Markizy – wymagania i weryfikacja właściwości

Numer normy

Tytuł normy

Odpowiednik krajowy

EN 13561:2004

Zasłony zewnętrzne – Wymagania eksploatacyjne łącznie z bezpieczeństwem

PN-EN 13561:2006

EN 12216:2002

Żaluzje, zasłony zewnętrzne, zasłony wewnętrzne – Terminologia, słownik i definicje

PN-EN 12216:2004

EN 1932:2001

Zasłony zewnętrzne i żaluzje – Odporność na obciążenie wiatrem – Metody badań

EN 1933:1998

Zasłony zewnętrzne – Odporność na obciążenie nagromadzoną wodą – Metoda badania

PN-EN 1933: 2005

EN 12045:2000

Żaluzje i zasłony z napędem – Bezpieczeństwo użytkowania – Pomiar wywieranej siły

PN-EN 12045: 2005

EN 12194:2000

Żaluzje, zasłony zewnętrzne i zasłony wewnętrzne – Niewłaściwe użytkowanie – Metody badań

PN-EN 12194: 2005

EN 13125:2001

Żaluzje i zasłony – Dodatkowy opór cieplny – Przyporządkowanie do wyrobu klasy przepuszczalności powietrza

PN-EN 13125: 2005

EN 13527:1999

Żaluzje i zasłony – Pomiar siły operacyjnej – Metody badań

PN-EN 13527:2005

EN 14201:2004

Zasłony i żaluzje – Odporność na wielokrotne działanie (trwałość mechaniczna) – Metody badań

PN-EN 14201:2006

EN 14202:2004

Zasłony i żaluzje – Przydatność układów napędow ych rurowych i prostokątnych do zastosowania – Wymagania i metody badań

PN-EN 14202:2006

EN 14203:2004

Zasłony i żaluzje – Przydatność mechanizmów z korbą ręczną do zastosowania – Wymagania i metody badań

PN-EN 14203:2006

prEN 14500:2007 (projekt EN)

Blinds and shutters – Thermal and visual comfort – Test and calculation methods

Brak odpowiednika krajowego

EN 14501:2005

Zasłony i żaluzje – Komfort cieplny i wizualny – Właściwości eksploatacyjne i klasyfikacja

PN-EN 14501:2005(U)

(norma angielskojęzyczna)

EN ISO
10077-1:2006

Cieplne właściwości użytkowe okien, drzwi i żaluzji – Obliczanie współczynnika przenikania ciepła – Część 1: Postanowienia ogólne

PN-EN ISO 10077-1:2007

EN 1670:2007

Okucia budowlane – Odporność na korozję – Wymagania i metody badań

PN-EN 1670:2007(U) (norma angielskojęzyczna)

L.p.

Właściwość/ wymaganie

1

Odporność na obciążenie wiatrem

Właściwość, podlegająca wymaganiom podstawowym Dyrektywy CPD 89/106, oznacza zdolność markizy do wytrzymywania obciążeń symulujących działanie wiatru o ciśnieniu dodatnim lub ujemnym.

Klasy odporności od 0 do 3 odpowiadają ciśnieniu próbnemu nominalnemu p i ciśnieniu bezpiecznemu 1,2·p.

Działanie ciśnienia nominalnego nie powinno odkształcić trwale i pogorszyć stanu markizy (kryterium wyglądu), ani pogorszyć jej działania (kryterium utrzymania ręcznej siły operacyjnej w granicach właściwych dla danej klasy wg EN 13527).

Działanie ciśnienia bezpiecznego nie powinno powodować pęknięcia lub wypadnięcia kurtyny z prowadnic (kryterium bezpieczeństwa).

W normie wyrobu nie określono wymagań dla markiz koszowych, a także nie powołano stosownych metod badań, które nie są jeszcze ustalone.

