznej konstrukcji, typie i wielkości.

 Kolejne wymaganie, które muszą spełniać omawiane zawiasy odnosi się do sytuacji, w której niemożliwe jest usunięcie jej czopa lub odłączenie osadzonego na zawiasach elementu zespołu drzwiowego, bez konieczności posługiwania się specjalnymi narzędziami.

Zainstalowane w drzwiach zawiasy przerywają krawędź skrzydła i szczelinę pomiędzy nim a ościeżnicą, jak również ich zamocowania przebijają płaszczyznę skrzydła. Wywierany przez to wpływ na właściwości dymoszczelności zespołu drzwiowego może być jedynie określony w trakcie ich badań według procedury zawartej w normie PN-EN 1634-1:2002 Badania odporności ogniowej zestawów drzwiowych i żaluzjowych – Część 1: Drzwi i żaluzje przeciwpożarowe zespołu naturalnej wielkości wyposażonego w zawiasy.

Dodać jeszcze należy, że do drzwi ognioodpornych i/lub dymoszczelnych stosować można tylko te zawiasy, które są oznakowane CE ( wg 1 Systemu Oceny i Weryfikacji Stałości Właściwości Użytkowych), zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającym zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającym dyrektywę Rady 89/106/EWG.

ZAWIASY DO DRZWI O ZWIĘKSZONEJ ODPORNOŚCI NA WŁAMANIE

Zawiasy przeznaczone do zainstalowania w drzwiach cechujących się zwiększoną i określoną odpornością na włamanie, powinny spełniać  wymagania zawarte w rozdziałach od 4 do 8 normy PN-EN 1935:2003 oraz dodatkowe, wynikające z załącznika C tej normy.

Dodatkowym wymogiem jest konieczność spełniania przez takie zawiasy wymagań wynikających z bardzo ciężkich warunków eksploatacji, co dotyczy klas od 12 do 14 (wg tablicy 1). Kolejne dodatkowe wymaganie stanowi, iż w przypadku zainstalowania zawiasy zgodnie z instrukcją producenta, zamocowanie to nie powinno być dostępne od zewnętrznej strony drzwi.

Ostatnie z prezentowanych wymagań dotyczy zawiasów stosowanych w drzwiach zewnętrznych otwieranych na zewnątrz, które powinny być tak zaprojektowane, aby czop zawiasy mógł być usunięty jedynie w przypadku, gdy drzwi są otwarte. Dodano jeszcze, że alternatywne rozwiązanie powinno zawierać czopy przeciwwyważeniowe w obrębie zawiasy, tak aby umożliwić jej wytrzymanie naprężeń ścinających pod obciążeniem próbnym określonym dla klas 12, 13, lub 14. Zawiasa w tym badaniu powinna mieć usunięty czop, a kryterium akceptacji jest warunkowane tym, że jej elementy nie powinny ulec rozłączeniu pod obciążeniem.

Załącznik C zawiera jeszcze uwagę, iż powyższe wymagania są jednym z aspektów ogólnego zabezpieczenia drzwi, a zarówno zawiasy jak i drzwi o zwiększonej odporności na włamanie powinny także spełniać wymagania zawarte w normie ENV 1627 (aktualnie obowiązuje PN-EN 1627:2012 Drzwi, okna, ściany osłonowe, kraty i żaluzje – Odporność na włamanie – Wymagania i klasyfikacja.)

KLASYFIKACJA

Prezentowana w niniejszej publikacji norma zawiera ośmioliczbowy system kodowy, według którego klasyfikuje się zawiasy jednoosiowe. Poszczególne liczby kodu oraz związane z nimi określenia i klasy kształtują się w poniżej przedstawiony sposób.

PIERWSZA LICZBA – KATEGORIA UŻYTKOWANIA

W normie wyróżniono cztery kategorie użytkowania:

Kategoria 1 – Lekkie warunki eksploatacji.

Obejmuje zawiasy przeznaczone do stosowania w drzwiach i oknach obiektów budownictwa mieszkaniowego lub innych obszarów mieszkalnych i budynków, w których jest niska częstotliwość użytkowania, a użytkownikami są osoby z wysoką motywacją do uważnego posługiwania się drzwiami i oknami oraz istnieje małe prawdopodobieństwo występowania wypadków lub niewłaściwego użytkowania.

Przykładowo podano lokalizację domową oraz biurową i rejony, gdzie nie jest możliwy dostęp dla ogółu (czyli osób postronnych).

Kategoria 2 – Umiarkowane warunki eksploatacji.

Kategoria ta dotyczy zawiasów przeznaczonych do stosowania w drzwiach obiektów budownictwa mieszkaniowego lub innych obszarów mieszkalnych i budynków, w których jest średnia częstotliwość użytkowania, a użytkownikami są osoby z pewną motywacją do uważnego posługiwania się drzwiami, ale gdzie występuje możliwość zaistnienia wypadków albo niewłaściwego użytkowania.

Jako przykładową dla tej kategorii wskazano także lokalizację domową oraz biurową i rejony, ale gdzie może istnieć ograniczony dostęp dla ogółu.

Kategoria 3 – Ciężkie warunki eksploatacji.

Dotyczy zawiasów, które są przeznaczone do stosowania w budynkach z występującą wysoką częstotliwością użytkowania przez publiczność lub innych ludzi z małą motywacją do uważnego posługiwania się drzwiami oraz gdzie jest duża możliwość zaistnienia wypadków albo niewłaściwego użytkowania.