W przypadku markiz nie ma zastosowania komora ciśnieniowa. Badanie wg PN-EN 1932:2005 prowadzi się na stanowisku umożliwiającym właściwe osadzenie i ustawienie rozciągniętej markizy, przyłożenie (punktowe lub liniowe) rozłożonego obciążenia próbnego – nominalnego F Ni bezpiecznego F S (1,2·F N), bezpośredniego i odwrotnego (-F N, -F S) – odtwarzającego jednorodne ciśnienie próbne oraz pomiary przemieszczeń pionowych.

Dla różnych markiz stosuje się różne sekwencje badań, obejmujące cykle obciążania, odciążania i pomiarów przemieszczeń próbki, z pomiarem siły operacyjnej wg PN-EN 13527 – przed każdą sekwencją badań i po zrealizowaniu obciążeń nominalnych.

Sposób i środki przyłożenia i rozłożenia obciążeń próbnych oraz wartości obciążeń zależą od typu markizy i są zróżnicowane dla markiz z układem ramion i markiz z bocznymi prowadnicami (z systemem napinania lub bez). W pierwszym przypadku stosuje się rozłożone obciążenia punktowe belki czołowej (z zablokowaniem ramion lub bez), w drugim – poziome lub pionowe obciążenia liniowe przyłożone bezpośrednio do kurtyny z dodatkowym naprzemiennym badaniem każdego końca kurtyny.

2

Odporność na obciążenie nagromadzoną wodą

Wymaganie dotyczy markiz tworzących wysięg w pozycji rozciągniętej, podatnych na gromadzenie wody w zagłębieniach pokrycia: markiz z ramionami składanymi, markiz z ramionami nożycowymi i markiz koszowych. Przy kącie nachylenia 14º (25 %) lub mniejszym, rozciągnięta kurtyna powinna wytrzymać obciążenie wywołane nagromadzeniem wody lub zapewnić środki do odprowadzania wody, aby nie tworzyło się zagłębienie. Obowiązuje utrzymanie siły operacyjnej w danej klasie.

W badaniu wg PN-EN 1933:2005 markizę zamontowaną do sztywnej podpory z nachyleniem 14º/25 % (dla markiz z ramionami składanymi i nożycowymi) lub w pozycji roboczej (dla markiz koszowych) poddaje się na całej szerokości kurtyny natryskowi wodnemu za pomocą urządzenia natryskowego, umieszczonego nad markizą, zdatnego do pomiaru przepływu wody. Przed i po badaniu mierzy się siłę operacyjną wg PN-EN 13527. Klasyfikacja odporności jest wyrażana wielkością przepływu wody (w 2 klasach osiągów).

3

Odporność na obciążenie śniegiem

Właściwość dotyczy tylko stałych markiz koszowych. Wymagania – według przepisów krajowych. Inne typy markiz z założenia nie są przeznaczone do wytrzymywania obciążenia śniegiem.

Odporność na obciążenie śniegiem stałych markiz koszowych potwierdza się metodami obliczeniowymi według przepisów istniejących w poszczególnych krajach.

4

Siła operacyjna

Właściwość ta charakteryzuje działanie markizy uruchamianej ręcznie. Wartość ręcznej siły operacyjnej markizy stanowi wymaganie samo w sobie, jak i pośrednie kryterium oceny spełnienia innych wymagań (odporności na obciążenie wiatrem, obciążenie nagromadzoną wodą, niewłaściwe użytkowanie i in.).

Siła operacyjna F C jest siłą czynną zależną od typu sterowania ręcznego, niezbędną do wprawienia kurtyny w ruch rozciągający/ wciągający. Wymagania określają w 2 klasach maksymalne dopuszczalne wartości F C dla różnych typów sterowania (dla markiz – zwłaszcza sterowania obrotowego).

Wyjątkowo dla markiz z ramionami składanymi siłę operacyjną określają 2 wartości: F CP – siła szczytowa potrzebna do odblokowania ramion na początku wciągania, F CN – siła dotycząca pozostałego ruchu.

Podstawą badania jest pomiar siły metodami wg PN-EN 13527:2005. Próbkę markizy osadza się w normalnej pozycji użytkowej, w sztywnej ramie symulującej ścianę, fasadę lub dach, albo otwór (w przypadku markiz pionowych), z zastosowaniem kąta nachylenia zależnego od typu markizy. Wymiary próbki mogą być typu L, H lub HL (popularne typy markiz – z ramionami odchylanymi, nożycowymi i koszowe są próbkami HL, gdzie kojarzy się maksymalne wymiary wysokości i szerokości).

Metody pomiaru siły operacyjnej przy wymaganej prędkości próbnej pomiaru (obrotowej lub liniowej) zależą od rodzaju sterowania i układu ruchu, np. w przypadku sterowania obrotowego klucz dynamometryczny pomiarowy umożliwia przyłożenie operacyjnego momentu obrotowego rozciągania/wciągania kurtyny do pręta obrotowego korby lub wciągarki i ustalenia na tej podstawie siły operacyjnej.

5

Konstrukcja mechanizmu sterującego

Ta właściwość decyduje o przydatności funkcjonalnej układu sterującego markizy w aspekcie ergonomicznym (zwłaszcza mechanizmów korbowych). Wymagania określają cechy geometryczne zapewniające wygodę sterowania.

Dla sterowania obrotowego określa się maksymalną dopuszczalną długość ramienia korby lub pokrętła wciągarki oraz maksymalne przełożenie przekładni redukcyjnej. Dla sterowania liniowego diagramy HPV określają zależność dopuszczalnej siły ciągnącej F C od geometrii przekroju elementu operacyjnego (np. umownej średnicy sznura).

Podstawą oceny jest sprawdzenie właściwości systemu sterowania markizy pod kątem spełnienia stosownych wymagań przez mechanizmy korbowe, bądź układy sterowania liniowego (z zastosowaniem kontroli, pomiarów geometrycznych, metod wykreślnych itp).

W przypadku weryfikacji właściwości sterowania liniowego wykorzystuje się diagramy HPV, a ponadto niezbędne jest zbadanie, czy maksymalna siła ciągnąca, dopuszczalna według zasad ergonomii, koresponduje z siłą operacyjną dla danej klasy badanego wyrobu wg PN-EN 13527.

6

Odporność na niewłaściwe użytkowanie

Wymaganie dotyczy odporności na dające się przewidzieć niewłaściwe użytkowanie przy obsłudze markizy (nie stosuje się klasyfikacji tej właściwości).

Dla sterowania ręcznego wyróżnia się 3 kategorie odporności (którym odpowiadają badania symulacyjne o ustalonych parametrach obciążeń):

- na działanie brutalne: gwałtowne szarpnięcie powodujące nadmierną prędkość na początku i nagłe zatrzymanie na końcu ruchu (nie dotyczy markiz ze sterowaniem obrotowym),

- na działanie siłowe: nadmierną siłę, wywieraną w celu wywołania ruchu mimo występowania oporu,

- na działanie odwrotne: kontynuowanie ruchu przez kurtynę w kierunku przeciwnym do zamierzonego, bez użycia nadmiernej siły (tylko dla markiz zwijanych).

Przy użyciu napędu występuje tylko działanie siłowe.

Stosuje się dwakryteria oceny po badaniach:

- kryterium wyglądu - brak wad zewnętrznych (odkształceń trwałych i pogorszenia stanu zasłony, rozwłóknienia tkaniny, rozszczepienia szwu, uszkodzeń elementów mechanicznych),

- kryterium działania - dla sterowania ręcznego (utrzymanie ręcznej siły operacyjnej w granicach właściwych dla danej klasy wg EN 13527).

Badanie eksploatacyjne wg PN-EN 12194:2005 polega na przyłożeniu do próbki, osadzonej we właściwej pozycji użytkowej, obciążeń symulujących niewłaściwe użytkowanie i ocenie ich wpływu na wygląd i działanie, według ustalonych kryteriów – łącznie ze zbadaniem siły operacyjnej po próbie obciążenia.