Przykładem tej kategorii są budynki użyteczności publicznej, takie jak szkoły, biblioteki lub szpitale.

Kategoria 4 – Bardzo ciężkie warunki eksploatacji.

Kategoria ta odnosi się do zawiasów przeznaczonych do stosowania w drzwiach, które są narażone na częste i gwałtowne użytkowanie. Dotyczy zawiasów objętych klasami od 12 do 14 (według tablicy 1), przy czym jako przykładową podano klasę 12, dla której prawdopodobne jest rozmyślne i niewłaściwe użytkowanie.

Z kolei klasy 13 i 14 charakteryzują się zwiększoną odpornością na potencjalnie uporczywy atak.

DRUGA LICZBA – TRWAŁOŚĆ

Norma przewiduje trzy klasy odnoszące się do ilości cykli wykonanych w trakcie badań zawiasów osadzonych na elementach próbnych o określonej masie (zgodnie z tablicą 1).

Do zawiasów, które są przeznaczone do stosowania wyłącznie w oknach, przewiduje się:

• klasę 3 – 10 000 cykli,
• klasę 4 - 25 000 cykli,

do zawiasów, które są przeznaczone do stosowania w drzwiach, przewiduje się:

• klasę 4 – 25 000 cykli,
• klasę 7 – 200 000 cykli.

TRZECIA LICZBA – MASA DRZWI PRÓBNYCH

Klasyfikacja tej pozycji kodu zawiasów wyróżnia osiem klas – od 0 do 7. Dotyczą one masy drzwi próbnych w zakresie od 10 do 160 kg, przypisanych do poszczególnych klas, co szczegółowo jest podane w tablicy 1 (zamieszczona w dalszej części publikacji).

CZWARTA LICZBA – PRZYDATNOŚĆ DO ZASTOSOWANIA W DRZWIACH STANOWIĄCYCH PRZEGRODY OGNIOWE/DYMOWE

W odniesieniu do zawiasów wytwarzanych w oparciu o postanowienia zawarte w normie PN-EN 1935:2003, określa się dwie klasy przydatności do zastosowania w drzwiach stanowiących przegrody ogniowe/dymowe:

• klasa 0 – nieodpowiednie do stosowania w zespołach drzwiowych ognioodpornych i/lub dymoszczelnych,
• klasa 1 – odpowiednie do stosowania w zespołach drzwiowych ognioodpornych i/lub dymoszczelnych,

pod warunkiem pozyskania pozytywnej oceny udziału zawiasów w odporności ogniowej określonych zespołów drzwiowych przeciwpożarowych.

Obowiązujące do zawiasów klasy 1 dodatkowe wymagania, które są podane w załączniku B normy, już przedstawiono w niniejszej publikacji.

PIĄTA LICZBA – BEZPIECZEŃSTWO

Każdy rodzaj zawiasów powinien być bezpieczny w jego użytkowaniu, dlatego też w tej klasyfikacji dla wszystkich wyrobów stosuje się tylko klasę 1.

SZÓSTA LICZBA – ODPORNOŚĆ NA KOROZJĘ

Zgodnie z prezentowaną już w publikacji normą PN-EN 1670:2008, do zawiasów przyjęto pięć klas odporności na korozję:

•  klasa 0 – nieokreślona odporność na korozję,
• klasa 1 – niska odporność na korozję,
• klasa 2 – średnia odporność na korozję,
• klasa 3 – wysoka odporność na korozję,
• klasa 4 – bardzo wysoka odporność na korozję.

SIÓDMA LICZBA – ZABEZPIECZENIE (ODPORNOŚĆ NA WŁAMANIE)

Przedstawiana norma na zawiasy rozróżnia dwie klasy ich odporności na włamanie:

• klasa 0 – nieodpowiednie do zastosowania w zespołach drzwiowych o zwiększonej odporności na włamanie,
• klasa 1 – odpowiednie do zastosowania w zespołach drzwiowych o zwiększonej odporności na włamanie, pod warunkiem uzyskania pozytywnej oceny udziału zawiasów w odporności przeciwwłamaniowej określonych zespołów drzwiowych o zwiększonej odporności na włamanie.

Dodatkowe wymagania obowiązujące zawiasy o deklarowanej klasie 1 są podane w załączniku C normy, co już przedstawiono powyżej.

ÓSMA LICZBA – KLASA ZAWIASY

Norma PN-EN 1935:2003 określa czternaście klas zawias, które są scharakteryzowane w tablicy 1.

      Tablica 1

Każdą zawiasę wykonaną zgodnie z tą normą można przedstawić zapisem kodowym, jak np.:

Pokazany powyżej zapis kodowy odnosi się do zawiasy przeznaczonej do użytkowania w umiarkowanych warunkach pracy (2), poddanej badaniom trwałościowym przez 200 000 cykli (7), przewidzianej do stosowania w drzwiach o masie 60 kg (3), o nieokreślonej odporności ogniowej (0), bezpiecznej w użytkowaniu (1), mającej niską odporność na korozję (1), odpowiedniej do zastosowania w drzwiach o zwiększonej odporności na włamanie (1),  odpowiadającej zawiasie klasy 10.

   inż. Zbigniew Czajka

kwartalnik OKNO nr 4/2016

Literatura                                                                                                                         

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011

Normy: PN-EN 1935:2003, PN-EN 1670:2008,

PN-EN 1634-1:2002, PN-B-94050-1:1991,

PN-B-94055:1962

Materiały informacyjne firm: Roto, Fapin, Otlav