Bada się próbki markiz z pełnym mechanizmem sterującym, za pomocą którego wywiera się obciążenia (siły lub momenty obrotowe), statyczne lub dynamiczne, o określonych wartościach, odpowiadające działaniu brutalnemu, siłowemu lub odwrotnemu. Stosuje się obciążenia powtarzalne, o liczbie cykli wynoszącej 0,5 % liczby cykli w badaniu trwałości dla danej klasy, wywierane w wyznaczonych położeniach kurtyny, ujęte w odpowiednie sekwencje badań.

Układ obciążający konfiguruje się indywidualnie zależnie od typu markizy, układu sterującego oraz rodzaju niewłaściwego działania, z zachowaniem odpowiedniej geometrii i kierunku obciążenia, a także – tam gdzie to właściwe – z symulacją oporów ruchu (przeszkód) lub nadmiernej prędkości ruchu. Markizy z napędem bada się z użyciem oryginalnego napędu.

7

Trwałość mechaniczna

Wyraża odporność na działanie w powtarzalnych cyklach roboczych, obejmujących pełne rozciąganie/ wciąganie kurtyny i czasy spoczynkowe, w 3 klasach trwałości (wg liczby cykli próbnych).

Kryteria spełnienia wymagań po badaniu cyklicznym obejmują zwłaszcza:

dla sterowania ręcznego :

- utrzymanie wartości siły operacyjnej w granicach właściwych dla danej klasy,

- brak oznak rozwłóknienia tkaniny, rozszczepienia szwów i trwałych uszkodzeń belki czołowej i prowadnic (kryteria wyglądu kurtyny),

- brak uszkodzeń mechanizmów roboczych,

dla markiz z napędem :

- utrzymanie w granicach dopuszczalnych: zmienności prędkości pod obciążeniem, płynięcia ograniczników krańcowych, sprawności hamulca mechanicznego (drogi kątowej hamowania, przemieszczenia kurtyny pod obciążeniem),

- brak widocznych przecieków smaru/oleju.

Procedury badawcze wg PN-EN 14201:2006 składają się z cyklicznego badania trwałości oraz oceny spełnienia kryteriów wymagań i różnią się zależnie od układu sterowania i napędu.

Badanie cykliczne jest wykonywane na specjalnym stanowisku badawczym realizującym automatycznie powtarzalne pełne cykle robocze, z określoną prędkością liniową lub obrotową i z zachowaniem odpowiednich czasów spoczynkowych , np.:

- dla markiz ze sterowaniem ręcznym obrotowym – jednostka robocza współpracuje z pokrętłem korby,

- dla markiz z napędem – jednostkę roboczą stanowi oryginalny napęd,

- dla markiz ze sterowaniem ręcznym liniowym, jednokierunkowym – jednostka robocza współpracuje z elementem ciągnącym (np. sznurem); jeśli hamulec jest nieaktywny podczas tego badania, stosuje się oddzielne badanie hamulca zwijacza wg PN-EN 14201, Zał. A.

Po badaniu cyklicznym dokonuje się oceny wg wszystkich kryteriów eksploatacyjnych, właściwych dla markiz z napędem lub sterowanych ręcznie (w drugim przypadku – z niezbędnym pomiarem siły operacyjnej).

8

Działanie w warunkach mrozu

Kwalifikacja zdolności wyrobu do działania w warunkach mrozu/oblodzenia oparta jest na deklaracji producenta w instrukcji technicznej. W przypadku niezdolności wymagane jest umieszczenie stosownego ostrzeżenia.

Weryfikacja tego wymagania sprowadza się do identyfikacji zdolności/niezdolności markizy do działania w warunkach mrozu/oblodzenia. Tam gdzie to właściwe, konieczne jest sprawdzenie obecności i prawidłowości ostrzeżenia o konsekwencjach uruchamiania wyrobu w warunkach mrozu.

9

Ogólne bezpieczeństwo użytkowania

Markizy sterowane automatycznie nie mogą stwarzać zagrożenia upadkiem. Styczność użytkownika z wyrobem nie powinna spowodować urazu. Niezbędna jest ochrona użytkownika przed potencjalnie szkodliwymi elementami (np. brak ostrych i wystających krawędzi, ochrona końców belki czołowej/szyny przedniej).

Niniejsza weryfikacja sprowadza się głównie do oceny stanu krawędzi wyrobu mających styczność z użytkownikami – przez pryzmat bezpieczeństwa użytkowania oraz oceny ryzyka zagrożeniami typu maszynowego. Zagrożenia typu maszynowego, mechaniczne, elektryczne i materiałowe – odnoszące się do markiz, są podane w normatywnym Załączniku B do PN-EN 13561, według EN 1050.

10

Bezpieczeństwo markiz z napędem podczas działania

Nie ma zastosowania do markiz z obsługą ręczną.

Wymagania są określone alternatywnie – konieczne jest spełnienie przynajmniej jednego z warunków. Dotyczą 2 typów zagrożeń, właściwych dla markiz : zagrożenia zgnieceniem i ścinaniem.

Alternatywne warunki bezpieczeństwa dla zagrożenia zgnieceniem:

- ograniczenie masy belki czołowej, jeśli jest poruszana tylko siłą ciężkości,

- ograniczenie wywieranej siły i prędkości belki czołowej do wartości dopuszczalnych,

- zachowanie minimalnej dopuszczalnej odległości belki czołowej od stałego obiektu,

- zastosowanie sterowania czuwakowego w obszarze widoczności belki czołowej,

- występowanie obszaru zagrożenia zgnieceniem poza zasięgiem użytkownika,

- ograniczenie siły wywieranej na przeszkodę i odwrócenie lub zatrzymanie ruchu belki czołowej,

- wykluczenie styczności z obszarem zagrożenia przez zastosowanie osłon.

Alternatywne warunki bezpieczeństwa dla zagrożenia ścinaniem:

W przypadku zagrożenia ścinaniem (występującego przy markizach werandowych) mają zastosowanie te same wymagania jw., z następującą zmianą:

- warunek minimalnej odległości belki czołowej od stałego obiektu zastąpiono minimalną odległością między belką czołową a rolką prowadzącą.

Bezpieczeństwo elektryczne napędów:

Napędy elektryczne powinny być zgodne z EN 60335-1 i EN 60335-2-97.

Ocena bezpieczeństwa markiz z napędem polega na weryfikacji alternatywnego spełnienia co najmniej jednego z warunków bezpieczeństwa, prowadzonej na stanowisku badawczym. Zakres badań w szczególności obejmuje :

- pomiary sił wywieranych przez belkę czołową,

- pomiary prędkości belki czołowej,

- pomiary drogi ruchu belki czołowej,

- pomiary czasu,

- określenie lokalizacji obszaru zagrożenia zgnieceniem/ ścinaniem na podstawie pomiarów wysokości względem poziomu dostępu,

- pomiary odległości belki czołowej od stałego obiektu lub od stałych rolek prowadzących,

- ocenę działania urządzeń zabezpieczających (osłon, ograniczników siły, albo urządzeń odwracających lub zatrzymujących ruch belki czołowej),

- sprawdzenie cech układu sterowania,

- ocenę bezpieczeństwa markizy na podstawie weryfikacji spełnienia alternatywnych wymagań.

Pomiar siły wywieranej przez belkę czołową oraz pomiary towarzyszące wykonuje się na stanowisku badawczym wg PN-EN 12045:2005, z markizą zamontowaną w pozycji użytkowej. Badanie wykonuje się dla minimalnych rozmiarów wyrobu wg danych producenta. W przypadku markiz z ramionami składanymi i nożycowymi siłę wywieraną mierzy się dla każdego typu ramion, a pozostałych markiz – dla najcięższej belki czołowej/szyny przedniej, w 2 położeniach kurtyny. W przypadku markiz werandowych przy każdej stałej rolce mierzy się siłę potrzebną do unieruchomienia belki czołowej i odległość rolki od belki.

Badania elektryczne napędów są obowiązkiem producentów napędów.

11

Właściwości mające wpływ na higienę, zdrowie i środowisko

Tkanina pokrycia markizy nie powinna sprzyjać rozwijaniu się mikroorganizmów w warunkach środowiska zewnętrznego. Wymagana jest impregnacja włókien tekstylnych nieodpornych na grzyby/pleśń.

Materiały w wyrobie nie powinny uwalniać substancji niebezpiecznych w formie emisji lub migracji do otoczenia powyżej poziomów progowych określonych w normach EN i przepisach krajowych.

Nie ma badań odnoszących się do tego wymagania. Weryfikacja sprowadza się do oceny właściwości materiałów składowych, komponentów i konstrukcji wyrobu oraz impregnacji tkaniny pokrycia, tam gdzie to właściwe.

12

Dodatkowy opór cieplny i przepuszczalność powietrza

Dotyczy tylko niektórych typów markiz. Markiza pionowa w pozycji rozciągniętej , zainstalowana przed oknem, stwarza dodatkowy opór cieplny ΔR [m 2K/W], zależny od przepuszczalności powietrza samej kurtyny, grubości warstwy powietrza między oszkleniem a kurtyną oraz szerokości szczelin obwodowych. Dodatkowy opór cieplny mogą jeszcze dawać markizy fasadowe i werandowe.

Dodatkowy opór cieplny zasłony zewnętrznej ΔR i współczynnik przenikania ciepła układu okno-zasłona (z rozciągniętą kurtyną) wyznacza się uproszczonymi metodami obliczeniowymi wg PN-EN ISO 10077-1, 5.3, z uwzględnieniem przyporządkowania klasy (od 1 do 3) przepuszczalności powietrza do markizy zgodnie z PN-EN 13125, 5.1 i 5.2, w oparciu o pomiary geometryczne szczelin oraz cechy kurtyny. W przypadku tkanin do określania kryterium przepuszczalności powietrza kurtyny stosuje się współczynnik porowatości materiału wg prEN 14500.

13

Trwałość w aspekcie materiałowym – tkaniny (pokrycie markizy)

Wymaganie określa minimalne właściwości tkanin pokrycia kurtyny markizy po sztucznym starzeniu, w stosunku do stanu początkowego:

- trwałość koloru,

- wytrzymałość na rozciąganie w 2 kierunkach,

- stabilność wymiarową w 2 kierunkach (zmiany wymiarowe po starzeniu),

- zmiany długości pod obciążeniem, odkształcenia szczątkowe po odciążeniu,

- odporność na przenikanie wody.

Podstawę weryfikacji właściwości tkanin stanowi sekwencja badań. Właściwości ocenia się w stosunku do stanu początkowego po (1) ekspozycji na sztuczne działanie czynników pogodowych wg PN-EN ISO 105-B04:1999. Ponadto w skład sekwencji badań wchodzą: (2) ocena trwałości koloru w szarej skali wg PN-EN 20105-A02; (3) badanie wytrzymałości na rozciąganie wg PN-EN ISO 1421; (4) badanie stabilności wymiarowej (po działaniu czynników pogodowych) wg PN-EN 13561, 15.2.4; (5) badanie zmiany długości pod obciążeniem i odkształceń szczątkowych po odciążeniu wg PN-EN 13561, Zał. A; (6) wyznaczanie wodoszczelności tkaniny wg PN-EN 20811.

Z racji specyfiki i wysokiego kosztu, badanie jest praktycznie poza zasięgiem producentów markiz. Właściwości materiału pokrycia wymagają potwierdzenia certyfikatem materiałowym od producenta tkanin.

14

Trwałość w aspekcie materiałowym – elementy metalowe markizy

Wymaganie w odniesieniu do elementów metalowych markiz dotyczy w chwili obecnej jedynie odporności na korozję klasyfikowanej wg PN-EN 1670. Elementy położone na zewnątrz budynku podlegają wyższym wymaganiom, a wewnątrz budynku – niższym.

W opracowaniu są jeszcze wymagania dotyczące koloru i wyglądu części metalowych.

Zgodnie z PN-EN 1670 badanie polega na poddaniu kompletnej próbki markizy w małej skali (min. wymiary 700 x 700 mm ) – lub jej nie zespolonych elementów składowych i kształtowników – próbie w komorze solnej (pod działaniem obojętnej mgły solnej) wg PN-EN ISO 9227, w określonym czasie – odpowiadającym danej klasie odporności.

15

Tolerancje wymiarowe

Wymiary wyrobu w stosunku do zamówionych/ deklarowanych powinny mieścić się w określonych granicach tolerancji (zróżnicowanych w trzech przedziałach wymiarów nominalnych). Dla markiz pionowych zwijanych i markiz werandowych rozpatruje się wysokość i szerokość, dla wszystkich markiz wysuwanych – szerokość i wysięg pochyły.

Określenie rzeczywistych odchyłek wymiarowych próbki w stosunku do deklarowanych wymiarów nominalnych wyrobu i wymaganych tolerancji – wykonywane jest metodą uniwersalnych pomiarów szerokości i wysokości lub wysięgu pochyłego.

16

Wymagania związane z pakowaniem, dostawą i składowaniem

Markiza i jej elementy powinny nadawać się do przemieszczania w bezpieczny sposób. Opakowanie powinno zapewniać bezpieczne składowanie, nie wpływające na pogorszenie się jakości wyrobu oraz bezpieczeństwo rozpakowywania elementów, które mają zmagazynowaną energię potencjalną, zdolną do uwolnienia (np. ramiona składane).

Weryfikacja spełnienia tego wymagania obejmuje ocenę konstrukcji wyrobu i jego opakowania w aspekcie bezpiecznego i nie wpływającego na obniżenie jakości przemieszczania, składowania, pakowania oraz rozpakowywania wyrobu i nie wymaga procedury badawczej.

17

Wymagania związane z informacjami dotyczącymi użytkowania

Należy zaopatrzyć wyrób w niezbędne środki sygnalizacyjne i ostrzegawcze oraz oznakowanie. Należy zapewnić pisemne instrukcje dotyczące: przemieszczania, rozpakowywania i instalowania oraz użytkowania i konserwacji, zawierające określone minimum informacji oraz spełniające wymagania dodatkowe dla wyrobów z napędem.

Weryfikacja tego wymagania nie wymaga procedury badawczej i obejmuje: kontrolę instrukcji użytkowania – na zgodność z PN-EN ISO 12100-2, rozdz. 5 i PN-EN 13561, rozdz. 18 oraz kontrolę środków sygnalizacyjnych i ostrzegawczych – na zgodność z PN-EN 61310-1:2000 i PN-EN 13561, rozdz. 18.

18

Przydatność układów napędowych rurowych do zastosowania w markizach – wg PN-EN 14202

Wymaganie dotyczy oceny przydatności napędów rurowych – jako samodzielnej jednostki – do zastosowania w markizach, w aspekcie ich trwałości mechanicznej (wyrażonej w cyklach roboczych) oraz właściwości eksploatacyjnych po badaniu cyklicznym , jak: zmienność prędkości pod obciążeniem, płynięcie ograniczników krańcowych, sprawność hamulca mechanicznego i brak przecieków (por. badania trwałości kompletnych markiz z napędem →poz. 7).

W ramach nowelizacji przewidziane jest powołanie EN 14202 w normie wyrobu EN 13561, celem eliminowania w markizach nieodpowiednich, bądź niebezpiecznych napędów.

Mimo podobieństwa wymagań, samodzielne badanie trwałości napędów rurowych rożni się zasadniczo od badania trwałości kompletnych markiz z napędem. Na stanowisku badawczym działanie napędu realizuje – w trybie automatycznym – pracę cyklicznego podnoszenia i opuszczania symetrycznie rozłożonego stałego obciążenia, symulującego obciążenie kurtyną markizy. Ruch obciążników, zawieszonych na linkach, wywołany jest 2-kierunkowym obracaniem się rury nawojowej, współosiowej z badanym napędem. Ze względu na nienaturalną częstotliwość działania, próbka napędu wymaga chłodzenia w trakcie pracy.

Weryfikacja właściwości eksploatacyjnych napędu po badaniu cyklicznym jest analogiczna jak po badaniu trwałości kompletnych markiz z napędem.

19

Przydatność mechanizmów z korbą ręczną do zastosowania w markizach – wg PN-EN 14203

Wymaganie dotyczy oceny przydatności ręcznych mechanizmów korbowych – jako samodzielnych jednostek – do zastosowania w markizach, w aspekcie ich trwałości mechanicznej (wyrażonej w cyklach roboczych) i odporności na działanie siłowe, a także właściwości eksploatacyjnych: sprężystości korby pod obciążeniem (przed badaniem trwałości) oraz po badaniu trwałości: wycieku smaru z przekładni, płynności działania, utrzymania siły operacyjnej, luzu kątowego mechanizmu, odporności na rozłączenie, samohamowności przekładni, wytrzymałości przegubu, odkształcenia osi korby, stanu uchwytu i ograniczników.

Wg osobnych wymagań można ocenić samodzielną przydatność przekładni i przegubu (sprawność, wytrzymałość, trwałość, samohamowność).

Metodyka samodzielnego badania przydatności ręcznych mechanizmów korbowych do zastosowania w markizach wg PN-EN 14203:2006 w aspekcie trwałości i odporności na działanie siłowe odzwierciedla układ obciążeń w normalnej eksploatacji i jest zależna od typu markizy. Mechanika układu obciążającego w badaniu trwałości jest podobna, jak w przypadku badania napędów elektrycznych rurowych, jednak dla markiz z ramionami składanymi stosuje się 2-stopniowy cykl obciążania, symulujący szczytowy moment obrotowy potrzebny do zablokowania i odblokowania ramion. Ruch cykliczny w trybie automatycznym generuje siłownik elektryczny obracający korbę w 2 kierunkach. Dodatkowo – badanie odporności na działanie siłowe realizuje się układem elementów oporowych i zderzaków ograniczających ruch obciążników.

Badania właściwości eksploatacyjnych prowadzi się metodami uniwersalnymi oraz kontroli wzrokowej, a pomiar siły operacyjnej – wg PN-EN 13527.

20

Komfort cieplny i wizualny – wymagania fakultatywne

Te właściwości markiz są traktowane jako uzupełnienie osiągów właściwych podanych w normie wyrobu PN-EN 13561. Odnośne wymagania, określone w normie PN-EN 14501:2005(U), dotyczą:

- w zakresie komfortu cieplnego: współczynnika promieniowania słonecznego (całkowitej przenikalności energii słonecznej g tot), pomocniczego współczynnika wymiany ciepła i bezpośredniej przenikalności promieniowania słonecznego ,

- w zakresie komfortu wizualnego: regulacji dopływu światła, zapewnienia prywatności w nocy, kontaktu wzrokowego z otoczeniem zewnętrznym, zapobiegania olśnieniu, wykorzystania światła dziennego i zapewnienia naturalności kolorów.

Ocena tych właściwości jest zagadnieniem perspektywicznym. Jak dotąd brak ustanowionej normy europejskiej dotyczącej metod badań komfortu cieplnego i wizualnego. Ostatnia wersja projektu normy europejskiej prEN 14500:2007 obejmuje szereg badań specjalistycznych, zwłaszcza z dziedziny optyki oraz metody obliczeniowe.